Helgarpósturinn - 17.07.1981, Blaðsíða 8

KONUR SKIPI
HVERT RÚM
_fielgar
pósturinn—
Blað um þioomal,
listirog menningarmál
utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdast jóri: B jarni P.
AAagnússon
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrimsson
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund
ur Árni Stefánsson og Þorgrimur
Gestsson.
Útlit: Jón Oskar
Ljósmyndir: JimSmart
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Dreifingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Síðu-
múla 11, Reykjavík. Sími 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8—10. Símar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askriftarverð
á mánuði kr. 24,-
Lausasöluverð kr. 8.-
Brask í stóru —
brask í smáu
Við Islcndingar erum siðferði-
lega dáiitið undarlega samsett
þjóð. Við crum vammlaus og blá-
eyg öðrum þræði, en litum samt
tii hliðar þegar við sjáum eitt-
hvað misjafnt i fari náungans.
Við viljum engu illu trúa, en
svikjum undan skatti án þess að
depla auga.
i Helgarpóstinum i dag er
greint frá tveimur málum sem
verið hafa i fréttum undanfarna
daga og virðast ótengd i fljótu
bragði. Annarsvegar máiefnum
ÍSAL og hinsvegar bílabraski. En
þegar betur er gáö kemur i Ijós að
i báðum tilfellum er um að ræða
svipaöa hluti, — ekki endilega
lögbrot hcldur siðferðilega vafa-
samt brask, skipulegar tilraunir
til að hlunnfara náungann, hvort
sem hann er stór eða smár.
Þó ýmislegt sé ennþá óljóst I
sambandi við samninga ISAL og
Alusuisse, viröist samt sem við
höfum verið heldur litiö á varð-
bergi gagnvart hinum risastóra
auöhring. Viö höfum ekki gert
okkur fulla grein fyrir þvi aö i
viðskiptum við slika aöila dugar
ekkert nema full harka og óbil-
girni — það er einskis svifist.
Og það sama á við i bilaviö-
skiptum, þó stærðarhlutföllin séu
önnur. Venjulegir einstaklingar
vara sig ekki á aö innanum þá eru
óprúttnir aöilar sem brosandi
rýja þá aleigunni. 1 viöskiptum
hvortsem um bila, fasteignir cða
eitthvað annað er að ræða, er full
ástæða til að fara varlega.
Hingað til höfum við verið
grandalaus gagnvart sliku. En
óteljandi fjársvikamál, sem séð
hafa dagsins Ijós á undanförnum
árum, ættu að færa mönnum
heim sanninn um að tslendingar
eru ekkert heiðarlegri eða betra
fólk, en fólk i öðrum löndum. Og
reynsla okkar af ál-málinu ætti að
sýna okkur að stórsvindl og brask
auðhringa þarf ekki að halda sig
utan landsteinanna.
Ilelgarpósturinn er ekki að biðja
um lögregluriki. Slikt vill enginn.
Hinsvegar er kominn tími til að
við athugum siðgæðið i landinu.
Hér hafa til dæmis skattsvik
verið talin eðlileg sjálfsbjargar-
viðleitni. Allskonar brask er taliö
sniðugt. Og svo framvegis.
Þessu þarf að breyta, og það
verður gert með tvennum hætti.
Með nákvæmara eftirliti og öfl-
ugra réttarkerfi annars vegar, og
hinsvegar meö breyttu hugarfari.
Þaö er ekki siður mikiivægt.
Skattsvik eru þjófnaður, ekki síö-
ur en búðarhnupl, og við megum
ekki endalaust horfa i gegnum
fingur gagnvart slikum þjófnaöi.
Með aukinni skriffinnsku og
pappirsflóði fjölgar hvitflibba-
glæpunum. Þeir glæpir eru engu I
betri en aörir glæpir.
En í óbreyttu ástandi: Látum i
ekki hlunnfara okkur. Tortryggni |
kann aö vera okkar eina vörn i j
viðskiptum við aöra.
Konur skipi hvert rúm
Ef undan er skilið afburða vel
heppnað mót ungmennafélag-
anna um siðustu helgi, þá er fátt,
sem fréttnæmara getur talist Ur
fréttleysi þessa kaldasta sumars
á Akureyri en undirbúningsatriði
sérstaks kvennaframboðs tilbæj-
arstjórnar hér i' bæ. Ekki svo að
skilja að byggðakosningar séu
fyrr á ferðinni hér e ; annars stað-
ar, þær fara ekki fram fyrr en að
ári. Hins vegar er sérstakt
kvennaframboð fyrr á ferðinni
hér en annars staðar, og kunna
þau framboð að verða fleiri en
eitt.
Sagan af deildarst.ióra-
frúnni
Allur þessi undirbúni ngur
kvennaframboðs minnir mig á
ágæta sögu sem ég heyrði fyrir
skömmu, sanna eða ekki. HUn
segir frá þeirri ágætu eiginkonu
deildarstjórans, er boðið var með
manni si'num i fina veislu, þar
sem meöal ffnustu gesta var eng-
inn annar en sjálfur ráðherrann.
Konugreyið hafði ekki gegnt öðru
hlutverki um árabil en ala manni
sinum börn, annast umsýslu
þeirra og uppeldi, og hafði þvi
hvorki unnið Uti né stundaðnám.
bað færðist þvi kviði i konuna þvi
nær sem að veisludeginum dró —
en hUn reyndi að undirbUa sig hið
besta. HUn sótti námskeið Dale
Carnegie i þeirri list að ræða við
aðra, tjá sig og afla sér vinsælda
og áhrifa. HUn rifjaði upp ensku-
kunnáttu sina með þvi að lesa
óuppteknu tölublöð eiginmanns-
ins af TIME og Newsweek og
varð allvel inni i heimsmálum,
þekkti nöfn helstu valdamanna i
íran og gat rætt við vinkonur sin-
ar um eldflaugadeilu Israela og
Sýrlendinga. HUn sleppti Vikunni
og SamUel en fylgdist þeim mun
betur með þróun efnahagsmála á
siðum Morgunblaðsins og var all-
vel inni i' friðarfundinum á
A máli blaðamanna hefur sum-
arið lengi verið nokkuð illa ræmt
og kallað gUrkutið. Orðið mun
eiga sér sögu sem ég hef að visu
heyrt en löngu gleymt. En illa
ræmthefursumarið einkum verið
vegna þess að þá fá „tfðindavald-
ar” sér löngum sumarfri (tið-
indavaldur er nýsmiðað orð og
gæti t.d. merkt stjórnmálamað-
ur). Og svo hafa blaðamenn orðið
að bUa til fréttirnar, þvi það var
eins og kerlingin sagði þegar bor-
ið var upp á hana aö skrökva tið-
indum : „Hvað á að segja? Fólkið
heimtar fréttir!”
Hliðstæð vandræði hafa bók-
menntagagnrýnendur átt við að
striöa. Útgefendur hafa sallað yf-
ir þá sem næst öllum Utgáfubók-
um ársins á einum mánuöi og þeir
margir hverjir lesið gersamlega
yfirsig. NU hafa einhverjir Utgef-
endur gert ánægjulegar tilraunir
til að dreifa Utgáfunni miklu
meira og er það sannarlega fagn-
aöarefni.Hittvirðist mér reyndar
lika fylgja f kjölfarið: Tiðinda-
valdarnir hafa skorið upp herör
gegn gUrkutiðinni eða gengið til
liðs við blaðamenn og ákveöið að
Alandseyjum, þegar Ólafur R.
Grimsson og Einar Karl urðu
kratar. Og hUn var sammála
Davið Scheving um það að of
seint væri að tala um aðlögunar-
gjald á innfluttar iðnvörur. HUn
var semsagt orðin nokkuð vel
undirþað bUin að koma fram sem
fulltrUi hinna vel upplýstu sjálf-
stæðu kvenna, sem færar eru um
það að taka sjálfstæðar ákvarð-
anirog eru liðtækar i karlasamfé-
lagi valdastéttarinnar.
Óttinn um smámálin
En innst inni blundaöi alla tið
óttinn við það að standa sig ekki,
verða ekki marktæk þegar á
reyndi. Óttinn við það að heimil-
ishaldið, barnauppeldið og
bleyjuþvotturinn yrði nU mál
málanna þegar Ut i viðræður á
háu plani væri komið. Þessi nag-
andi kviði um það að ráðherrann
spyrði hana nU Ut i einhver af
þessum málum, sem ekki mátti
nefna.
Jæja, nema þaö að stundin
stóra rann upp. Deildarstjórinn
og fni fóru i finu veisluna, þar
sem saman voru komnir seðla-
bankastjórar, þjóðhagsrannsókn-
ardeildarstjórar og atvinnulifs-
pafar af ýmsum gráðum.
— Já, og hvernig gekk svo
spurði vinkonan Ur næsta hUsi
morguninn eftir þar sem hUn sat
með barnið á fyrsta ári á hnénu
og sötraði morgunkaf fið.
— JU, þetta gekk allt saman
ósköp vel til að byrja með. Ég
hugsaði um það allan timann að
segja helstekki neitt, brosa bara
og vera skilningsrík á svipinn
þegar karlarnir fóru að ræða um
alvörumáUn. Og þegar ég þurfti
að tala, að nefna þá aldrei börnin
eða heimilið. Og þegar ég sat til
borðs með ráðherranum, þá tókst
mér vel upp. Ég gat skiUð það
sem hann var að segja og hann
hafði gaman af að hlusta á mig.
Ég passaði mig sérstaklega að
nefna ekki börnin — og ég var eig-
inlega alveg orðin óhrædd um að
dreifa stórtfðindum á árið. Dæm-
meru mýmörg og ég skal aðeins
drepa á hin helstu.
t fyrsta lagi ber vitanlega að
geta Sjafnar hinnar einu og
sönnu. HUn svifti beinlinis marga
tiðindavalda sumarleyfi og gerð-
ist þar með verð heiðursnafnbót-
ar eins og „tfðindavaldur nUmer
eitt Enda gripu fjölmiðlamenn
fegnir i framrétta hönd Sjafnar.
Næst er rétt að nefna kýrnar
sem ekki þoldu sóiskinið hér
sunnan fjalla og fóru að framleiða
gersamlega ódrekkandi mjólk.
Þegar þetta er skrifað hafa þær
fengið lengri fréttatima i rikisUt-
varpinu en ég minnist að nokkrir
ferfætlingar hafi fengið — þing-
eyski isbjörninn ekki undanskil-
inn.
1 þriöja sæti kemur svo náttúr-
lega borgarstjórn eins og hUn
leggur sig og afrek hennar á
Bernhöftstorfu. Það er eins og
mönnum hafi þótt orðið óþægi-
lega hljóttum Torfuna og rétt að
gri'pa til róttækra ráðstafana
(reyndar er róttækur allt of veikt
orð, þvi'taflborðsraskið nær langt
niður fyrir grasrótina). Verður
TÍÐINDA VALDAR
Á GURKUTÍÐ
Heimir Pálsson— Hraf n Gunnlaugsson — Jónas Jónasson — AAagnea J. AAatthías
dóttir — Páll Heiðar Jónsson — Sigurður A. AAagnússon — Þráinn Bertelsson
Fösfudagur 17. joif 1981 rio/ry^rpricr/, ,rinn
detta i þá gildru. En þá rankaði
ég allt i' einu við mér. Eg var farin
að mata ráðherrann...
Bannsettur hagvöxtur-
inn..
Já, eftir fundinn i AlþýðuhUsinu
á Akureyri i siðustu viku hefur
það runnið upp fyrir mér, að það
er kvennakjarkleysi öllu fremur
en kvennabarátta, sem laðar kon-
ur að sérstöku kvennaframboði.
122 sátu fundinn, þar af 24 karl-
main. f niðurstöðum 11 umræðu-
hópa kom það fram, að konur
vildu sérstakt kvennaframboð til
að koma i gegn sérstökum áhuga-
málum, svo sem eins og það að
gera Akureyri að lifvænlegum
stað fyrir börn. Talað var um
„hin mjúku verðmæti” og hag-
vöxturinn bölvaði fordæmdur, og
i einum hópnum var það sérstak-
lega nefnt að fara að frumkvæði
þýsku „græningjanna ”, um-
hverfisverndarflokksins. Að öðru
leyti voru baráttumálin afskap-
lega óskýr, ekki talið skynsam-
legt að marka pólitiska afstöðu
strax, og áhöld voru uppi um það
hvort skilja ættikvennabaráttuna
frá hinni eiginlegu stéttabaráttu
eða taka hana sem hluta af henni.
Grunntónninn i umræðunum var
hinsvegar þessi: Bæjarstjórnin á
Akureyri er leiðinleg. HUn (ein-
tómir karlmern að einni konu
frátalinni) skilur ekki vandamál-
in eins og konur skilja þau. HUn
hugsar of mikið um malbik og efl-
ingu atvinnulifs þegar önnur
verðmæti eru meira virði. Konur
geta ekki farið að taka þátt i þeim
stjórnmálaflokkum, sem fyrir
eru. Þar verða þær alltaf undir.
Þar er ekki tekið mark á þeim.
Sundraðar milli flokka verða þær
bráð hinna rikjandi karlpólitik-
ekki annað sagt en tilraunin hafi
tekist til fullnustu og taflmenn
borgarstjórnar orðnir slikt frétta-
efni að þremenningaráöið megi
njóta vel titilsins „tiðindavaldar
nUmer þrjU”. — Annars má
skjóta því hér inn I að íslensku-
kennarar hljóta að fagna þeim
kosti sem hér eftir gefst til að
skýra myndhverft orðtak eins og
„stebkur skákmaður”. Héðan af
verður það auöskilið: Sterkur er
sá skákmaður sem getur leikið
drottningunni á Bernhöftstorfu i
einum leik venjulegan drottning-
argang eftir hornalinu.
Og svo hilUr undir Hjörleif á
leikvanginum þegar þetta er rit-
aö. Kannski á Alusuisse-skýrslan
eftirað reynast honum svo vel að
hann sigri a.m.k. kýrnar á enda-
sprettinum og jafnvel Sjöfn
sjálfri verði ógnað.
Mér finnst blaðamenn eigi að
taka höndum saman nU á há-
sumrinu og verðlauna tiðinda-
valdana sem hér hefur verið rætt
um. Þaö hlýtur að teljast til
meiriháttar kjarabóta (að visu
usa, en sameinaðar I einum eigin
flokki ÞORA þær.
Bjarnargreiði við
kvennabaráttu
Ekki ætla ég að gera litið Ur
þessari merkilegu tilraunastarf-
semitil að koma af stað pólitfskri
umræðu meðal kvenna. Slikrar
umræðu er fyllilega þörf. Samt
finnst mér hUn bera allt svipmót
kjarkleysis. Konur, engu siður en
karlar, EIGA að starfa innan
stjórnmálaflokkanna. Ef þær
þora ekki að beita sér þar, en
standa að kynhreinu kvenna-
framboði, þá eru þær að ala á tog-
streitu milU kynjanna og tilheyr-
andi skilningsleysi. Þær hætta á
það að verða sjálfar áhrifalitill
minnihlutahópur i bæjarstjórn
(likt og þýsku „græningjarnir”)
verða siðan innbyrðis ósamþykk-
ar vegna afstöðu til einstakra
mála, og eiga það á hættu að
draga kjarkinn Ur þeim sem vilja
aðhafast eitthvað i raunverulegri
kvennabaráttu.
Frú Khomeini
En þaö er hollt að koma saman
og ræða málin. Það getur leitt til
vaxandi skilnings og ánægjulegs
samstarfsog siðar til þess að kon-
ur i' bæjarstjórn, Ur ólikum flokk-
um, geti starfað af skilningi sam-
an um lausn margvislegra
vandamála, sem karlmenn hafa
e.t.v. annan skilning á. En ein-
strengingsleiðin, leið Khomeinis
og þeirra fslömsku kerka, hUn
leiðir ekki til árangurs. Og spurn-
ingin til þeirra, sem vilja fram-
boðið umfram allt annað, er
þessi: Er það árangurinn, sem
þið ætUð að berjast fyrir, eða að-
feröin?
varla eins og bilastyrkur lækna)
að þurfa allt i einu ekki að bUa til
neinar fréttir heldur fá þær á silf-
urbakka á hverjum morgni.
Kannski gæti meira að segja
Þröstur reiknað Ut hvað þær væru
mörg prósent.
NU kann einhver að halda að
þetta sé ekki skrifað i fyllstu al-
vöru og jafnvel sé þessi grein eitt
af frægum dæmum gUrkuskrifa:
Maðurinn hafi einfaldlega ekki
haft neitt að segja og þar með
fallið I sömu gryfju og aðrir. —
Þetta er ekki alröng ágiskun en
þó ekki alveg rétt heldur. Sannast
að segja man ég varla eftir svona
tiðindasömu sumri. Allt frá þvi
snemmaá morgnana þegar mað-
ur gefst uppá að borða sUrmjólk-
ina og skóflar i sig þurrum
pakkamat og fram á kvöldfrétta-
tima hefur maður eitthvað til að
hneykslast yfir. Og það er ekki
litils virði. Annars hefði kannski
farið svo að maður hefði bara
hvilt sig og orðið dauðuppgefinn á
tiðindasnauðu sumri. Það hefði
ekki verið gott....