Helgarpósturinn - 15.03.1984, Qupperneq 20

JAZZ
Meistari Miles og ungstimið Marshalis
eftir Vernharö Linnet
Um jólaJeytið fagnaði ég hingaðkomu
nýrrítr Davisskífu: Heard Round The World
og vænti þess að þar tryllti John Scofield á
gítarinn. Skífan kom uppúr áramótunum og
tvöföld en hún var ekki ný og enginn
Scofield, heldur var hér endurútgáfa á
tveimur Davis-skífum frá 1964 sem erfitt
hefur verið að ná í: Miles in Berlin og Miles
in Tokyo. Önnur var upphaflega gefin út af
CBS í Þýskalandi, hin af CBS/Sony í Japan.
Það er ekki seinna vænna að geta þessa
dýrgrips hér í djasspistli.
Á árunum 1963-65 hljóðritaði Miles Davis
kvintettinn mikið á tónieikum. CBS hefur
gefið út glæsilegt úrval þessara verka: Mfe.s
Davis in Europe frá tónleikum í Antibes
1963, My Funny Valentine og Four (2 More
frá tónleikum í Fílharmoníuhöllinni í
Lincolnmiðstöðinni í New York 1964,
Tókíó- og Berlínartónleikana frá sama ári
svoog Live at The Plugged Nickel frá 1965.
Auk nýju skífunnar má fá fyrstu og síðar-
nefndu skífuna hérlendis. Rýþmasveitin er
sú hin sama á öllum þessum skífum: Herbie
Hancock á píanó, Ron Carter á bassa og
Tony Williams á trommur. Tenoristi víir í
upphafi George Coleman (Antibes og New
York), þá Scim Rivers í Tókíó, en Wayne
Shorter eftir það. Þessir tónleikar voru
endapunktur eins frjócista tímabils í sköp-
unarsögu Miles Davis og þama tók hann
uppáhaldsballöður sínar og frumsamin
verk og iék þau sundur og saimcin í eitt skipti
fyrir öll - iögum einsog My Funny Valentine
eða Autum Leaves hafa aldrei verið gerð
betri skil. í ársbyrjun 1965 hóf hann nýsköp-
un í hljóðveri: ESP nefndist skífan og tíma-
bilið íramað rafvæðingu Davis jafncin kennt
við hana. Á Heard Round The World er ein
melódía sem ekki er að finna á hinum tón-
leikaskífunum: IF1 Where a Bell, tekið upp í
Tókíó. Önnur lög frá Tókíó eru: My Funny
Valentine (einnig á New York-upptökum),
All of You (Antibes og New York);.S'o What
og Walkin eru bæði á Tókíó- og Berlínar-
skífunum og einnig má finna þau á annarri
New York skífunni og Walkin í Antibes.
Önnur Berlínarlög eru Milestones og
Autum Leaves sem bæði má finna á
Antibes-skífunni.
Hin ljóðræna æð Miles Davis var opnari en
nokkru sinni fyrr á þessum árum. Hinar
hægu ballöður voru einsog fljót tilfinninga
þarsem þó cildrei flóði yfir bcikkana. Hraðari
ópusar voru leiknir af þeim krafti og eldi er
hvorki var hjá honum að finna fyrr né síðar.
Ég held að sem einleikari hafi Davis náð
hæst á þessum skífum. Sem tónhugsuður
og tónskáld vann hann afrekin annarsstað-
ar en sem sólisti var hcinn á toppnum þarna.
Það þcirf ekki að fara mörgum orðum um
rýþmann - hann var í einu orði sagt stór-
kostlegur. Tókíóskífan er eina skífan þcir
sem Sam Rivers lék með Davis og Berlínar-
skífcin er sú fyrsta með Wayne Shorter, sem
átti eftir að verða sá saxisti sem best lék við
hlið meistcirans að Coltrcine gengnum.
Löngum er verið að bollaleggja um arf-
taka Davis, þótt garnli maðurinn sé enn í
fullu fjöri og ekkert að hugsa um að snúa
tánum uppí loft. Sá trompetleikari er nú
vekur mesta athygli er tvímælalaust ung-
stimið frá New Orleans: Wynton Marshalis.
Ætli Marshalis sé ekki grimmasti trompet-
blásari sem komið hefur fram í djassheim-
inum síðan Lee Morgcm. Morgan var ekki
nema 34 ára þegar vinkona hcins skaut hann
til bana á Slugs í New York þar sem hann lék
1972. Aðrir stórtrompetar boppsins urðu
skammlífari. Fats Navarro var aðeins 27 ára
þegíLr hið hvíta eitur og hinn hvíti dauði
drógu hann til dauða og Clifford Brown fóst
í bílsiysi 26 ára gcimcill. Vonandi fetar Mcirs-
halis í fótspor Dizzy og Miles og lifir að ná
hinum hæsta þroska.
Nýlega bárust hingað til lands tvær skífur
með kvartett píanistans Herbie Hancock:
Quartet nefnist albúmið.
Þarna er gamla rýþmasveitin hans Miles
Daivs saman komin. Sú sem seinna hefur
keyrt VJS.O.P. kvintettinn áfram: Hancock,
Carter og Tony Williams. Blásarinn er svo
nýstirnið Wynton Marshalis. Upptakan er
gerð í Sonystúdíói CBS í Tókíó árið 1982 og
boppið er kraftmikið og heitt. í upphafi eru
leiknir tveir Monk ópusar: Well you Needn’t
og Round Midnight þcirsem Mæshalis fer á
kostum eins og annarsstaðar á skífunum og
mætti halda að hann væri hljómsveitar-
stjórinn. Hancock á þama ópus: The Eye of
the Hurriccuie og Tony Williams líka: Clear
Ways; hvorutveggja hresscindi nýbopp-
smíði. Afturá móti eru verk Ron Carters af
öðru sauðahúsi: A Quick Sketch, einföld og
ljúffönkuð melódía og rómanskt Parade.
Svo eru þrír ópusar þekktir. The Scorcerer
eftir Herbie og Pee Wee eftir Tony eru
einkavinir allra Milesgeggjara frá ESP-tím-
anum. Hér er öll dulúð Miles á burtu og
hressileiki hinncir ótömdu æsku ríkir öllu
ofar. Svo er einnig í lokaballöðunni: I Fall in
Love Too Eeisily. Það er tvítugur unglingur
sem þar blæs.
Marshalis er mikið undur. Tækni öll eins-
og best verður á kosið, tónninn mjúkur,
fagur og tær og hugmyndaflugið fjörugt og
krafturinn óbeislaður - en hann á eftir að
nema hin dýpri svið tilfinninganna, þar sem
lærimeistarar hans sigldu og sigla enn. Það
þarf engum getum að því að leiða að það
tekst og vonandi sleppir hann þá ekki síður
frcimcif sér beislinu - það er æskukrcifturinn
sem gerir þessa kvartettskífu Hancocks
heillandi.
POPP
Nýtt frá Dury og Johnson
lan cS The Music Students
- 4000 Week’sHoliday
Ian Dury sló í gegn þegar hann sendi frá
sér plötuna New Boots & Panties í septem-
ber árið 1977. Naut plata þessi óhemju vin-
sælda í Bretlandi og var hún t.d. ofarlega á
vinsældalista allt árið 1978. Þá naut Dury á
þessum tíma mikilla vinsælda fyrir lögin
Sex & Drugs & Rock & Roll, What A Waste
og ekki síst fyrir Hit Me With Your Rythm-
stick, sem seldist í nærri miljón eintökum.
Það má einnig nefna sem dæmi um vel-
gengni hans og hljómsveitarinnar Block-
heads á þessum tíma að önnur LP platan
þeirra, Do It Yourself, fór beint í annað sæti
breska listans. En skömmu eftir útkomu
plötu þessarar yfirgaf Chas Jankel Block-
heads en hann hafði átt mestan heiður af
útsetningum, auk þess sem hann samdi all-
stóran hluta laganna.
í stað Jankel kom gítarleikarinn Wilko
Johnson, sem áður lék með Dr. Feelgood og
Solid Senders. Með hcuin innanborðs gerðu
lan Dury & The Blockheads eina stóra plötu
sem heitir Laughter. Einnig gáfu þeir út
tvær litlar plötur en engin þess;ua platna
seldist neitt í líkingu við það sem áður hafði
verið. Þrátt fyrir það er ég þeirrar skoðunar
að Laughter sé ein albesta plata sem Dury
hefur látið frá sér fara.
í byrjun árs 1981 skildi leiðir Ian Dury og
Blockheads, auk þess sem hann hætti að
gefa út plötur hjá Stiff og gerði þess í stað
samning við Polydor. Þá um sumarið hóf
hann á ný samstarf við Chas Jankel og sam-
an flugu þeir til Compass Pass á Bahama-
eyjum, þar sem platan Lord Upminister
varð til með hjálp ryþmaparsins fræga Sly
Dunbar og Roddie Shakespeare. Heldur
þótti plata þessi dauf í samanburði við ann-
að sem frá Dury hafði komið frcun að þessu
og raunar fór svo að plata þessi seldist illa.
Síðan þetta var hefur lítið frést af Dury,
þar til nú fyrir skömmu að platan 4000
Week’s Holiday kom út. Nú er hann sem sé
kominn á fullt aftur með nýrri hljómsveit og
kalla þeir sig lan & The Music Students.
Þrjú ár er langur tími í poppheiminum og
það Vcir þvi ljóst að til þess að Dury næði að
klóra sig aftur upp á þann stall, sem hann
áður stóð á, þyrfti hann nú að koma með
góða plötu, ekki síst vegna þess að Lord
Upminister var ekki nógu góð. Því miður get
ég þó varla sagt annað en að ég hafi orðið
fyrir vonbrigðum með 4000 Week’s Holiday.
Það er samt erfitt að segja hvað það raun-
verulega er sem veldur þessum vonbrigð-
um. Ég held að það séu þó fyrst og fremst
útsetningar laganna sem ekki hrífa, frekar
en að Dury hafi sjálfum farið aftur. Lögin eru
svipuð og áður, kannski um of, textamir
forvitnilegir og Dury virðist sjálfur í ágætu
formi. Það er heldur ekki hægt að segja að
spilararnir kunni ekki sitt fag, því hljóð-
færaleikurinn er tæknilega góður. Það Vcint-
ar hins vegar einhvern kraft og jafnvel meiri
grófleika. Ég hefði t.d. ekkert haft á móti
einu eða tveimur beygluðum saxófónsóló-
um frá David Payne (hann lék með Block-
heads) í stað þessara pottþéttu blásturs-
sóióa sem er að finna á 4000 Week’s Holi-
day. Það hefði heldur ekki verið verra þótt
meira hefði heyrst af gítarleik í líkingu við
það sem gefur að heyra í laginu Percy The
Pocket.
Það má ef til vill segja, eftir allt saman, að
plata þessi sé alls ekki svo galin, og víst er
að hún venst þolanlega.
Málið er þó, að eftir þriggja ára hvíld
hafði ég búist við einhverju bitastæðara frá
lan Dury, því hann hefur áður sýnt að hann
er fær um að gera virkilega góða hluti.
Linton Kwesi Johnson
- Making History
Það eru fleiri en Dury sem ekki hafa sent
frá sér plötur í langan tíma, því frá Linton
Kwesi Johnson hefur ekkert komið síðan
árið 1980. Making History er því fyrsta plat-
an sem hann sendir frá sér í nærri fjögur ár.
Þessum árum hefur hann þó ekki varið í
neitt iðjuleysi, því Linton Kwesi hefur viða
komið við á þessum tíma. Hann hefur til að
mynda mikið komið fram opinberlega, auk
þess sem hann mun á tímabili hafa stjómað
þáttaröð í BBC Radio One um sögu og þró-
un tónlistar á Jamaica.
Ég held það fari vart á milli mála að Mak-
ing History er einhver besta plata sem
Linton Kwesi Johnson hefur sent frá sér
fram til þessa. Það segir auðvitað mikið um
gæði plötunnar, því þær plötur sem áður
hafa komið frá honum eru allar sérlega góð-
ar. Það sem að mínu mati gerir þessa plötu
betri, er að tónlistin er fjölbreytilegri og
hljóðfæraleikur viða meistaralega góður.
Utsetningar undirstrika nú betur en áður
innihald ljóðanna og má í því sambandi
nefna Reggae Fi Radini, þar sem fjallað er
um sagnfræðinginn Walter Rodney frá
Guyana, en hann var myrtur þar í október
1980. Lagið er sambland af reggae-tónlist
og suður-amerískri tónlist.
I Reggae Fi Dada, sem Johnson saindi í
minningu látins föður síns, má heyra blús-
áhrif, svona rétt til að undirstrika tregann.
What About Di Working Class er reggae/
jazz-ljóð og er þar fjallað um þá erfiðleika
sem steðja að ýmsum félagslegum samtök-
um víða um Evrópu, en helst er fjallað um
England og Póllcuid.
Di Eagle An’Di Bear fjallar um þá kald-
hæðni, að á meðan eitt aðaláhyggjuefni
hinna þróuðu þjóða er yfirvofandi hætta á
kjcimorkustríði, þá virðist það ekki snerta
mikið íbúa þriðja heimsins. Reynt er að
skýra af hverju þetta er svo. Di Great
Insohrekshan og Mciking History fjalla um
uppþot sem urðu í hverfum litaðra á Eng-
landi en einkum þó í Brixton, árin 1979,
1980 og 1981.
011 eru framangreind ljóð mjög áhrifa-
mikil, en þó siær New Craas Massahkah
þeim öllum við. Þcir er fjallað um bruna sem
varð í New Cross í Suður-London og leiddi
þrettán svört ungmenni til dauða. í húsi því
sem brann var í gangi afmælisveisla sextán
ára gamallar svartrar stúlku. Sá grunur
vaknaði fljótlega að um íkveikju hefði verið
að ræða, en yfirvöldum virðist ekki hafa
verið mjög umhugað um að rannsaka málið
til hlítar. Framsetning Lintons Kwesi á þess-
um atburði og eftirmálum hans er frábær.
Hann lýsir því hvemig glaðvær veisla breyt-
ist í harmleik, og á meðan leikur hljómsveit-
in undir með léttum reggae-ryþma. En inn á
milli skýtur hcuin eigin hugleiðingum varð-
andi mál þetta og er þá tónlistin stöðvuð á
meðan. Ekki verður því á móti mælt að
þetta er áhrifamikill framsetningarmáti.
Það er enginn efi að í Linton Kwesi John-
son á hömndsdökkt fólk, og þá einkum
svertingjar, í Bretlandi sterkan málsvara,
sem setur sitt mál fram á skýran og skiljan-
legan hátt (það er að segja ef þú skilur
framburðinn). Dennis Bowell Dub Band
sem leikur með honum er einhver besta
reggae-hljómsveit heims og Making History
er frábær plata.
20 HELGARPÓSTURINN