Helgarpósturinn - 25.02.1983, Blaðsíða 13

-^^l^^-yy-^-jiFöstudagur 25. febrúar 1983
13
ekki önnur einræða sem Hamlet flytur í verk-
inu!”
Egyptaland og
„belly dancer”
Siðastliðið sumar fóru þau Þorsteinn til
Egyptalands, en þar varð hún vör við dálítið
annað viðhorf til leiklistarinnar.
„Við vorum í mánuð í Egyptalandi og kom-
um meðal annars í Koftaklaustur. Koftar éru
elsti kristni trúarsöfnuður heimsins og
klaustrið sjálft var reist á fjórðu öld eftir
Krist. Það eru nokkur þúsund Egyptar i söfn-
uðinum, en munkarnir búa ýmist í þessu
klaustri eða úti í eyðimörkinni þar sem þeir
hafa tekið sér bólfestu í hellum eða vinjum
sem þeir rækta upp. Einu samskiptin sem þeir
hafa við umheiminn er, að þeim eru ýmist
færðar vistir eða þeir sækja þær í klaustrið.
Að öðru leyti lifa þeir í algjörri einangrun,
stunda hugleiðslu og reyna að finna „guðið”.
f klaustrinu hittum við einn munkanna að
máli, og hann hafði þessar óskaplegu áhyggj-
ur af því að ég skyldi vera Ieikkona. Hann
bauð okkur upp á te og karamellur og spurði
varfærnislega að því hvort ég væri „belly dan-
cer”. En mér heyrðist hann segja „ballet dan-
cer” og svaraði, að því miður væri ég það nú
ekki. Múnkurinn hvitnaði upp og róaðist ekki
fyrr en Þorsteinn áttaði sig og leiðrétti þennan
misskilning!
Ég varð mikið vör við það þarna, að mú-
hammeðstrúarmenn Iíta á leiklist sem óæðra
fyrirbæri og að lokum hætti ég alveg að segja
hvert væri starf mitt: um leið og það bar á
góma skapaðist svo óskaplega leiðinlegt and-
rúmsloft!”
„Vantar tilrauna-
leikhús”
— Svo við skelltum okkur heim til íslánds
aftur.
Hvernig er íslenskt leikhús í augum ungs
leikara?
„Ef mér fyndist það hræðilegt færi ég ekki
að segja það við þig!” svarar Sigrún Edda og
hlær dátt.
„En ég verð nú að segja, að mér finnst vera
vaxtarbroddur í íslensku leikhúsi. Við eigum
möguleika á að vera með leikhús á heims-
mælikvarða og höfum raunar átt margar sýn-
ingar sem sanna það. En vitanlega gengur
þetta í öldum eins og annað. Það sem kannski
vantar mest er tilraunaleikhús. Það má
kannski kalla slíkt munað, en það er nauðsyn-
legt til að leiklistin geti þróast. Við höfum
náttúrlega Litla sviðið í Þjóðleikhúsinu, en
þetta mætti vera miklu stærra í sniðum — þar
á ég við, að frjálsir leikhópar eigi fullan til-
verurétt.
Við höfum alltaf tilhneigingu til þess að líta
á menningu og list sem munað, en það er nú
einu sinni þannig, að þegar þorskurinn hefur
verið étinn eru það óvart menningin og listin
sem standa eftir. Þess vegna tel ég það vera
ranga stefnu að skera alltaf við nögl fjárfram-
lög til menningarmála”.
— Hvernig eru atvinnumöguleikar ungra
leikara við leikhúsin?
„Það hefur orðið mikil breyting á stefnu
leikhúsanna. Þau eru miklu opnari en áður
fyrir ungum leikurum og flestir fá tækifæri til
að spreyta sig. Það finnst mér mikill kostur.
Hinsvegar gengur leikurum vel eða illa og við
viotai: Þorgnniur cesisson
myndir: Jim smart
verðum að taka þá áhættu, alveg eins og mál-
arar, rithöfundar eða tónlistarmenn vita ekki
fyrirfram hvort þeir geti lifað af list sinni.
Það er oft einblínt á þessi stofnanaleikhús
sem einu tækifærin til að komast áfram, og
það er fullt af hæfileikafólki sem gengur um
göturnar atvinnulaust.
„Eins og gömul
blikkdós”
Það getur verið að ég hljómi eins og gömul
blikkdós sem þykist hafa patent lausnir á öll-
um hlutum. En ég veit, að ef ég vil verða góður
leikari verð ég að vinna í tengslum við grein-
ina. Ég get þroskað mig með því til dæmis að
vinna með áhugaleikurum, þ.e. sett upp leikrit
úti á landi og kennt í skólum. Ég get haft
frumkvæði að því að stofna leikhóp sem vinn-
ur saman að ákveðnu verkefni. Nú er til dæm-
is Stúdentaleikhúsið orðið að veruleika og
hefur opnað möguleika fyrir hvern sem er til
að sýna leiksýningar undir sínu nafni. Svo eru
götuleikhúsin sama sem ókannaður vettvang-
ur á íslandi, en ég er viss um að það er grund-
völlur fyrir þannig leikhús. Það eru í rauninni
ótæmandi möguleikar ef maður hættir að ein-
blína á stofnanaleikhúsin. Það er hægt ef
maður vill það í raun og veru”.
— Sjálf hefur þú leikið í báðum leikhúsun-
um, en hefur ekki fengið fastan samning.
„Já, ég er „frílans” leikkona. Það er alltaf
þessi spurning, að vera á föstum samningi eða
ekki. Fastur samningur er vissulega góður að
því leyti að hann tryggir örugga lífsafkomu og
að maður hefur nóg að starfa. En hann setur
þér líka vissar skorður. Ef maður er frílans er
manni það í sjálfsvald sett hvort maður tekur
að sér viss verkefni, og það gefur möguleika
á því að vinna á mismunandi vinnustöðum og
kynnast mismunandi vinnubrögðum. Það er í
rauninni það skemmtilegasta að vera frílans
Ieikari — og hafa nóg að gera”.
„Pólitísk leikhús
spretta upp af
þörf”
— Hvað um pólitískt leikhús?
„Allt leikhús er pólitiskt. Það er pólitískt
að þykjast ekki vera pólitískur. Þegar rætt er
um pólitískt leikhús er yfirleitt verið að meina
leikhús sem er á móti kerfi viðkomandi lands.
En menn verða að horfast í augu við það, að
leikhús eins og Þjóðleikhús íslendinga, sem er
rikisfyrirtæki, getur ekki fremur en önnur
samskonar leikhús erlendis rekið hreinan
pólitískan áróður á móti kerfinu. Fyrir nú ut-
an það, að þeir sem þar vinna eru alls ekki
sammála í pólitík. Þessi leikhús, þ.e. „póli-
tísk” leikhús, spretta upp af þörf, fólk sam-
einast um eitthvert ákveðið málefni sem það
verður að koma á framfæri, og það tel ég vera
mjög jákvætt.
— Nú útskrifast átta ungir leikarar árlega
og þeim hefur gengið misjafnlega vel að fá
vinnu. Eru tækifærin kannski að einhverju
leyti bundin við útlitið þegar samkeppnin
harðnar? Og þá á ég sérstaklega við leikkon-
urnar. Gengur fallegum leikkonum betur að
fá hlutverk en þeim sem ekki eru eins fallegar?
„Sem betur fer hefur þetta breyst. Hér áður
komust konur ekki einu sinni inn í leiklistar-
skólaef þær féllu ekki inn í kvenimyndina. Nú
hafa viðhorfin breyst þó alltaf megi vera á
verði fyrir að setja fólk í ákveðnar skúffur,
sem alltof mörg sorgleg dæmi eru um”.
„Sé ekki kvik-
myndaleik í hill-
ingum”
Þú stendur nærri kvikmyndabransanum.
Heillar ekki hugsunin um framtíð á hvíta lér-
eftinu?
„Það er kannski einmitt vegna þess hvað ég
stend nærri kvikmyndabransanum að ég sé
ekki kvikmyndaleik í neinum hillingum. Það
er mjög jákvæð þróun, sem hefur orðið und-
anfarin ár í íslenskri kvikmyndagerð, og vissu-
lega væri gaman að vinna við hana. Leiklist,
í hvaða formi sem hún er, er vinna, og þetta er
sú vinna sem ég hef valið mér. Ég geri mér líka
grein fyrir því, að ég nýt forréttinda að geta
fengist við það sem ég hef áhuga á, en það
hafa því miður ekki allir”.
— Að lokum: Hvað er framundan?
„Það er náttúrlega Lína eitthvað áfram og
Skilnaður í Iðnó. En á næstunni fer ég að
vinna á Litla sviðinu, í Kjallaranum. Þar á að
fara að færa upp Ieikrit eftir Svövu Jakobs-
dóttur núna eftir mánaðarmótin. Auk þess er
ég að vinna að verkefni sem er eiginlega leynd-
armál! Ef það tekst verður það kannski sýnt”.
Og við kveðjum þessa ungu leikkonu, sem
leikur akróbatískar listir í gervi Línu Lang-
sokks á fjölum Þjóðleikhússins. Svo bætist
Litla sviðið við, en hvað síðan verður er ekki
gott að segja. Líf „frílans” leikara á íslandi er
óöruggt. En þeir sem kjósa öryggið fara held-
ur ekki í leiklistarskóla. Þeir fara frekar í
tannlækningar, eins og Sigrún Edda sagði,
þegar atvinnuöryggið var til umræðu.