Helgarpósturinn - 09.07.1982, Blaðsíða 16

16
Föstudagur 9. júll 1982 -ffife,
Sú var tiðin, að það var bara i
Reykjavik sem fyrirfundust
þekktir útvarpsmenn. En nú
hefur verið starfrækt „stúdió”
eða hljóðhús, eins og reynt
hefur verið að kalla það á góðri
islensku, á Akureyri i nokkur
ár, og Jónas Jónasson er á leið
norður.
Akureyringar hafa þegar
eignast sina útvarpsmenn,
raddir þeirra eru orðnar allt að
þvi eins þekktar og þeirra sem
sitja við hljóðnemann fyrir
sunnan. Einn þeirra er Einar
Kristjánsson frá Hermundar-
felli, smásagnahöfundur, húm-
oristi — og útvarpsmaður. En
ekkert af þessu er þó ævistarf.
Það hefur farið fram i gamla
skólanum uppi á brekkunni. 135
ár hefur hann verið húsvörður i
Barnaskóla Akureyrar. Eða
Barnaskóla íslands eins og
stundum er sagt.
„Þessi nafngift, Bamaskóli
íslands, er eiginlega frá mér
komin. Ég hringdi eitt sinn til
eins af kennumm skólans og
ung dóttir hans kom i simann.
Hún sagði að pabbi sinn væri
ekki heima, hann væri i Barna-
skóla... Hún hikaði aðeins og
mundi ekki framhaldið en tók
sig siðan á og hélt áfram: Hann
er i Barnaskóla íslands. Þetta
varð fljótt fleygt, svo fleygt, að
einhvemtimann sótti kennari
um starf við Barnaskóla ís-
lands.”
bannig skýrir Einar Kristjánsson frá
Hermundarfelli þessa nafngift sem sumir
hafa túlkah sem enn eitt dæmið um sjálfs-
ánægju „innfæddra” Akureyringa. Reynd-
ar er Einar upprunninn á slóöum þar sem
fólk er taliö enn ánægöara meö sjálft sig en
Akureyringar. Hann er Þingeyingur.
„Þetta Hermundarfell sem ég er kenndur
viö er i Þistilfiröi, bærinn þar sem ég ólst
upp. En þetta festist viö mig án míns til-
verknaöar. Þaö var til annar Einar Kristj-
ánsson, sem lika fékkst viö aö skrifa, þaö
kann aö hafa veriö ástæöan”, segir Einar
þegar viö höfum komiö okkur þægilega fyr-
ir f stofunni hans i blokkaribUöinni sem
hann og Guörún Einarsdóttir kona hans
fluttu inn i fyrir stuttu.
Einar varö sjötugur i haust og i vor var
húsvaröarstarfiö auglýst, eftir aö hann
haföi gegnt þvi frá árinu 1947 — og Guöriln
séö um kaffi fyrir kennarana undanfarna
tvo áratugi eöa svo.
„Víssí ekki bemr
„Ég er uppalinn sveitamaöur en fór
ungursuöur áland tii aö menntast. Var þar
i tvö ár, annaö i Reykholti i Borgarfiröi, hitt
á bændaskólanum á Hvanneyri. Svo giftist
ég sveitunga minum, viö byggöum nýbýli
og bjuggum þarna fyrir noröan i tiu ár.
Einhverntimann þegar viö fórum suöur á
nemendamót spuröu gömlu skólafélagarnir
mig aö þvi' hvemig mér heföi tekist aö ná i
svona fallega konu. Þeim fannst ég ekki llk-
legur til þeirra hluta. Ég sagöi þeim aö
þetta byggöarlag væri dálitiö úti á hjara
veraldar og hún heföi haldiö aö ekki væru
til fallegri né skemmtilegri menn fyrr en
það var oröið um seinan og ekkert hægt aö
gera i málinu.
Svo fluttum viö til Akureyrar, þvf ég sá
fram á aö ég yrði aldrei neinn stórbóndi,
mundi aldrei efnast á búskap og sá auk þess
fram á, að þaö yröi dýrt aö mennta börnin
ef viö byggjum áfram noröur i Þistilfiröi.
En ég hafði ekki aö neinu aö hverfa, fór
bara út I óvissuna og var atvinnulaus um
tima fyrsta veturinn. Þá fór ég aö dunda
mér viö aö skrifa smásögur, sem voru sföan
gefnar út 1952 undir nafninu September-
dagar og fékk góöar viötökur aö mér
fannst.
Pressari hjá Gef|uni
Loksins fékk ég vinnu, ég geröist pressari
á saumastofu Gefjunar og fékk þar bestu
launsem ég nokkumtimann hef haft, svona
miðað viö hvaö hægt var að kaupa fyrir
þau. Þetta voru 1700 krónur á mánuði. Um
voriö losnaöi húsvaröarstarfiö viö barna-
skólann og þaö sem freistaöi min aö sækja
um þaö var, aö þvi fylgdi húsnæöi. Launin
voru hinsvegar dcki nema 1200 krónur á
mánuöi, en rafmagn og hiti voru frltt. Svo
var þetta langa sumarfrl aö sjálfsögðu
kostur. En starfiö var erfitt á þessum
árum, þaöþurfti aö kynda skólann upp meö
kolum. Þetta vorustórir katlar og töluverf
erfitt viö það aö eiga.
Núna eru allir hættir eða dánir sem voru
viö skólann þegar ég byrjaöi, nema einn.
Björgvin Björgvinsson heitir hann, en hann
fer nú liklega að hætta lika.”
— bað erofttaliöerfitt aö komast I innsta
hring Akureyringa, ná viðurkenningu
„hinna innfæddu” og vera kallaður Akur-
eyringur. Helduröu aö þér hafi tekist þaö á
þessum 35 árum?
„Ætli þeir telji mig ekki Akureyring nú-
orðiö. En ég býst ekki viö þvi aö þeir státi
sig mikið af mér.
Það kann aö hafa hjálpað til, að ég fór aö
skrifa húmor, lifga upp á tilveruna með
hlálegu spaugi. Þetta fór ég að lesa fyrir
flokkssystkini min og siöan fréttu ýmsir
aðrir af þessu og það var fariö að biðja mig
að lesa upp á skemmtunum. Einn þáttur
sem ég setti saman varð sérstaklega vin-
sæll. Það var „Bréfið til Bulganin”, sem ég
las minnst 20 sinnum hér i bænum þennan
fyrsta vetur minn. Þar meö var ég orðinn
kunnur fyrir þetta spaug mitt og ég haföi
nóg aö gera við að lesa upp i allskonar
klúbbum og skemmtunum og jafnvel I
öðrum landsfjórðungum. Ég haföi gaman
af þessu I aöra röndina, en þaö var lltiö upp
úr þvi aö hafa, ég var ódýr skemmti-
kraftur.
En það kann að hafa staðið mér eitthvaö
fyrir þrifum aö ég hef alltaf verið talinn
rauður. Ég rak mig að minnstakosti á þaö
þegar útgefandi nokkur vildi fá mig sem
ritstjóra. En hann hafðispurnir af þvi að ég
væri flokksbundinn og sagði þá að ekkert
gæti orðiö af þessu. Þaö er nokkuð vist að
það var vegna þess að ég var flokksbundinn
i þessum ákveöna flokki.”
— Þú hefur stundað ritstörf lengi en
alltaf unniö fullt starf meö þeim. Hefur þér
aldrei dottiö I hug að snúa þér eingöngu að
skriftunum?
„SkáldsKðpurínn
er melra og minna lygr
„Lifa af ritstörfum? Nei, það hefur aldrei
hvarflað að mér. Og ég hef ekki nennt að
skrifa langa rómana. Þaö er fyrir sig aö
skrifa mislukkaða smásögu en bölvað aö
skrifa misheppnaöan róman. Þaö er mikil
áhætta aö leggja i slikt.
Það hafa vist komiö út eftir mig ellefu
smásagnasöfn, en núna er ég aö fást við
einhverskonar endurminningar. Kominn á
svona góöan aldur eins og ég,fer maður að
hafa leiöa á skáldskap. Núoröiö er ég meira
fyrir þjóölegan fróöleik. Hann er þó sann-
indi nokkurnveginn, en skáldskapurinn er
alltaf meira og minna lygi. Þegar ég var
einhverntimann aö ræöa viö Laxness, sem
ég hef lesið allan og dáö alla tiö, nefndi ég
þetta viö hann. „Þaö er alveg satt. Þegar
maöur er búinn að vera I þessu alla ævi fer
maöur aö hafa hálfgeröa skömm á skáld-
skapnum”, sagöi þá skáldiö.
Fyrstég minntist á Laxness væri gaman
aö geta þess, aö þegar Sjálfstætt fólk kom
út efndi Ungmennafélag Þistilfjarðar og
Langaness til umræðufundar um bókina.
Viö vorum bara fjögur sem stóðum meö
Laxness og það urðu ansi fjörugar um-
ræöur. Þetta þótti takastsvo vel, aö þaö var
ákveðið að efna til framhaldsfundar um
Sjálfstætt fólk árið eftir”.
„ómerkileg lilurð”
— Hvernig er starf þitt hjá útvarpinu til
komið?
„Kynni min af útvarpinu byrjuðu með því
aö ég fékk einhverntimann fyrstu verölaun
i samkeppni um skemmtiþætti, sem mér
hlotnaöist að taka þátt I, en þetta var nú
heldur ómerkileg tilurð. Eftir þetta var
mér boðið að lesa eitthvaö af sögunum
minum I útvarpiöog seinna fluttiég erinda-
flokk. Síöan var ég ráðinn i það aö sjá um
þáttinn „Mér datt það i hug” I fjögur skipti
á tveimur árum og eftir það sá ég um reglu-
lega þætti i eitt ár undir nafninu „Minir
dagar og annarra”. NU og I tvö ár sá eg um
þættisem vorufyrrihluta dags og ég kallaði
„Mér eru fomu minnin kær”. Þeir eru
orönir einir 60 talsins núna og eru svona
þjóðlegur fróöleikur, upplýsingar og um-
sagnir. Þeir hafa verið geysilega vinsælir,
ég hef fengiö þakklæti frá fólki sem ég
þekki ekki neitt, meira aö segja frá ungu
fólki.