Helgarpósturinn - 25.02.1983, Blaðsíða 10

10
Föstudagur
25. febrúar 198^D^sturínn
Á slóðum Faulkners
og Elvis Presley
um auð hans og frægð. Þar
voru hvorki meira né minna
en 21 herbergi, hvert öðru
glæsilegra, innréttuð af
þekktum innanhússarkitekt-
um.
Eins og sönnum nútíma-
manni sæmir, var Elvis hald-
inn sjónvarpsdellu, bíladellu
og fatadellu og bar gæfu til
að geta stundað þær allar til
fulls. Eitt fyrsta herbergi,
sem gengið var inn í í Glæsi-
bæ.var borðstofan. Þar voru
konungleg borðstofuhús-
gögn og var formlegur
kvöldverður borinn fram á
hverju kvöldi. Elvis sat í
öndvegi, ekki af því hann var
húsbóndi á sínu heimili né
vegna þess að hann var stór-
stjarna og heimsfrægur,
heldur einfaldlega vegna
þess að þaðan sá hann best á
sjónvarpið, en sjónvarps-
gláp var ómissandi réttur við
matarborðið. Af 21 herbergi
hússins höfðu 19 sjónvarp,
en í sjónvarpsherberginu,
sem var eitt vinsælasta her-
bergi hússins, stóðu þrjú
sjónvörp hlið við hlið og
hafði Elvis þau að jafnaði öll
á í einu, stillt á mismunandi
sjónvarpsstöðvar.
r
I bakgarðinum var öll
farartæki Elvis að finna, ein
átta að tölu ef ég man rétt.
Allt frá mótorhjóli með
Volkswagen vél upp í jeppa,
bleikan kadílakk og gulli
lagðan Stuts (sérsmíðaður
glæsibíll), sem settur var í
gang með gulllykli. í við-
byggingu, sem reist var til að
hýsa ýmsa muni Elvis.var að
finna brotabrot af klæða-
skáp hans, perlukiædda
samfestinga og skykkjur í
alls kyns litum og gerðum,
skrautlega skó og skartgripi.
Þar var margt annað á-
hugavert að finna. Til dæmis
borðháan stafla af undir-
skriftum, sem unglingsstúlk-
ur i Memphis söfnuðu og
sendu yfirvöldum, þegar
Elvis var gert að gegna her-
skyldu. Fannst þeim hann
alltof dýrmætur til að eiga á
hættu að vera drepinn í
stríði. Þó ekki slyppi hann
við herinn slapp hann við
stríð og lifði nógu lengi til að
semja og syngja hundruð
söngva og selja hljómplötur
í milljóna tali og hlaut ótelj-
andi gullplötur að launum.
Af Evrópuþjóðum reyndust
frændur okkar Norðmenn
einna tryggustu aðdáendur
Elvis og hefur hann sett
margfalt sölumet í Noregi.
Árið 1971 var t.d. talið að
a.m.k. 'A hluti Norðmanna
ættu Elvisplötu. Ég leitaði
með logandi Ijósi að nafni
íslands í safni Elvis, en það
var ekki að finna.
ísland átti hins vegar sinn
fulltrúa í Mississippi-her-
berginu í bókasafni Missis-
sippi Háskólans. En þar var
þýðing Guðrúnar Helga-
dóttur á bók Faulkners „The
Sanctuary”, „Griðastaður”,
sem Mál og menning gáfu út
fyrir allmörgum árum. Á
sama stað var að finna nó-
belsmedalíu Faulkners,
skrautritað, myndskreytt
heiðursskjal frá sænsku aka-
demíunni auk handritaðra
bóka, sem Faulkner skreytti
ög gaf út sjálfur á sínum
yngri árum.
Eins og við var að búast, er
aðsóknin að heimilum
Faulkners o§ Elvis æði mis-
munandi. I Rowan Oak
koma að jafnaði 4—5 þús-
und manns á ári, en Glæsi-
bæ hafa u.þ.b. 350 þúsund
manns heimsótt frá því hann
var opnaður almenningi í
júní siðastliðnum. Aðdá-
endafjöldi þeirra er að sama
skapi misstór. Engin dægur-
lagasöngvari hefur átt sér
jafn marga aðdáendur og
Elvis. Við hittum t.d. tvær
miðaldra konur, sem eru að-
alspírurnar í mörg þúsund
manna aðdáendaklúbbi
EIvis í Atlanta, Georgia.
Elvis hafði verið leiðar-
stjarna þeirra allt frá æsku-
árum og halda þær nú uppi
veigamikilli góðgerðastarf-
semi í nafni hans, safna fé
fyrir leikföngum og lækn-
ingatækjum sem gefin eru
barnaspítölum.
En Faulkner hefur líka
sett sín met. Enginn rithöf-
undur á enska tungu, að
Shakespeare einum undan-
teknum, er efni í jafn margar
doktorsritgerðir og bækur á
ári og verk hans. Og á hverju
sumri safnast dágóður hóp-
ur aðdáenda hans víðs vegar
að úr heiminum á ráðstefnu,
sem haldin er í hans nafni í
Oxford.
Við enduðum heimsóknir
okkar bæði í Memphis og
Oxford á að vitja grafa þess-
ara látnu hetja. Jarðneskar
leifar EIvis er að finna í veg-
legum grafreit að húsabaki
Glæsibæjar, en þar hvílir
hann ásamt foreldrum sín-
um. Fertugasta og áttunda
afmælisdag Elvis bar upp á
þann dag, sem við rákumst
inn (8. janúar) og var graf-
reiturinn yfirfullur af
blómakrönsum, sem borist
höfðu frá aðdáendum alls
staðar að úr heiminum. (Vel
á minnst, í tilefni dagsins var
öllum gestum boðið upp á
ljósbláa dísæta glassúr-
tertu).
Gröf Faulkners var hins
vegar, eins og heimili hans,
yfirlætislaus. Ef við hefðum
ekki verið svo heppin að
hitta Faulkner-unnanda og
Islandsvin í Oxford hefðum
við seint fundið gröf hans í
bæjarkirkjugarðinum. Hún
var utarlega og undir hól og
legsteinninn skar sig á engan
hátt úr öðrum í garðinum
nema hvað hann var eilítið
moldugri vegna meiri um-
gangs. Engir kransar
skreyttu leiði hans, en á af-
mæli hans þann 25. septem-
ber og á „Valentine” degi
ástarinnar, má víst oft finna
þar viskíflösku, en Faulkner
fannst, sem svo mörgum
öðrum, sopinn góður.
Langþráður draumur
okkar hjóna rættist nú um
jólin. Við fórum í Suður-
ríkjaferð, þræddum Texas,
Louisiana, Mississippi.hluta
af Tennessee og Arkansas.
Þetta var langt og viðburða-
ríkt ferðalag og ef tími til
gefst mun ég skrifa nánar
um það sem á daga okkar
dreif.
Arizonapóstur
frá Ingu Dóru Björnsdóttur
—í
Tið komumst til dæmis að
því, að þjóðsagan um gest-
risni og frásagnargleði Suð-
urrikjamanna er engin þjóð-
saga heldur heilagur sann-
leikur. Móteleigandinn,
hnetusalinn, þjónustufólkið,
þjóðgarðsvörðurinn og af-
greiðslumaðurinn tóku okk-
ur eins og við værum þeirra
einkavinir og velunnarar og
áður en við vissum af vorum
við orðin gjörkunn mannlífi
og staðháttum öllum, rétt
eins og við hefðum búið þar
allt frá dögum þrælastríðs-
ins. — Það er engin furða að
flestir af bestu rithöfundum
Bandaríkjanna, bæði fyrr
og nú, hafi átt ættir sínar að
rekja til Suðurríkjanna. En
einn tilgangur ferðarinnar
var að fara á slóðir þeirra og
þá einkum á slóðir Williams
Faulkners.
Aldrei hafði mér dottið í
hug, að árangurinn yrði
grein um William Faulkner
og Elvis Presley. Kæmi mér
ekki á óvart, að meðlimum
hinnar títt nefndu „menn-
ingarelítu” á íslandi (hverjir
sem það svo eru) finnist það
jaðra við helgispjöll að
nefna í sömu andrá jafn
mikilsvirtan og vandaðan
rithöfund og Faulkner og
dægurlagasöngvarann og
kvikmyndastjörnuna Elvis
Presley. En þó ótrúlegt megi
Suðrinu. Að sið heldri
Suðurríkjamanna bjuggu
þeir báðir á „sveitasetrum”
rétt fyrir utan heimabæi sína
og báðir voru þeir hesta-
menn og áttu fallega gæð-
inga.
Faulkner og Elvis eru báð-
ir hafðir á hávegum í heima-
bæjum sínum og hefur
heimilum þeirra verið haldið
óbreyttum og eru opin al-
menningi.Mismunur þessara
tveggja suðurríkjamanna
kemur fram á skemmtilegan
hátt í híbýlum þeirra. Faulk-
ner kaus einveru öllu fremur
og var frábitinn frægð og
frama. Nafnið á setri hans
ber þess ljóst vitni. Hann
nefndi það „Rowan Oak”, en
það var siður skoskra bænda
að smíða kross úr rowan-eik
og hengja yfir dyrastafi
til að fæla burt illa anda ogi
veita íbúum næði frá skark-
ala heimsins. Heimili
Faulkners var alla tíð fremur
fámennt (kona hans átti tvö
börn af fyrra hjónabandi,
þau áttu eina dóttur saman
og höfðu auk þess nokkra
svarta þjóna) og með ein-
dæmum látlaustog einfalt.
í skrifstofu Faulkners, þar
semflest hans þeklctustu rit-
verk urðu til, var að finna tvo
hægindastóla, sem á fínni
heimilum mundu sennilega
vera brúkaðir sem garðstól-
ar, legubekk og lítið borð
með gamalli Underwood-
ferðaritvél og frumstætt
púlt, sem Faulkner smíðaði
sjálfur. Auk bókahillna var
þar fátt annað á veggjum en
handritað uppkast að einni
síðustu skáldsögu hans „The
Fable”. Húsið var umkringt
stórum skjólsælum trjám og
garði, sem Faulkner annað-
ist af mikilli natni.
Hús EIvis heitir „Grace-
land” eða „Glæsibær” og
ber það svo sannarlega nafn
með rentu. Það var ekki
griðastaður (Elvis hafði að
jafnaði yfir 20 manns í
vinnu) heldur talandi tákn

to

Ritvél Faulkners, gömul og vina
leg.
virðast, þá eiga þessir ólíku
listamenn ýmislegt sameig-
inlegt.
Faulkner og Elvis eru báð-
ir fæddir í smábæ í norð-
austurhorni Mississippi.
Faulkner í bænum New Al-
bany (1897), en Elvis í Tupelo
(1935), en á milli þeirra eru
aðeins um 30 kílómetrar.
Þegar þeir voru enn ungir að
árum fluttu fjölskyldur
þeirra til stærri bæja í frama-
íeit. Foreldrar Faulkners
fluttust til Oxford, en þar er
Mississippiháskólinn, for-
eldrar Elvis til Memphis
Tennessee. í báðum tilfellum
voru það synirnir en ekki
feðurnir, sem komu sér á-
fram. Faðir Faulkners flækt-
ist úr einni vinnu í aðra og
þar til Elvis varð frægur og
ríkur var faðir hans óbrotinn
láglaunamaður.
Jt*ó listgreinar þeirra séu ó-
likar þá standa þær báðar á
gömlum Suðurríkjamerg.
Ritverk Faulkners á alda-
gamalli sagnahefð (sem lifir
eins og áður sagði enn góðu
lífi), en söngur og tónlist
Elvis m.a. á Gospeltónlist.
Báðir fóru þeir ótroðnar
slóðir í list sinni og hafa haft
mikil áhrif hver i sinni grein.
Faulkner og Elvis lögðu
báðir leið sína til Hollywood
til að freista gæfunnar í
kvikmyndum. Faulkner
sneri þaðan fljótt aftur og
hafði upp frá því hálfgerða
óbeit á handritaiðnaði
Hollywoods. Elvis var hins
vegar viðloðandi Hollywood
fram í andlátið, en kaus sér,
eins og Faulkner, samastað í
Elvis var haldinn bíladellu
og átti bleikan kadllakk.
Legubekkur Faulkners. Ef
vel er aö gáö má sjá upp-
kast að sögu hans „The
Fable” á veggjum.