Helgarpósturinn - 27.02.1986, Blaðsíða 24

Bogi byrjaði að sniffa 13 ára og var orðinn rígfastur í neti fíkniefna þegar hann tók líf sitt í eigin hendur fyrir tveimur árum og sneri dæminu við:
ef maður er reiðubúinn að berjast fyrir því
Kannist þid viö litla, vinalega
Hans og Grétu vagninn á Lœkjar-
torgi sem selur kínverskar pönnu-
kökur?Þar rœdur Bogi Jónsson ríkj-
um, 26 ára gamall Kópavogsbúi
sem hefur lagt hjarta Reykjavíkur
aö fótum sér með heimasmíðaða
vagninum sínum. Bogi er lœrður
blikksmiður en þótt hann sé ekki
lœrður í að halda á nál og enda,
saumaði hann gluggatjöld vagnsins
sjálfur og afgreiðslufötin. „Maður
getur nefnilega allt ef maður bara
vill það,“ segir þessi hressi ungi mað-
ur.
En einu sinni var sú tíðin að Bogi
hvorki gat né vildi ráða lífi sínu.
Hann ánetjaðist fíkniefnum 13 ára
gamall, aðallega hœttulegum loft-
tegundum eins og lím- og bensínguf-
um sem hann sniffaði. Líf hans var
orðið ein rjúkandi rúst þegar hann
loks horfðist í augu við staðreyndir
og leitaði sér hjálpar. I eftirfarandi
viðtali rekur Bogi sögu sína. Hann
segir sjálfur að í allri umrœðu um
fíkniefni og ekki sístsniffið sem herj-
að hefur meðal barna og unglinga,
skilji menn lítið hve hœttuleg þessi
efni eru.
„Ætli þetta hafi ekki verið ein-
hvers konar ævintýraþrá," segir
Bogi um upphaf fíkniefnaferils síns.
„Félagi minn benti mér á að prófa
að sniffa. Við notuðum krómvara í
úðunarbrúsa sem við höfðum keypt
á bensínstöð."
VÍMAN EINS OG GUÐ
„Nokkru síðar reyndi ég límið, —
lím sem hellt er í plastpoka og þefað
af. Sú víma lýsir sér þannig að
nokkrum andartökum eftir að mað-
ur dregur að sér límgufurnar verður
allt kolsvart og maður missir með-
vitund sem snöggvast. Þegar maður
kemst til meðvitundar á nýjan leik
er maður staddur í gjörsamlega
öðru umhverfi, öðru rúmi og jafnvel
öðrum tíma. Ég gerðist fljótlega
mjög háður þessari vímu. Mér
fannst svo gaman að komast yfir í
annan heim og það væri öllu fórn-
andi fyrir þessa upplifun. Ennfrem-
ur fannst mér víman vera eins kon-
ar æðri máttur — einhver guð sem
lyfti mér upp af hversdagsplaninu
og í nýjar víddir.“
Á þessum tíma var Bogi í slagtogi
við klíku sem hélt til kringum sjopp-
una í Auðbrekkunni í Kópavogin-
um. „Við vorum óttarlegur krakka-
skríll, kveiktum í bílum, mölvuðum
rúður og fórum með ólátum í flokk-
um,“ segir Bogi.
Eiturgufuöndun Boga ágerðist
hratt. Eftir þriggja mánaða límsniff
kynntist hann nýju efni, bensíni.
Samtímis fór hann að draga sig út úr
hópnum og sniffa einn. „Mér fannst
ég vera farinn að nota efnið meira
en hinir og vildi ekki að krakkarnir
tækju eftir aukinni neyslu minni."
HEIM í FRÍMÍNÚTUM TIL
AÐ SNIFFA
Foreldra Boga grunaði ekkert.
Hann kemur frá góðu heimili og út-
skýrir ekki fíkn sína sem afleiðingu
af slæmri félagslegri stöðu eða
vandræðum á foreldraheimili. „Það
er algeng skoðun að unglingar þeir
sem neyta fíkniefna og ánetjast eit-
urlyfjum séu af heimilum þar sem
ríkir drykkjuskapur eða önnur upp-
lausn. Margir krakkar sem verða eit-
urlyfjum að bráð koma frá góðum
og traustum heimilum," segir Bogi.
Tveimur árum eftir að Bogi byrjaði
að sniffa komust foreldrarnir að
raun um vandamál hans. Hann var
þá löngu orðinn háður sniffinu.
„Ég var vanur að hanga tímunum
saman við húsvegginn áður en ég
áræddi að fara inn, svo foreldrar
mínir kæmust ekki að vímuefna-
neyslu minni. Það kom einnig oft fyr-
ir að ég fór í langa ökutúra á skelli-
nöðrunni og hafði að yfirskini að ég
væri úti að keyra. Oft þeyttist ég
eins og brjálæðingur um á nöðrunni
í allt öðrum heimi með hausinn full-
an af ofskynjunum. Að ég skuli hafa
sloppið lifandi út úr þessum öku-
ferðum er mér enn hulin ráðgáta."
Aðeins fjórtán ára gamall var Bogi
farinn að sniffa daglega. Það nægði
honum ekki að anda að sér eiturguf-
um bensíns og líms á kvöldin eða
um helgar, heldur var hann farinn-
að hlaupa heim í löngufrímínútum
skólans til að sniffa. „Ég var í Víg-
hólaskóla og þeyttist heim í frímín-
útunum og saug að mér bensínguf-
ur í plastpoka. Mætti síðan í fyrsta
tíma eftir löngufrímínútur alveg kol-
ruglaður og í allt annarri veröld."
Skólanámið slompaðist einhvern
veginn hjá Boga. „Þetta gekk," segir
hann, „það eina sem ég hugsaði um
var að ná milli bekkja. Eftir gagn-
fræðapróf fór ég meira að segja í
Iðnskólann og skrönglaðist ein-
hvern veginn í gegnum hann einnig
og lauk prófi í blikksmíði. En það
furðulega var að enginn kennara
Bogi f Þórsmörk sumarið 1983: Með dökkt litað hár, útúrdópaöur og drukkinn. „Það
eina sem skipti máli var víman."
Bogi Jónsson í dag: Eigandi og framkvæmdastjóri kínverska ppnnukökuvagnsins á
Lækjartorgi.
minna á þessum árum virtist hafa
tekið eftir því að ég var forfallinn
eiturlyfjaneytandi."
KLÆR DJÖFULSINS UPP
ÚR GÓLFINU
Bogi var nú farinn að fá óþægi-
legar ofskynjanir í vímunni. „Stund-
um fannst mér ég vera staddur í hel-
víti eða að klær djöfulsins kæmu
upp úr gólfinu og eldrauður haus
hans með logandi augum fylgdi á
eftir. Ég sá ennfremur alls kyns
furðusýnir, vinir mínir í kringum
mig fengu fuglafætur eins og risa-
spörfuglar og voru skyndilega
klæddir furðuklæðnaði eða af-
skræmdust allir í framan. Einu sinni
sá ég bláa dverga hlaupa eftir hillum
dúfnakofans míns en þar sniffaði ég
oft. Þeir settu blátt duft í bensín-
flöskuna mína og í hvert skipti sem
ég sniffaði fannst mér ég verða hel-
blár." Ofskynjanirnar komu í hvert
skipti sem Bogi sniffaði. „En stund-
um kom þægileg víma. Sérstaklega
leið mér vel ef ég komst aftur í aldir
í vímunni eins og á sjóræningjaslóð-
ir og gat drukkið með Svartskeggja
sjóræningja á gömlum hafnarkrám.
Þegar veruleikinn fór að þrengja
inn í slíkar ofskynjanir, t.d. að raun-
verulegur hlutur eins og málningar-
dós eða bíll var kominn inn í of-
skynjanirnar, greip ég iðulega bens-
íntvistinn eða límpokann og sogaði
að mér. Þá hurfu allir raunverulegir
hlutir og ég var aftur staddur meðal
sjóræningja eða annarra framlið-
inna ævintýrapersóna."
Bogi gerði sér grein fyrir því að
hann lék sér að dauðanum. „Ég
hafði frétt um unglinga sem höfðu
lamast af sniffi eða misst gjörsam-
lega veruleikatengslin og skaddast
á heila. Ég lét það þó ekki stöðva
mína neyslu. En oft áður en ég bar
tvistinn eða pokann að vitum mér,
þá hugsaði ég með sjálfum mér:
Skyldi ég vakna lifandi upp úr þess-
ari vímu, verð ég heilaskaddaður
eða dauður?"
Bogi var 15 ára þegar hann reyndi
að hætta sniffi í fyrsta skipti. Það var
erfitt, taugarnar voru í rúst, hann
var skapillur og uppstökkur, stam-
aði og var búinn að missa alla ein-
beitingu. Hann einangraði sig með
það í huga að þannig væri auðveld-
ara að halda sér frá vímunni. En
ekkert dugði. Tæpu ári síðar var
hann farinn að nota vímugjafa aftur
og í þetta skipti áfengi. Honum
fannst þó drykkjan ómerkileg og
gefa ónóga vímu. „Mér fannst ég
ekki verða nógu ruglaður." Hann
byrjaði því að sniffa á nýjan leik,
hægt í fyrstu en síðan smájókst
neyslan. Hann bætti einnig nýjum
efnum við, hassi, kókaíni og spítti
eða amfetamíni. Og aldrei voru nein
vandkvæði að ná sér í vímuefni.
„Borgin var og er fljótandi í eitur-
lyfjum."
Samtímis því sem Bogi sökk
dýpra í fen fíkniefna, reyndi hann að
byggja upp glæsilega ímynd af sjálf-
um sér til að hylja sannleikann.
Hann keypti bíla og gerði þá upp og
átti um tíma tvo fornbila sem hann
gerði að hinum mestu glæsikerrum.
Hann reyndi einnig að forðast að
láta sjá sig á vafasömum stöðum
sem gætu komið á hann óorði. „Ég
drakk t.d. ekki á hádegisbörunum
heldur í bílum fyrir utan," segir Bogi
og hlær að sjálfum sér. Það fór mikill
kraftur í vímuefnaneyslu og mikil
orka í að búa til falska sjálfsvirð-
ingu. Síðustu tvö til þrjú árin áður
en Bogi gafst upp, var hann búinn
að missa þrjóskuna og orðinn kraft-
laus.
FYRIRHUGAR AÐSTOÐ
VIÐ UNGLINGA
Þann 25. júní 1984 gafst Bogi upp
og leitaði meðferðar hjá SAÁ að
Vogi. Líf hans var þá gjörsamlega
hrunið saman og allar leiðir lokað-
ar. Eftir meðferðina og eftirmeðferð
að Staðarfelli tók Bogi hins vegar að
eygja nýja von. Hann vann í hálft ár
áfram á sínum gamla vinnustað,
Blikksmiðjunni og reyndi að finna
sjálfan sig á nýjan leik. „Ég þurfti að
komast á snoðir um hvort ég væri
þessi hressi glaumgosi sem framdi
hægfara sjálfsmorð eða einhver allt
annar maður. Ég reyndist vera allt
annar maður."
Eftir sex mánaða edrúmennsku
fór Bogi að vinna hjá vini sínum sem
er innflytjandi og gerðist sölumað-
ur. Sá flutti m.a. inn kínverskar
pönnukökur og þá fæddist hug-
myndin að pönnukökuvagninum.
Bogi notaði iðn sína og byggði
vagninn sjálfur og innréttaði. Hann
saumaði gluggatjöld og afgreiðslu-
klæðnað, málaði vagninn og hóf
sölu á pönnukökunum í janúarmán-
uði í fyrra eftir að hafa fengið tilskil-
in leyfi. Áður stóð vagninn á Lækjar-
götunni andspænis Iðnaðarbankan-
um en nú hefur Bogi flutt vagninn á
sjálft Lækjartorg við klukkuna. Sal-
an hefur gengið mjög vel allt frá
byrjun enda kunna borgarbúar vel
að meta þessa tilbreytingu i borgar-
lífinu. Og öllum finnst vagninn
óvenjulegur og fallegur.
Nú er leyfið hans Boga að renna
út en hann er bjartsýnn á að það
verði endurnýjað af borgaryfirvöld-
um svo hann geti haldið starfsem-
inni áfram. Bogi er jákvæður og
hress með tilveruna í dag eftir myrk-
ur unglingsáranna og reyndar ótrú-
legt hvaða breytingum hann hefur
tekið á síðustu tveimur árum. Sjálf-
ur segir hann: „Ég missti sjónar á
sjálfum mér þegar ég var 13 ára
gamall. Nú er ég að finna sjálfan mig
á hverjum degi og mér finnst dá-
samlega gaman að lifa. Ég hef loks-
ins uppgötvað að maður getur gert
allt sem maður vill ef maður er
reiðubúinn að berjast fyrir því.“
Og Bogi lýsir mörgum áformum
sem hann hefur á prjónunum. Með-
al annars segist hann ætla að leitast
við að hjálpa unglingum sem hafa
farið gegnum hremmingar fíkni-
efnaheimsins og nýkomnir eru úr
meðferð.
„Ég veit af eigin reynslu að þá er
maður hvað viðkvæmastur. Þegar
ég er sjálfur búinn að koma betur
undir mig fótunum vil ég veita þess-
um unglingum skjól og aðhald til að
geta byrjað nýtt líf,“ segir Bogi Jóns-
son.
Bogi í malmánuði 1984, nokkrum dögum fyrir meðferð: Rænulltill og með glóðarauga
fyrir framan sendibifreið sína sem mest var notuð undir sukkveislur.
leftir Ingólf Margeirsson myndir Jim Smart og fl.i
24 HELGARPÓSTURINN