Helgarpósturinn - 09.07.1982, Síða 30

30
Nú í vikunni var skattskráin lögB fram
hér í Reykjavik. Þaö er ekki lengur sami
spenningurinn f kringum útkomu þessarar
merku bókar og áöur var. Nú kemur hún
ekki út fyrr en ári eftir aö gjöldin eru lögö
á . Þess vegna segir hún okkur ekkert um
þaö hver þénaöi mest á árinu sem leiö.
Tekjurnar eru tveggja ára gamlar.
Ariö 1980 var skattalögunum breytt á
þann veg aö álagningarskráin var ekki
lengur lögö fram heldur var látiö nægja aö
senda hverjum og einum tilkynningu um
álögö gjöld. Siöan kom skattskráin ekki
fyrr en kærur höföu veriö afgreiddar.
Fram aö 1980 var skattskráin ekki bara
„glaöningur” fyrir skattgreiöendur. Hún
var lika mikill fengur fyrir blööin. 1 miöri
agúrkutiö fengu þau upp 1 hendumar kjöriö
efni sem teygja mátti lopann um og sem
þar að auki seldist vel.
Óvinsæll glaðningur á leiðinni
greiöenda hafi tekiö miklum framförum á
árinu 1979. Hvaö ætli hafi valdiö þvi?
— Fyrst og fremst held ég aö hærri
dráttarvextir hafi valdiö þvi aö skatturinn
innheimtist betur, sagöi Lárus. — Dráttar-
vextimir voru 3% i ársbyrjun 1979 en i mai'-
mánuöi hækkuðu þeir i 4% og i 4,5% í
ágúst þaö ár. t maimánuöi 1980 fóru
dráttarvextirnir i' 4,75% sem er þaö hæsta
sem þekkst hefur. 1 fyrra lækkuðu þeir
aftur i 4,5% og núna iapril fóru þeir niöur i
4% sagöi hann.
Hækkun dráttarvaxta er ekki sjálfvirk
eöa tengd visitölu heldur tekur Seöla-
bankinn ákvöröun um hversu háir þeir
eru á hverjum tima. Þegar þeir voru i há-
marki námu þeir 57% á ári en nú eru þeir
„aðeins” 48%. Ef gert er ráö fyrir þvi aö
veröbólgan sé á biiinu 40—60% veröa menn
aö vega þaö og meta hvort þeir hagnast af
þvi aö skulda skatta eöa borga þá strax.
Ekki sagöi Láms að neinn áberandi
munur væri á innheimtuárangri eftir em-
bættum. Reykjavik er þó i lægri kantinum
en munurinn er ekki svo mikill að hægt sé
aö kalla okkur Reykvikinga svörtu sauöina
meöal skattborgara landsins.
| allmörg ár hefur verið rætt um aö
koma á staögreiöslu skatta hér á landi likt
og tiökast i flestum nágrannalöndum
okkar. 1 fyrra kom nokkur skriöur á málið
og fjármálaráöherra lagði fram á þingi
Núhefur aftur veriö breytt til. Sigurbjörn
Þorbjörnsson rikisskattstjóri sagöi aö
breytingin væri i þvi fólgin aö eftir aö
álagningu er lokiö beri skattstjórum
umdæmanna aö auglýsa 30 daga kærufrest
og á þeim tima eigi álagningarskráin aö
liggja frammi I 15 daga. Siöan eru kærur
afgreiddar og aö þvi loknu er skattskráin
gefin út. ,
Þegar álagningu lýkur ööru hvoru megin
viö næstu mánaöamót geta menn þvi ekki
aöeins glaöst yfir eigin álagningu heldur
lika forvitnast um þaö hvaö nágranninn og
kaupmaöurinn á horninu þurfa aö punga út
i rikiskassann. Og ef aö vanda lætur veröa
blöðin fljót til aö upplýsa hverjir eru
skattakóngar ársins.
IVI eöan viö biöum eftir glaöningnum
væri ekki úr vegi aö velta vöngum yfir
skattinum. Hvernig gengur til dæmis aö ná
fénu úr klöm okkar skattgreiöenda?
— Þaö má segja aö árangur innheimt-
unnar hafi fariö batnandi á siöasta áratug,
sagöi Lárus ögmundsson fulltrúi i fjár-
málaráöuneytinu. — Ég hef nú ekki hand-
bærar tölur frá sföasta ári, en ef litið er
aftur i timann stórbatnaði innheimtan áriö
1979. Þaö ár innheimtist hjá embættum
skattstjóra utan Reykjavikur álagöra
gjalda 84,5%/fyrir árslok miöaö viö 79,9%
áriö áöur, en hlutfalliö haföi þá veriö mjög
svipaö i nokkur ár, bætti hann við.
Ætla mætti aö skúvisi og löghlýöni skatt-
I frumvarp til laga sem geröi ráö fyrir þvi aö
staögreiösla skatta skyldi tekin upp frá og
meö næstu áramótum. Var frumvarpiö lagt
fram i oktdber og visað til nefndar. Þar
1 dagaöi þaö uppiog kom aldrei til frekari af-
greiöslu.
! Nú eru eflaust fleiri en undirritaður for-
vitnir um hvernig umskiptin frá núverandi
kerfi yfir i staögreiðsluna veröa. Þurfum
viö aö greiöa tvöfaldan skatt árið sem staö-
greiöslan hefst?
— Nei, sagöi rikisskattstjóri. — Ef við
hugsuöum okkur að frumvarpiö heföi oröiö
aö lögum ættu skattgreiöendur að gera sitt
framtal á venjulegum tima i ársbyrjun. Á
sama tima væri áætlað.hversu mikiö þeim
i bæri aö greiöa af tekjum sinum áriö 1983.
En tekjurnar fyrir 1982 kæmu aldrei til
álagningar nema i sérstökum undantekn-
ingartilvikum. Þaö er ekki hægt að taka
tveggja ára skatt af mönnum, þá sæju þeir
ekkert af kaupinu sinu, sagði rikisskatt-
stjóri.
Ragnar Arnaids fjármálaráöherra sagöi
að frumvarpiö um staögreiöslu skatta heföi
„sofnað” inefnd. — Höfuðástæöan fyrir þvi
var gagnrýni og andstaða viö frumvarpiö
sem fram kom hjá Sambandi islenskra
sveitarfélaga. Ég er aö skipa nefnd þessa
dagana sem i eiga sæti fulltrúar þingflokk-
anna, ráöuneytisins og Sambands islenskra
sveitarfélaga en hún á aö gera þær breyt-
ingar á frumvarpinu sem auövelda af-
greiöslu þess. Þaö fer eftir þvi hvernig
störfum hennarmiöar hvort hægt veröur aö
leggja frumvarpiö fram aftur i haust, sagði
Ragnar.
Samkvæmt núverandi skattgreiöslukerfi
hagnast skattgreiöendur á veröbólgunni
þvi álögur sem nema 25% tekna framtals-
ársins eru kannski ekki nema 15% tekna
greiðsluársins. Hvaö gerist þegar staö-
greiöslan tekur gildi?
— Þegar staögreiöslukerfiö veröur tekiö
upp veröur prósentutölum skattstigans
breytt i öfugu hlutfalli viö veröbólgustigiö
eins og þaö veröur þegar breytingin á sér
staö, þannig aö skattprósentan lækkar. Það
, veröur þvi engin skattahækkun af þeim
sökum, sagöi ráöherrann.
“egar álagningarseöiilinn dettur inn
; um bréfarifuna eru viöbrögöin misjöfn,
I sumum finnst þeir sleppa vel, öörum illa.
Og þetta er misjafnt eftir árum. Eitt áriö
IIMIMLEIMO
VFIRSVIM
Bashir Gemayel
Umsát Israelshers um vesturhluta Beir-
ut, höfuðborgar Libanons, hefur nú staöiö
vikum saman. Um tima geröu ísraelsmenn
sig liklega til aö heröa umsátina smátt og
smátt, til aö láta lita svo út aö þeir væru aö
búast til atlögu gegn átta til tiu þúsund
manna liöi PLO, Frelsissamtaka Palestinu,
Iborgarhlutanum. Vopnahlé var rofiö stund
og stund meö stórskotahriö á flóttamanna-
búöir Palestinumanna i fátækrahverfun-
um. Mest kvaö þó aö tilraun Israelshers til
aö svelta PLO til uppgjafar, þegar hann
lokaöi fyrir vatn, rafmagn og matvæla-
flutninga til hálfrar milljónar manna i
Vestur-Beirut.
Hungurvopniö snerist þó i hendi Israels-
stjórnar. Talsmenn libanskra islamstrúar-
manna i samningaviöræöum um brottför
PLO frá Beirut, sem yröi fyrsta skref til aö
allir erlendir herir yfirgefi landiö, meö
Shafiq al-Wazzan forsætisráöherra i broddi
fylkingar, lýstu yfir aö þeir gætu ekki hald-
iö áfram milligöngu milli Yassers Arafats,
foringja PLO, og Philips Habibs, fulltrúa
Bandarijcjastjórnar, meöan Israel reyndi
aö nota sér neyö óbreyttra borgara til aö
hafa vilja sinn fram. Arabariki lögöu jafn-
framt aö Bandarlkjastjórn aö hafa nú einu
sinni hemil á tsrael, og niöurstaöa varö aö
Yasser Arafat
Vestur-Beirut nýtur á ný vatns, rafmagns
og matvælaaödrátta.
Eftir þennan gang máia er ljóst, aö ísra-
elsstjórn er siöur en svo áf jáö I aö senda her
sinn til áhlaups á vigi PLO I Vestur-Beirut.
Mannfall Israeismanna I striöinu nemur
þegar tæpum þrem hundruöum, og hver
mannfórn sem viö bætist magnar andstööu
I tsrael gegn hernaöinum. Her PLO myndi
reynast tsraelsher skeinuhættur i götubar-
dögum i þröngum götum gamla borgar-
hlutans, þar sem tsraelsmenn gætu ekki
komið flugher sinum viö.
IVI ál standa þvi þannig, aö forusta PLO
hefur fallist á aö yfirgefa Vestur-Beirut, en
eftir er aö ákveöa, hvernig brottförin á sér
staö. Um þaö þurfa PLO, Israelsstjórn og
stjórnvöld I Lfbanon aö ná samkomulagi.
PLO leggur megináherslu á aö brottförin
verði meö þeim hætti, aö tsrael viöurkenni i
verki aö um þaö sé aö ræöa aö ljúka bar-
dögum tveggja sjálfstæöra herja, þar sem
hvorugur hefur beðið endanlegan ósigur.
Þvi er þaö fyrsta skilyrði PLO, aö áöur en
til brottflutnings komi hörfi tsraelsher átta
kflómetra frá úthverfum Beirut, og á svæö-
inu sem þar myndast milli israelsku her-
sveitanna og virkja PLO taki sér stööu al-
þjóölegt gæsluliö, og þaö gæti siöan Vest-
ur-Beirut, þangaö til sveitir Libanons-
stjórnar geta tryggt öryggi og reglu i borg-
arhlutanum.
Þetta atriöi hefur mikla þýöingu fyrir
valdahlutföll eg framvindu mála i Libanon
eftir brottför PLO. Ljóst er að tsraelsstjórn
hefur hugsaö sér aö nota tök sin á Aust-
ur-Beirut og samgöngum milli borgarhlut-
anna til aö afhenda Vestur-Beirut liðsveit-
um Bashirs Gemayels, foringja hreyfingar
sem vaxin er upp úr Falangistaflokki krist-
inna manna af trúflokki maronita.
I Vestur-Beirut hafast ekki aöeins viö
menn PLO, heldur hafa einnig safnast þar
saman libanskir vinstrimenn, erkiféndur
falangista. Búast þeir viö útrýmingarher-
ferö á hendur sér af hálfu sigri hrósandi fal-
angista. Miða þeir þá viö hvert orö Gemay-
el hefur fengiö á sig i borgarastyrjöldinni i
Libanon. Menn hans efndu til blóöbaðsins i
Beirut 6. desember 1975, sem hratt borg-
arastrlðinu af staö fyrir alvöru, og Gemay-
el horföi aldrei I manndrápin meöan hann
var aö bera ofurliöi keppinaut sinn um for-
ustu i hópi kristinna Libana, Camille
Chamoun fyrrum forseta.
sraelska herstjórnin hefur þegar afhent
liöi falangista töluverö yfirráö á hernáms-
svæði sinu, svo sem gæslu viö vegatálman-
ir. Sömuleiöis hafa falangistar komiö meö
tsraelsher inn I herteknar borgir byggöar
islamstrúarmönnum, til aö mynda Sidon.
Þar hafa tsraelsmenn látiö þessa banda-
menn sina taka viö löggæslu en ýtt lög-
regluliöi Libanonstjórnar til hliöar. Allt
þetta ber meö sér, aö tsraelsstjórn hyggst
meöal annars nota sér innrásina i Libanon
til aö breyta þar heföbundnum valdahlut-
föllum trúflokka og ættbálka i þvi skyni aö
gera aö minnsta kosti suöurhluta landsins
aö nokkurskonar öryggissvæöi til skjóls
fyrir Israel, og hefja til valda I Beirut menn
vilhalla tsrael.
Ekki er þó vist aö Bashir Gemayel láti
sér lynda aö þiggja völdin i Libanon úr
hendi tsraelsstjórnar, enda hætt viö aö þau
yrðu skammæ upp á slik býti. Þess I staö
hefur Gemayel lagt sig i framkróka eftir
innrásina aö ná tengslum viö þá hópa i Lib-
anon sem hann hefur hingaö til átt i útistöö-
um viö. Jafnframt þvi aö beita sér fyrir
skjótri og algerri brottför PLO, hefur Gem-
Framtið Líbanons og PLO velt-
ur á úrslitum umsátar i Beirut
hlelgai----‘----
_____________________jDósturinn
kvarta allir, annað kvarta fáir. En hefur
skattbyröin breyst eitthvaö aö ráöi siöustu
árin?
— Ef litiö er til tekjuskatts og útsvars þá
hefur þaö siöarnefnda hækkað eftir aö
sveitarfélögunum var heimilaö áriö 1980 aö
hækka prósentuna. Þaö er þó misjafnt eftir
stöðum hvort sú heimild hefur verið notuö
og i hve miklum mæli. Þessi hækkun hefur
aukið skattbyröina um liölega 0,7%. Tekju-
skatturinn hefur hins vegar staöiö
nokkrurn veginn istaö,frekaraöhann hafi
lækkað eftir aö sjúkratryggingagjaldiö var
lækkaö, segir Ragnar.
— Verðbólgan getur þó haft áhrif á skatt-
byrðina þannig aö ef veröbólgustigiö er hátt
á framtalsárinu en lægra á greiðsluárinu
getur skattbyröin oröiö ögn meiri, og öfugt.
Skattvisitalan er miöuö ‘ viö þær breyt-
ingar sem veröa á tekjum milli framtals-
ársins og ársins á undan. Ef verðbólgan
hefur verið á niöurleiö á þeim tima — eins
og geröist milli áranna 1980 og
1981 — verður skattbyröinmeiri á greiöslu-
árinu. Þess vegna gæti hún orðið ögn meiri i
ár en siðustu ár, sagöi Ragnar.
Þá höfum viö þaö. Verum þvi viö öllu
búin þegar seöillinn margnefndi birtist.
Þegar boriö er saman viö önnur
Noröurlönd vekur þaö athygli hve beinir
skattar eru miklu lægri hér á landi en þar.
Þaö er þó engin ástæöa til að halda aö viö
sleppum eitthvaö betur, að islenska rikiö sé
• linara I skattheimtu en rikisvald bræöra-
þjóöanna.
— Hér á landi er hlutfall óbeinna skatta
svo miklu hærra en á Noröurlöndunum,
sagöi f jármálaráöherra. — Hér hafa u.þ.b.
20% tekna hins opinbera veriö beinir
skattar, en 80% óbeinir skattar og tollar.
Astæðan fyrir þessu er sú aö beinir skattar
viröast vera óvinsælli hér á landi en i
nágrannalöndunum. Tvlvegis á siöasta
áratug hefur verkalýöshreyfingin samiö
um lækkun beinna skatta og samsvarandi
hækkun óbeinna skatta. Þaö viröist vera
óvinsælt aö þurfa aö greiöa til baka af þeim
peningum sem menn hafa fengiö i hend-
urnar. Þeir vilja frekar staðgreiða i formi
óbeinna skatta. Þetta á kannski eftir aö
breytast þegar hér verður tekiö upp staö-
greiöslukerfi tekjuskatts, sagöi Ragnar
Arnalds að lokum.
ayel leitast viö, meö nokkrum árangri, aö
ná samstööu aö vissu marki meö mönnum
eins og al-Wazzan forsætisráöherra og Wal-
id Jumblat, foringja samtaka libanskra
vinstri manna og stjórnmálaleiötoga sér-
trúarflokks drúsa.
Kjörtimabil Sarkis, núverandi forseta
Libanons, rennur út I haust. Eini maöur
S’em enn hefur gefið kost á sér til aö taka viö
embættinu er Gemayel.
Þótt takist aö koma á þvi hernaöar-
ástandi umhverfis Vestur-Beirut, aö PLO
telji sér fært aö hverfa á brott án þess aö
játa um leiö uppgjöf, er ekki nema hálfur
vandinn leystur. Sjá þarf um að liösmenn
PLO og skylduliö þeirra geti komist á brott
til annarra arabalanda án þess aö eiga á
hættu árásir israelska flotans, sé haldiö
brott á sjó, eöa ísraelskra hersveita, liggi
leiöin á landi.
Komiö hefur til tals aö bandariskir land-
gönguliöar og bandarisk herskip komi til
skjalanna, gjarnan ásamt frönskum liös-
afla, til aö sjá um aö tsraelsmenn áreiti
ekki PLO á undanhaldinu.
Þegar i ljós kom aö Reagan Bandarikja-
forseti haföi tekiö liklega i þessa hugmynd
vaknaöi loks sovétstjórnin af doöanum
semhún hefur veriö haldin allt frá þvi tsra-
elsher réöst inn I Libanon. Bresnéff forseti
lét þaö boö út ganga, aö yröi bandarfskt
herliö sent til Libanons, myndu Sovétrikin
gripa til viöeigandi ráðstafana.
Þaö sem fyrir sovétstjórninni vakir er
greinilega aö hindra eftir fremsta megni aö
átökunum i Libanon ljúki meö þeim hætti,
að auknar likurséu á aöpólitisk lausn finn-
ist á deilum Israels annars vegar og PLO
og arabarikjanna hins vegar. Takist
Yasser Arafat aö koma kjarna PLO
ósködduðum úr umsát lsraelsmanna, sér i
lagi meö atbeina Egyptalands, Saudi-Ara-
biu og Bandarfkjanna, veröur forusta PLO
um leiö aö snúa sér frá hernaöarlegum
þvingunum gagnvart tsrael, sem PLO nær
hvergi tileftirbrottför frá Libanon. Um leiö
yröi hernaöarlegur stuöningur Sovétrikj-
anna PLO einskis viröi, en pólitiskur stuön-
ingur þeirra arabarikja sem haft gætu áhrif
á afstööu Bandarikjastjórnar skipti sam-
tökin öllu máli.