Helgarpósturinn - 27.02.1986, Blaðsíða 31

LISTAP
Nýstofnad leikhús á Galdraloftinu:
STOP!
LEIKHÚS!
Þrátt fyrir endalausa húsnœöis-
hrakninga svokallaðra frjálsra leik-
hópa á Reykjavíkursvœðinu sprett-
ur stöðugt fram á leikvöllinn fólk
með bjartsýnina og eldmóðinn sem
eina vegarnestið. Nú í janúar var
stofnað í Reykjavík nýtt leikhús,
STOP! LEIKHUS! Að leikhúsinu
standa leikararnir Ása Svavarsdótt-
ir, Helgi Björnsson og Margrét Aka-
dóttir ásamt Huldu Olafsdóttur leik-
húsfrœðingi sem er framkvœmda-
stjóri leikhússins. Markmið leik-
hússins er að auka möguleika leik-
ara og annars leikhúsmenntaðs
fólks til að þróa list sína og bjóða
leikhúsunnendum aukna fjölbreytni
í leikritavali.
Fyrsta verkefni leikhússins er
Uppstillingin (Still Life) eftir Emily
Mann. Það var frumsýnt í Chicago
1980 og hefur síðan verið sýnt víða
á Vesturlöndum við frábærar undir-
tektir. STOP! LEIKHÚS! er fyrsta
leikhúsið á Norðurlöndum sem tek-
ur þetta verk til sýningar.
Hulda Ólafsdóttir framkvæmda-
stjóri leikhússins leikstýrir sýning-
unni og þýddi jafnframt verkið, en
Guðný Björk Richards sér um leik-
myndina.
„Við erum þegar byrjuð að æfa á
Galdraloftinu, Hafnarstræti 9, þar
sem við höfum aðstöðu ásamt ungl-
ingaleikflokknum Veit mamma
hvað ég vilý segir Hulda í spjalli við
HP. „Það húsnæði verður að duga,
þótt það taki ekki marga í sæti.
Enda hefur komið á daginn að
frjálsu leikhóparnir hafa komist af
með lítið húsnæði.
Við stefnum að því að færa verkið
upp fyrir páska, þótt óvíst sé um
hvort það takist. Þetta er afskaplega
kynngimagnað verk. Segja má að
kjarni þess sé heiftin sem býr innra
með okkur öllum. Það er byggt upp
sem þrír mónólógar. Leikararnir
þrír, sem fara með hlutverk manns,
eiginkonu hans og ástkonu, eru á
sviðinu allan tímann. Þau tala beint
til áhorfandans, það eru sáralítil inn-
byrðis samskipti þeirra á milli.
Þetta eru semsé þrjú eintöl, með
ákveðnum kontrapunktum, sem
sýna hvers mannlegt eðli er megn-
ugt þegar aðstæður breytast. Leik-
ritið „gerist" á síðustu árum, en per-
sónurnar eru einkum að rifja upp
minningar sínar. 7. áratugurinn ligg-
ur þyngst á þeim. Maðurinn hefur
t.d. barist í Vietnam og það hefur
markað hann rnjög."
— Hvernig er nafngiftin, STOP!
LEIKHÚS! til komin?
„Við höfðum lengi velt fyrir okkur
nafni og sýndist sitt hverjum. Svo
datt þetta upp úr einu okkar. Þetta
„Þetta verður auðvitað
enginn dans á rósum.
En ég treysti þvi að
séum við með góð
verk í höndum eigi
fólk eftir að ramba á
okkur fyrr eða síðar,"
segir Hulda Ólafsdóttir
framkvæmdastjóri
STOP! LEIKHÚS! sem
jafnframt leikstýrir
fyrsta verkinu sem
það setur upp, Upp-
stillingu.
er erfitt nafn, óbeygjanlegt, og von-
andi grípandi eins og STOP! umferð-
armerkin sem ranglega eru skrifuð
með einu p-i eins og ýmsir hafa bent
á. Vonandi getum við notfært okkur
stöðvunarskylduna svona óbeint í
undirvitund manna.“
Hulda hlaut leikhúsmenntun sína
í Lundi en þar fyrir utan hefur hún
talsvert kynnt sér leikhúslíf í París,
einkum síðasta námsárið.
„Það er gott að hafa skandínav-
ískan grunn og koma til Frakklands
þar sem leikhúslífið er svo allt öðru
vísi,“ segir Hulda. „Frakkar eru svo
miklir fagurkerar en burtséð frá því
hafa þeir eytt miklum peningum í
leikhús undanfarin ár.
Allir helstu leikstjórar Frakka eru
með sín eigin leikhús, þeir setja
miklu meira mark sitt á franskt leik-
húslíf í dag heldur en einstakir höf-
undar. Frakkar eru ekki eins bundn-
ir af áhorfendafjölda og flestir aðrir,
þeir geta leyft sér meiri fjölbreytni í
verkefnavali. Ársprógram leikhús-
anna, sem lagt er fram snemma á
haustin, stenst í öllum greinum. Þeir
hafa semsé búið mjög vel að leik-
húsum sínum undanfarið, veitt í þau
miklu fé, ekki síst fyrir atbeina
menntamálaráðherra sósíalista,
Jacques Lang. Ef til vill líður þessi
leikhúsgróska undir lok ef vinstri
stjórnin fellur í næsta mánuði."
Hulda Ólafsdóttir framkvæmda-
stjóri STOP! LEIKHÚS! er sama
Huldan og stjórnaði samlestri á Litla
sviði Þjóðleikhússins í haust á leik-
riti sem hún skrifaði sjálf, Valkyrj-
urnar. „Það gerist á heimili ungra
hjóna, kvöld eitt þegar frúin er með
saumaklúbb" segir Hulda. „Síðan
gerist það að móðir konunnar kem-
ur óvænt í heimsókn með nýjan
mann upp á arminn. Konurnar í
saumaklúbbnum eru frjálslyndar í
orði en ekki að sama skapi á borði
og þarna reynir mjög á umburðar-
lyndið.
Vonandi gefst mér einhver tími til
að fínpússa Valkyrjurnar á næst-
unni og jafnvel að setja þær upp á
viðeigandi hátt. En um það er erfitt
að spá. Það verður erfitt að kljúfa
fyrstu uppfærsluna okkar fjárhags-
lega, gefið mál að þetta verður auð-
vitað enginn dans á rósum, en gam-
an þó. En ég treysti því að séum við
með góð verk í höndunum eigi fólk
eftir að ramba á okkur fyrr eða síð-
ar,“ segir Hulda bjartsýn.
JS
MYNDUST
/ þátídarframtíd Hrings
Ef listamaður er gæddur verulega sterkum
og því sem kallað er „sérkennilegum" per-
sónuleika (það er: hann sker sig frá öðrum,
einkum fjöldanum) þá kemur það einkenni
hans fram í öllu sem hann gerir, jafnvel því
smæsta, þótt hann reyni að dylja sig um leið
og hann leggur sig fram í verkum sínum.
Mér dettur ekki í hug að halda að einkenni
manns eða persónuleiki komi fram í nafninu
sem hann ber, en einhver tegund af hring er
í öllu því sem Hringur Jóhannesson gerir:
hring eða speglun. Og það kemur greinilega
fram í verkum hans á sýningunni í Gallerí
Borg, þótt þau séu ekki höf uðverk hans held-
ur samtíningur eða smáverk.
Þátíðin er afar rík í því sem við gefum
venjulega nafnið „framtíð". Og það á jafnt
við um listina og lífið. í öngum okkar yfir því
að geta aldrei verið algerlega ný og fersk en
alltaf full af öfum og ömmum, þá hristum við
heiminn, hegðun okkar og listastefnur fram
úr erminni og köllum þetta, dálítið skömm-
ustuleg: nýbylgju, nýsköpun eða eitthvað í
þeim dúr.
Ef við erum í hjarta okkar, innst inni, efins
í að hið nýja sé nýtt, þá bætum við okkur upp
bragðið af efanum með því að grípa til tais-
verðs ofstækis, með því að standa „skilyrðis-
laust" með hinu nýja. Að sjálfsögðu fylgir
þeim trúarham talsverður hávaði, sem eðli-
legt er.
Hvað sem því líður þá er löngun okkar til
„að breyta til“ ekki ailtaf frelsisþrá, ekki leit
eða ævintýri, heldur linnulaus flótti, vegna
þess að við finnum takmörk okkar á okkur,
og við bregðumst þannig við þeim að við
hreyfum okkur örlítið úr stað, kippumst til.
En þótt ekkert sé nýtt undir sólinni erum
við sífeilt að endurskapa og skipuleggja á ný:
og það er framtíðin, splunkuný að glotta að
rótum sínum: hinu gamla.
List Hrings Jóhannessonar iðar af átökum
og klofningi sem hann sameinar eða breiðir
yfir með mildum lit, mjúkum. Hún er þess
vegna á ögurstund sífellds flóðs og fjöru,
milli borgar og sveitar, milli nýrrar tækni og
gamallar. Samt lýsir hún fráleitt „flóttanum"
úr sveitinni og landnámi sveitamannsins á
mölinni.
Vegna ljóðrænnar skynjunar Hrings er
landslagið eða sveitin ekki breið heild: út-
sýni til fjalla og sveitaheims, eins konar sögu-
svið. Landslag hans er örlítið brot af hinni
stóru heild og þetta litla brot er oft svo lítið
að landslagið verður óhlutbundið. Það verð-
ur að þríhyrningi — eða hring. Ljóð hans er
þannig, eins og öll ljóð eru nema söguljóðin:
aðeins brot af alheiminum.
Hringur er í ætt við Ásmund, Jón Stefáns-
„List Hrings
Jóhannessonar iðar af
átökum og klofningi
sem hann sameinar
eða breiðir yfir með
mildum lit, mjúkum,"
segir Guðbergur
Bergsson mj. í um-
fjöllun sinni um sýn-
ingu ofangreinds list-
málara á Gallerí Borg.
eftir Guðberg Bergsson
son og fleiri „gamla meistara" en hann er
málari annarra tíma en þeirra sem mótuðu
þá. Hið víða landslag þeirra er sögulandslag
bændastéttarinnar sem ræktar landið og er
í landslaginu, en landslag Hrings er miklu
fremur „minning eða íhugun um landslag"
en landslagið sjálft.
Sú ákvörðun Hrings eða eðli, að standa
fyrir utan málverkið verður til þess að það
birtist okkur í verkum hans sem ýmiss konar
speglun. Tíðum er málverkið speglunin sjálf
eða ljósbrotið einbert.
Dæmi um þetta er mynd hans af Keili.
Fjallið speglast ekki í neinum vatnsfleti (sem
Hringur lætur landslagið stundum gera),
heldur er þrihyrnt form fjallsins látið endur-
taka sig í öðru formi, við rætur fjallsins, sem
er ekki skuggi fjallsins heldur „hliðstæða"
þess: nauðsynlegt form í stílnum.
Annað einkenni Hrings er að láta landslag-
ið beinlínis „speglast" í raunverulegum
spegli. Og þá spegli á bíl. Þetta er ekki firring
landslagsins eða flótti frá því, heldur þörf
listamannsins fyrir að koma tvíeðli sínu á
framfæri á fleti málverksins, um leið og hann
byrgir sig.
Þannig felur hann til að mynda fyrirsæt-
una, í verki númer 7, sem hann kallar Model.
Konan er umbreytt í einslags „galdraform".
Þetta er gert með þeirri einföldu aðferð að
má út allar línur aðrar en útlínur líkamans:
líkaminn verður þá óhlutbundinn, um leið
og sérkenni hans og kannski persónuleiki
breytist í „listræn áhrif".
Umsköpun og endurskipulagning er leit
manns að fegurð: framtíðarlandinu. Sérhver
tími er þátiðarframtíð hringsins.
HELGARPÓSTURINN 31