Helgarpósturinn - 17.07.1981, Blaðsíða 16

16
Jon Alpert gerir videomyndir. Hann vinnur nú að
handriti fyrstu leiknu videomyndar sinnar, en til
þessa hefur hann eingöngu gert heimildamyndir.
Hann er svo önnum kafinn að hann verður að gripa i
skriftir i neðanjarðarlestinni og á kaffistofum.
Jón Alpert var sjálfur mynda-
tökumaður á Kings
Fostudagur 17. júií 1981 hta/rjr^rpn^fi irinn
Alpert og Keiko Tsuno I Videófréttamennsku á götum úti.
Þetta hentar honum reyndar mjög vel, þvi að á
götunum fær hann flestar hugmyndir sinar.
Nicaragua til að fjalla um
ástandið þar en beðni hans var
hafnað á þeirri forsendu að stöðin
hefði fréttaritara þar á staðnum.
Þegar þjóðvarðliðar myrtu
fréttamann ABC, flýttu
bandariskir fréttamenn sér úr
landi. „Daginn eftir hafði NBC
samband við mig”, segir Albert.
Enginn sjónvarpsmaður gerði
byltingu Sandinista betri skil en
Alpert og heimkominn til New
York bætti hann um betur. Hann
sinn var hann að gera við mynda-
vél sir.a meðan á bardaga stóð i
Nicaragua og sagöi þá: „Mér er
sama þótt skotið sé aö mér, en þá
vil ég lika geta myndað skothrið-
ina.”
Eftir að Jon Alpert hafði lokið
háskólanámi vann hann um stund
fyrir sér sem leigubilstjóri i New
York. Hann átti stóran þátt i þvi
að endurskipuleggja stéttarfélag
leigubilstjóra.
Keiko Tsuno kom til Bandarikj-
blómstrar fyrirtæki þeirra.
Starfsmenn eru ellefu talsins og
alls hafa um sjö þúsund manns
sótt námskeið i videotækni.
Sú heimildamynda Alperts sem
mesta athygli hefur vakið nefnist
Heilsuvernd: Peningana eða lifið.
Myndina fjarmagnaöi dótturstöð
PBS i New York, WNET. Myndin
er tekin á Kings County-spital-
anum i New York. Þar er stærsta
slysavarðstofa heims og hvergi
eru fleiri heimangöngusjúklingar
en þar. Aðstoðarblaðafulltrúi
spitalans var þeim Alpert og
Tsuno innan handar. Þvi fengu
þau að valsa um slysavarðstof-
una, gjörgæsludeild og geðdeild
spitalans. „Hún trúði á það sem
við vorum að gera,” segir Tsuno.
„HUn opnaði allar dyr fyrir okkur
og þvi missti hún atvinnuna.”
Myndin sýnir á átakanlegan
hátt hve litið bandariskt þjóðfélag
gerir fyrir þá sem eru aldraðir
eða fátækir. Biða þarf eftir
læknisskoðun i fimm mánuði.
Lyfjabúriö er hálftómt og fornfá-
leg geislalækningavélin á
krabbameinsdeildinni fer svo illa
meö heilbrigöa vefi aö hún er
aldrei kölluö annaö en „moröing-
inn”. Myndin sýnir hjartasjúkling
deyja vegna þess að biluð tæki og
lyfjaskortur koma i veg fyrir að
starfsmenn spitalans geti haldið i
honum lifi. Læknir við spitalann
segir: „Það er enginn munur á
útrýmingaraðferðum nasistanna
og syndsamlegri vanrækslu yfir-
valda hér.”
Myndin endar á einkar kald-
hæðnislegan hátt, á kaupstefnu
lyf jaframleiðenda . Þulur
myndarinnar skýrir frá þvi að
engin atvinnugrein sé arðvæn-
legri en lyfjaframleiðsla.
Alpert telur að eftir að myndin
Islendingar eru gagnteknir af vídeói. Um fátt er
meira talað manna á meðal en vídeó. En videó
má nota til margra hluta, og þeirra á meðal
VÍDEÓFRÉTTAMENNSKA
Hér segir frá einum AI DfDT
brautryðjanda vídeófréttamennskunnar — nLrCfl f
Það eru aðeins um tólf ár siðan
komu til sögunnar videomynda-
vélar, sem voru svo léttar að unnt
er að bera þær. En þeir eru ekki
margir, sem hafa getið sér álit
sem myndgerðarmenn á þessu
sviöi. Arið 1973 geröu Susan og
Alan Raymond heimildamynda-
flokk um bandariska fjölskyldu.
Frakkinn Martine Barrat gerði
mynd um óknyttaflokka i New
York. Sú mynd þótti ekki
sýningarhæf i venjulegu sjón-
varpi og þvi heíur höfundurinn
orðið að koma henni á framfæri
eftir öðrum leiðum.
Jon Alpert starfar mikiö með
eiginkonu sinni og hann er marg-
reyndur sjónvarpsmaöur. Hann
hefur skipulagt starfsemi einka-
sjónvarpsstöðva á borð við þær
sem nú spretta upp um allt
ísland. Hann hefur gert heimilda-
myndir fyrir sjónvarp og starfað
sem óháður fréttamaður.
Alpert á ekki sist að þakka vel-
gengni sina þvi hve naskur hann
er að finna fréttnæmt efni. Hann
vaktifyrstathygliárið 1974. Hann
haföi gert mynd um verkamenn
frá Puerto Rico i Bandarikjunum
og leikiö að staðaldri hafnaboita
gegn liði sem skipað var mönnum
i sendinefnd Kúbu hjá Sameinuðu
þjóðunum. Vegna þessa var hon-
um boðið fyrstum Bandarikja-
manna til Kúbu til þess að gera
heimildamynd um land og þjóð.
Alpert og eiginkona hans, Keiko
Tsuno, voru staðráðin i að gera
myndsem sýna mætti I sjónvarpi
og með haröfylgi tókst þeim aö
veröa sér úti um einhverja fyrstu
beranlegu videolitmyndavél sem
kom á markaöinn.
Þau snéru aftur frá Kúbu með
efni sem nægt hefði i fjörtiu
stunda langan þátt. Og nú hófst
gangan milli stóru sjónvarps-
stöðvanna i New York. CBS
bauðst til að kaupa allt hráefnið,
en hafnaði þvi alfarið að Alpert
ynni það til sýningar. NBC hafði
meiri áhuga á tæknibúnaöi þeirra
en myndunum sjálfum og pantaði
hundrað myndavélar á stundinni.
Að lokum tókst Alpert að vekja
áhuga manna hjá PBS-stöðinni,
sem er ólik öðrum bandariskum
sjónvarpsstöðvum að þvi leyti að
þareruengar auglýsingar. Þarna
var sýnd eftir hann klukku-
stundar löng heimildamynd um
Kúbu.
Árið 1977 fóru Jon Alpert og
Keiko Tsuno til Vietnam. Þau
voru fyrstu bandarisku
sjónvarpsmennirnir sem þangað
höfðufengiðaðfarafrá styrjaldar
lokum. PBS sló stóru auglýsinga-
stöðvunum gersamlega við
kvöldið sem mynd Alperts um
endurbyggingu Vietnam var
sýnd. I myndinni er m.a. sýnd
endurhæfingastofnun fyrir fyrr-
verandi vændiskonur, lýst
meðferðinni á heróinneytendum,
fylgst með svartamarkaðsbraski
og rætt er við menntamála-
ráðherra landsins. Þegar litil
stúlka i myndinni sér Alpert fer
húnaðgráta. Hann minnir hana á
föðurhennarsem dó á striðsárun-
um.
Tveimur árum seinna fóru
Alpert og Tsuno aftur til Viet-
nam, nú á vegum NBC-stöðvar-
innar. Þau áttu að mynda
innrásina inn i Kampútseu og
styrjöldina á landamærum Kina.
Þessi ferð varð enn hættulegri
fyrir þær sakir aö Alpert vildi
ráöa þvi sjálfur hvernig hann
ynni efnið.
Voriö 1979 fór Alpert þess á leit
við NBC að hann yrði sendur til
átti einkaviðtal við Fidel Castro
sem hafði komið til að flytja
ávarp á þingi Sameinuðu
þjóðanna.
f fyrra var Jon Alpert sérstakur
fréttamaður NBC i íran. Sagan
hermir að meðan hann vár að
gera mynd um versta
fátækrahverfi Teheran hafi tveir
byltingarverðir ætlað að hand-
taka hann en múgur manns, sem
safnaðist umhverfis hann, hafi
komið i veg fyrir það.
Alpert kýs að vikja talinu að
öðru þegar afrek hans sjálfs i
fréttamennsku ber á góma. Eitt
anna frá Japan árið 1967 til að
leggja stund á listnám og hún
kom Alpert i kynni við videotækn-
ina. Hún framfleytti sér með þvi
að ganga um beina á japönskum
veitingastað og árið 1970 keypti
hún sér litla videomyndavél.
Brátt höfðu þau Alpert gert stutta
heimildamynd um leigubilstjóra-
félagið.
Skömmu siðar opnuðu þau
vinnustofu fyrir þá sem unnu að
videoheimildamyndum. Þau urðu
bæði aðvinna útitilað geta haldið
stofunni opinni en siðar hlutu þau
styrki til starfseminnar og nú
var frumsýnd i sjónvarpi hafi
ástandiö á spitalanum lagast og
verið sæmilegt i um það bil hálft
ár en nú sé það að likindum verra
en myndin sýndi.
Auk handritsins, sem getið var
að framan, hefur Alpert á prjón-
unum mynd um samvinnufélag
svartra bænda i Alabama og
Mississippi-fylkjum. Nýlega bað
hann NBC að leyfa sér að fara til
E1 Salvador en var synjaö. Hann
lætur sér það i léttu rúmi liggja.
„Þeir hóa i mig strax og fer að
hitna alvarlega i kolunum,” segir
hann.
Alpert og Keiko Tsuno voru fyrstu bandarisku sjónvarpsmennirnir sem fengu að fara til Vietnam eftir
aðstyrjöidinni lauk þar. Fyrir bragðið var PBS-stöðin fyrst með fréttirnar.