Helgarpósturinn - 11.06.1987, Blaðsíða 9

sagðist hann fylgjast með umræð-
unni ytra. Hann sagðist telja að hún
hefði farið úr böndunum. Hugsan-
leg skýring á því væri að atvinnu-
leysi væri orðið töluvert meðal
tannlækna í Svíþjóð og því hefðu
margir þeirra orðið til að fylkja sér
um þessar kenningar.
AFSTAÐA ÍSLENSKRA
TANNLÆKNA
Varðandi skýrslu sænsku heil-
brigðisyfirvaldanna vildi Magnús
benda á varnagla sem eru í henni.
Þannig taka þeir fram að stefnt skuli
að því að afnema amalgam, en bæta
svo við. „þegar ný efni eru orðin
jafngóð." í skýrslunni væri hins veg-
ar tekið fram að litlar líkur væru til
þess að það yrði innan tíu ára.
Þarna stendur kannski hnífurinn í
kúnni. Amalgam er einfaldlega
langbesta tannfyllingarefnið miðað
við verð, að mati tannlækna. Þeir
vilja fá afgerandi sannanir um skað-
semi þess áður en þeir sleppa af því
hendinni.
Sigfús Þór Elíasson er prófessor í
tannfyllingarfræðum við Háskóla
íslands. Helgarpósturinn bar þetta
undir hann.
„Þessum kenningum er tekið eins
og trúarsetningum af mörgu fólki,"
sagði Sigfús. „Við vísindamenn get-
um ekki litið á amalgam og sagt að
það sé allt í lagi með það. Þetta er
það margslungið og við verðum að
horfa á þetta akademískt. Hins
vegar geta aðrir sagt fullum fetum
að þetta sé stórhættulegt.
Það er kvikasilfur í þessu og við
vitum að kvikasilfur er eitur. Við vit-
um líka að flúor er eitur. En spurn-
ingin snýst um í hversu miklu magni
þessi efni mega vera. Þú getur til
dæmis ekki drukkið glas af vatni án
þess að fá eitthvert flúor. Mörg víta-
mín eru líka eitur ef þau eru borðuð
í of miklu magni. Menn geta jafnvel
dáið ef þeir drekka vatn í of miklum
mæli.“
taka nú þátt í tilraun sem Tann-
sjúkrahúsid í Birmingham stendur
að í samvinnu við háskólann í
borginni.
„Við mælum kvikasilfursmagn-
ið í líkömum þeirra sem taka þátt
í tilrauninni áður en við fjarlægj-
um fyllingarnar," útskýrir Dr.
Manish Basu, dósent í meina-
fræði. „Þá skiptum við um eina
fyllingu í einu, fjarlægjum silfur-
fyllingarnar og setjum fyllingar úr
plastefni. Ef sjúkdómurinn er í
beinu sambandi við kvikasilfrið
ætti magn efnisins í líkamanum að
minnka við hverja fyllingu sem
fjarlægð er og á sama tíma ætti
sjúklingurinn að braggast."
Að sögn Basu skyldu menn þó
hafa það í huga að allir hafa óveru-
legt magn af kvikasilfri í líkaman-
um. Það fá menn af sígarettureyk,
neysiu sjávardýra og með því að
anda að sér kvikasilfri úr and-
r.úmsloftinu.
(Byggt á grein úr The Times)
HVAÐ GERIST
OG HVERNIG?
Þegar stál og eir eru skilin eftir á
víðavangi ryðgar stálið miklu fyrr
en vanalega. Astœðan fyrir því er
að eirinn er ofar í spennuröðinni.
Þessa vitneskju hafa menn not-
fœrt sér. Þannig eru þakplötur úr
járni oft húðaðar með sinki. Sink
er neðar í spennuröðinni en járn.
Ef það kemur gat á sinkhúðina
eyðist hún öll upp áður en veðrið
fer að vinna á járninu.
Svipað er talist gerast þegar silf-
urfyllingar blandaðar kvikasilfri
eru við hlið gullkróna. Gull er ofar
silfri í spennuröðinni og því verð-
ur hreyfing á málmjónum þarna á
milli. Silfrið eyðist hraðar en ella
og kvikasilfrið fer hraðar út í lík-
amann.
Þó guilkrónur geti flýtt fyrir eyð-
ingu silfurfyllinga eyðast þær þó
ekkert gull sé í næstu tönnum.
Þær slitna ekki bara við það að bit-
ið sé í þær.
Kvikasilfur eyðist hægt úr lík-
amanum og ef nóg framboð er af
því veldur það eitrun. Hins vegar
deila menn um hvort það kvika-
silfur sem eyðist úr fyllingum og
fer út í líkamann sé nægjanlegt til
að hafa eiturverkanir.
Þeir sem halda því fram að um
eiturverkanir sé að ræða tala um
tvenns konar áhrif; staðbundnar
og víðtækari eiturverkanir.
Því hefur verið haldið fram að
kvikasilfursútstreymi frá fylling-
um í tönnum hafi áhrif á munninn,
tannholdið og kjálkana. Þar safn-
ist efnið fyrir og valdi ýmsum
óþægindum; höfuðverk, þreytu
og almennum slappleika.
Á ráðstefnu sænsku iækna-
samtakanna um síðustu jól voru
kynntar niðurstöður tilraunar er
skurðlæknir og tannlæknir stóðu
að í sameiningu. Þeir tóku vefja-
sýni úr andliti fólks er kvartaði
undan höfuðverk og óþægindum í
andlitinu og leituðu málma í sýn-
unum. í sýnum af öllum fimmtán
þátttakendunum fundust þungir
málmar í meira magni en eðlilegt
getur talist. Ekki bara kvikasilfur,
heldur einnig aðrir þungir
málmar.
Þeir sem stóðu að rannsókninni
veltu því fyrir sér hvernig þessir
málmar hefðu komist í vefina og
hvort samband væri á milli þeirra
og kvartana sjúklingana um höf-
uðverk. Hvort vefirnir heíðu verið
sjúkir áður, eða hvorf svikasilfur
og aðrir þungir málmar söfnuðust
í vefi á sama hátt og vitað er að blý
safnast í beinvefi og arsenik í negl-
ur og hár.
Þeir sem lialda því fram að tann-
fyllingar geti valdið víðtækari eit-
urverkunum segja þær lýsa sér á
margan hátþmaga ogþarmatrufl-
anir, kláði og ofnæmi í húð, vöðva-
bólga, liðagigt, svo einhver dæmi
séu tekin. Sjúklingar sem greindir
hafa verið með mænusigg hafa tal-
ið að þeir hafi fengið nokkurn bata
eftir að silfurfyllingar í tönnum
þeirra voru fjarlægðar.
Þó tilgátur um staðbundin eitur-
áhrif hafi mætt andstöðu hefur
kenningum um víðtækari verkun
verið mótmælt enn háværar. Þeir
sem halda skaðsemi silfurfylling-
anna á loft hafa bent á bata sjúkl-
inga sem látið hafa fjarlægja fyll-
ingarnar, kenningum sínum til
sönnunar. Þar sem í raun er tiltölu-
lega lítið vitað um áhrit óverulegr-
ar kvikasilfursmengunar í langan
tima finna báðir hópar nóg af rök-
um til að berjast með.
í kringum kenningarnar um
skaðsemi silfurfyltinga hafa mynd-
ast hópar sem trúa því að þær séu
orsök ólíklegustu meina. Þannig
hefur fólk talið sig öðlast bata á
lestrarerfiðleikum og hármissi við
að láta fjarlægja fyllingarnar úr
tönnum.
HELGARPÓSTURINN 9