Helgarpósturinn - 11.06.1987, Blaðsíða 7

STARFSMENN BANDARÍSKA SENDiRÁÐSINS
NJÓTA EKKIVERND-
AR ÍSLENSKRA LAGA
STARFSMENNIRNIR FÁ HVORKI VEIKINDAFRÍ NÉ SUMARFRÍ EFTIR ÍSLENSKUM LÖGUM. SENDIRÁÐIÐ GREIÐIR
EKKI BARNEIGNARFRÍ EÐA ORLOF Á YFIRVINNU. UPPSAGNARFRESTUR FÉKKST SÍÐASTLIÐIÐ SUMAR. SÖMU-
LEIÐIS SLYSATRYGGING LAUNÞEGA OG LÍFEYRISSJÓÐSRÉTTINDI. FYRRUM STARFSMAÐUR SENDIRÁÐSINS
HOFÐAR MÁL GEGN RÍKISSTJÓRN BANDARÍKJANNA.
Baldur Frederiksen. Hann leitar nú
réttar síns vegna brota bandaríska
sendiráðsins á íslenskum lögum.
íslenskir starfsmenn sem vinna hjá bandaríska sendi-
ráðinu njóta ekki þess réttar er íslensk lög veita öðrum
launþegum á Islandi. Þeir fá ekki greitt orlofá yfirvinnu,
þeir fá ekki barneignarfrí og þeir fá færri veikindadaga
og styttra sumarfrí. Það var ekki fyrr en á síðastliðnu
sumri að starfsmenn sendiráðsins fengu samþykkt að
ekki vœri hœgt að reka þá fyrirvaralaust úr starfi. Á
sama tíma fengu þeir slysatryggingu launþega sam-
þykkta og einnig að sendiráðið greiddi aflaunum þeirra
í lífeyrissjóð.
Þetta hefur viðgengist í áratugi.
Þrátt fyrir að íslenskir ríkisborgarar
séu undir vernd og vaidi íslenska
ríkisins hvar sem er á hnettinum.
Þetta er einnig látið óáreitt, þrátt
fyrir að hverjum sem staddur er á
Islandi sé skylt að hlíta íslenskum
lögum. Þó sendiráð séu að hluta til
utan þessarar meginreglu gildir sú
undanþága ekki fyrir íslenska
starfsmenn þeirra.
KRAFINN UM ENDUR-
GREIÐSLU Á VEIKINDA-
DÖGUM
Þetta ástand á réttindum starfs-
manna bandaríska sendiráðsins hef-
ur komið í ljós í kjölfar málshöfðun-
ar Baldurs Frederiksen, fyrrverandi
starfsmanns Menningarstofnunar
Bandaríkjanna, á hendur banda-
ríska ríkinu. Baldur gerir þá kröfu
að sér verði greitt orlof á yfirvinnu
síðastliðin níu ár auk þess sem bætt
verði fyrir þá sumarfrísdaga, sem
dregnir voru af honum vegna veik-
inda.
Sendiráðið sendi Baldri rukkun
vegna ofgreiddra sumarleyfisdaga
og veikindafrís; 3 sumarleyfisdaga
og 52 klukkustunda í veikindafrí.
Þessi rukkun fylgdi í kjölfar þess að
Baldur sagði upp störfum að mati
sendiráðsmanna. Baldur lítur hins
vegar svo á, að hann hafi verið rek-
inn. Lítum á sögu Baldurs.
Baldur hóf störf hjá Menningar-
stofnun Bandaríkjanna árið 1978. 1
fyrstu var hann bílstjóri, en varð síð-
ar aðstoðarmaður fréttafulltrúa
stofnunarinnar. Baldur er asma-
sjúklingur og fyrir fjórum árum var
annað lunga hans fjarlægt vegna
þessa sjúkdóms. Vegna asmans, og
sérstaklega árin áður en Baldur fór
í lungnauppskurðinn, hefur hann
verið veikari fyrir ýmsum sjúkdóm-
um. Hann hefur því þurft að vera
meira frá vinnu en þeir sem full-
frískir eru.
REKINN FYRIRVARALAUST
„Það er kannski vegna þessa
krankleika míns að ég hef staðið í
meira stappi við yfirboðara mína
vegna réttindaleysis starfsfólksins,"
segir Baldur. „Það hafa til dæmis
verið teknir af mér sumarleyfisdag-
ar vegna þess að ég hef verið veikur
oftar en nemur þessum þrettán dög-
um á ári sem þeir borga. Óánægjan
hefur farið vaxandi með árunum og
um síðustu áramó t var svo komið að
hún var farin að bitna á vinnunni.
Þegar ég svo kom heim frá viku-
fríi erlendis um mánaðamótin
mars—apríl réðst yfirmaður minn,
Hugh Ivory, að mér með ónotum.
Astæðan var sú, að ég hafði ekki
fyllt reglulega út lista yfir stöðu-
breytingar í íslenska þjóðfélaginu.
Ég sagði þá að ég færi mér frekar
hægt í vinnunni þar sem mér fynd-
ist ekki nægjanlega hlustað á um-
kvartanir starfsfólksins. Við þetta
varð hann illur og tilkynnti mér að
ég væri kominn í launalaust frí sem
síðan varð mánuður.
Ég gat náttúrulega ekki látið
bjóða mér þetta og leit svo á að ég
hefði verið rekinn þarna á staðnum.
Þeir sendu mér svo bréf mánuði síð-
ar, þar sem þeir sögðust líta svo á að
ég hefði hætt af fúsum og frjálsum
vilja, þar sem ég sneri ekki aftur til
vinnu. Með þessu bréfi fylgdi rukk-
un vegna sumarleyfis- og veikinda-
daga, sem þeir teíja sig hafa greitt
mér umfram það sem þeim bar
skylda til.“
Á INNI 101 SUMARLEYFIS-
DAG SAMKVÆMT LÖGUM
Þegar Baldur tók saman þá sum-
arleyfisdaga sem hann hafði fengið
greidda hjá sendiráðinu og bar þá
saman við það sem átti rétt á sam-
kvæmt íslenskum lögum kom ann-
að í ljós. I veikindum Baldurs dró
sendiráðið af honum sumarfrí, þeg-
ar hann var veikur lengur en sem
nemur þeim þrettán dögum, sem
sendiráðið telur sér skylt að borga í
veikindafrí. Þannig hafði Baldur
misst þrjátíu og fjóra sumarleyfis-
daga vegna veikinda sinna. Sendi-
ráðið fer auk þess ekki eftir íslensk-
um lögum varðandi orlof launþega.
Þannig fær sá sem hefur störf hjá
sendiráðinu ekki rétt á nema þrett-
án sumarleyfisdögum.
Samkvæmt þessu telur Baldur sig
eiga 101 sumarleyfisdag inni hjá
sendiráðinu. Auk þess var honum
aldrei greitt orlof ofan á yfirvinnu í
þau níu ár sem hann vann fyrir
sendiráðið. Samanlagt eru þetta há-
ar fjárhæðir, að ógleymdum vöxt-
um í allt að níu árum.
Baldur leitaði því eftir aðstoð lög-
fræðings til að ná fram rétti sínum.
Málareksturinn hefur hins vegar
gengið erfiðlega, þar sem ekki er
hægt að stefna sendiráðinu, heldur
verður málshöfðunin að vera á
hendur bandaríska ríkinu. Sem
dæmi má nefna, að enn hefur ekki
borist svar við bréfi er lögmaður
Baldurs sendi þann 4. mars, fyrir
þremur mánuðum.
Auk kröfunnar um sumarleyfis-
dagana gerir Baldur kröfu um að fá
greiddan þriggja mánaða uppsagn-
arfrest. Sendiráðið lítur svo á að
hann hafi hætt sjálfviljugur og því
hefur hann ekki fengið greidd laun
síðan hann var rekinn heim á sínum
tíma. Baldur neitar hins vegar að
viðurkenna rétt Hugh Ivory til að
senda menn fyrirvaralaust í launa-
laust frí. Hann lítur svo á að hann
geti ekki snúið aftur til vinnu eftir
slíka meðferð.
EKKERT BARNEIGNARFRÍ
NÉ VÍSITÖLUHÆKKANIR
Eins og fram kemur í máli Baldurs
búa íslenskir starfsmenn banda-
ríska sendiráðisins við önnur lög en
aðrir launþegar á íslandi. Þannig fá
þeir ekki nema þrettán veikinda-
daga greidda á ári. í íslenskum lög-
um, sem ná yfir starfsmenn sendi-
ráðsins eins og aðra íslenska ríkis-
borgara, segir hins vegar, að laun-
þegar eigi rétt á tveimur veikinda-
dögum fyrir hvern unninn mánuð.
Samskonar ákvæði er í lögum um
orlof, en sendiráðið hlítir þeim ekki
heldur. Þar fær sá sem hefur þar
störf rétt á þrettán sumarleyfisdög-
um. Sumarleyfið lengist í sextán
daga eftir þrjú ár og verður tuttugu
og fjórir dagar eftir fimm ára starfs-
tíma. Auk þessa greiðir sendiráðið
aldrei orlof ofan á yfirvinnu starfs-
mannanna.
Önnur réttindi starfsmanna sendi-
ráðsins eru eftir þessu og í raun má
segja að starfsmennirnir búi við
ástand, sem fyrir löngu er búið að
afnema á íslandi. Sendiráðið hækk-
ar ekki laun starfsmannanna eftir
vísitöluhækkunum. Þannig hafa
starfsmennirnir ekki fengið launa-
hækkun síðan í september, en al-
menn laun hafa hækkað á þeim
tíma um ein 8%.
Sendiráðið greiðir ekki barneign-
arfrí. Starfsmenn höfðu ekki rétt á
uppsagnarfresti fyrr en hann fékkst
viðurkenndur síðastliðið sumar, eft-
ir mikið stapp. Þá fékk starfsmanna-
félagið það einnig í gegn að starfs-
mennirnir yrðu sjúkratryggðir eins
og aðrir launþegar í landinu. Auk
þessa var það ekki fyrr en nýja hús-
næðislánakerfið var tekið upp að
sendiráðið hóf að greiða í lífeyris-
sjóð fyrir starfsfólkið. Árið 1979
hætti sendiráðið að taka íslenska
starfsmenn inn í bandaríska eftir-
launakerfið og frá þeim tíma og
fram á mitt sumar í fyrra voru starfs-
mennirnir í engum lífeyrissjóði.
HALDA BÖNUS VEGNA
LEIÐTOGAFUNDARINS
EFTIR
Þrátt fyrir að starfsmenn sendi-
ráðsins njóti lítilla lagalegra réttinda
er þeim á engan hátt bætt það upp
á annan veg. Þetta er öfugt við það
sem tíðkast í öðrum sendiráðum.
Þannig njóta íslenskir starfsmenn
þýska sendiráðsins allra íslenskra
réttinda, auk þess sem þýsk lög gera
betur við launþega.
„Sendiráðið greiddi starfsmönn-
unum reyndar bónus vegna leið-
togafundarins í haust,“ segir Baldur
Frederiksen, „enda unnu þá allir
ótrúlega mikið. Þeir hafa hins vegar
haldið mínum bónus eftir. Þeir hafa
hann sjálfsagt sem tryggingu, ef ég
skyldi ekki greiða þeim aftur þessa
þrjá daga og fimmtíu og tvær
klukkustundir."
Bandaríska sendiráðið við Laufásveg. íslenskirstarfsmenn hjásendiráðinu njóta ekki sömu réttinda og aðrir launþegar
á íslandi.
leftir Gunnar Smára Egilsson myndir Jim Smart