Morgunblaðið - 08.10.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. OKT. 19«7

Útgefandi: Hf. Árvakur, R'eykjavík.
Framkvæm dastj óri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Jphannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Símf 22-4-80.
1 lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði irtnanlands.
MIÐSTOÐ ALÞJOÐ-
LEGRA NÁTTÚRU-
RANNSÓKNA
T Tm þessar mundir er stadd-
ur hér á landi góður gest-
ur, þekktur og virtur vísinda-
maður, dr. Dillon Ripley, for-
stjóri Smithsonían Institute í
Washington. Stofnun þessi er
eitt merkastá safn veraldar,
undir hana heyra flest söfn
Bandaríkjastjórnar í höfuð-
borg landsins og margvísleg
rannsóknarstarfsemi fer fram
á vegum Smithsonian Insti-
tute. Fjölmargir íslendingar
hafa kynnzt þessari stofnun
og skemmzt er að minnast
ánægjulegrar heimsóknar for
seta íslands, herra Ásgeirs
Ásgeirssonar, þar meðan á
hinni opinberu heimsókn
hans til Bandaríkjanna stóð
í sumar.
Á fundi með blaðamönn-
um í fyrradag ræddi dr. Rip-
ley náttúru íslands og sagði
að hér hefði náttúrulegt jafn-
vægi haldizt svo að undrum
sætti og lauk lofsorði á ís-
lendinga fyrir skilning þeirra
" á því bæði fyrr og síðar. Sér-
staka athygli munu þó vekja
þau ummæli dr. Ripleys að
fsland væri mjög vel til þess
fallið, að hér kæmist á alþjóð-
leg samvinna um náttúru-
rannsóknir bæði til lands og
sjávar.
fslendingar hljóta að fagna
mjög þessum ummælum hins
áhrifamikla forstjóra Smith-
sonian Institute og ekki síður
því er hann sagði, að stofnun
sín mundi mjög hvetja til
slíkrar samvinnu hér á landi.
Óhætt er að fullyrða, að ís-
lenzkir vísindamenn og ís-
'lenzk stjórnarvöld munu
reiðubúin til samvinnu um
slíkar fyrirætlanir og að ís-
lendingar mundu telja sér
sóma að því, ef af slíkri al-
þjóðlegri samvinnu um nátt-
úrurannsóknir gæti orðið.
Íslenzk-ameríska félagið á
þakkir skilið fyrir að hafa
boðið dr. Dillon Ripley og
konu hans hingað til lands.
Þau munu jafnan aufúsugest-
ir á íslandi.
FRAMFARIR
í SKÓLA-
BYGGINGUM
Á sl. 10 árum hafa miklar
framfarir orðið í skóla-
byggingum í Reykjavík.
Skólaárið 1957—1958 voru
60,5 nemendur á hverja al-
menna kennslustofu en í ár
eru þeir 46,3. Fyrir 10 árum
var þrísett í 60 kennslustofur
en í ár er þrísett í aðeins 21
kennslustofu. Þessar upplýs-
ingar, sem fram komu í ræðu
Geirs Hallgrímssonar, borgar-
stjóra, á fundi borgarstjórnar
sl. fimmtudag, sýna glögglega
þá hröðu þróun, sem orðið
hefur í skólabyggingarmálum
höfuðborgarinnar sl. áratug
Segja má með sanni, að við
afnám fjárfestingarhaftanna
árið 1960 hafi sannkölluð
skólabyggingaralda hafizt í
höfuðborginni, sem stendur
enn. Nýir og fullkomnir skól-
ar hafa risið eða eru í bygg-
ingu í hinum nýju borgar-
hverfum.
Líklega gera fæstir borgar-
búar sér þó grein fyrir þeim
vandamálum, sem hér er við
að etja og skapazt hafa af hin-
um öra vexti borgarinnar.
Um leið og bygging nýrra
borgarnverfa er hafin svo
sem Árbæjarhverfis, Foss •
vogshverfis og Breiðholts-
hverfis þarf að hefja undir-
búning að skólabyggingum í
þessum hverfum. En vegna
þess að yfirleitt flytjast í
þessi nýju hverfi ung hjón
með börn á skólaskyldualdri
verður afleiðingin sú, að á
sama tíma og þörfin vex fyrir
skóla í nýju hverfunum fækk
ar mjög nemendum í skólum
hinna eldri hverfa, þannig að
þeir nýtast tæplega sem
skyldi.
Hugsanlegt væri að leysa
þetta vandamál með því að
skólabílar flyttu nemendur
milli hverfa, en ólíklegt er,
að foreldrar yrðu ýkja hrifn-
ir af því að börn þeirra
yrðu að sækja skóla í fjar-
læg borgarhverfi. Þess vegna
hefur Reykj avíkurborg lagt
áherzlu á nýbyggingu skóla í
hinum nýju borgarhverfum
þótt það hljóti óhjákvæmi-
lega að takmarkast af gjald-
þoli borgarbúa.
Á síðustu árum hafa ýmsar
nýjungar komið fram í skóla-
byggingum, sem nauðsynlegt
er að fylgjast rækilega með.
Er þar bæði um að ræða ný
byggingarefni sem skapa tæki
færi til nýjunga í gerð skóla
svo og ekki síður fráhvari
frá hinni hefðbundnu gerð
skólastofunnar sem slíkrar.
Af hálfu Reykjavíkurborgar
hefur verið lögð áherzla á
að fylgjast vel með slíkum
nýjungum og notfæra það
sem heppilegt getur talizt hér
á landi og mun svo verða í
framtíðinni.
^ A
&D UTAN UR HEIMI
„1984“ í Kanton í S-Kína
Astralski blaðamaðurinn
John Cantwell fór nýlega frá
Hong Kong til Kanton til að
kynna sér ástandið þar. Cant-
well hefur vald á mállýzku
þeirri, sem töluð er í Kanton,
svo og mandarín. Honum virt-
ist borgin tiltölulcga rósöm á
yfirborðinu, en undir niðri
ólgar og sýður. Frásögn hans
fer hér á eftir:
Járnbrautarstöðin í Kanton
er herbúð varin af tugum her-
manna úr Frelsissveit alþýð-
unnar. Öryggisverðir tóku
á móti mér á stöðinni og vör-
uðu mig .við að fara út á
næturnar og eins á dag-
inn án leiðsögumanns. Þegar
ekið er upp aðalstrætið í Kan-
ton — Stræti alþýðunnar —
vekur athygli, að sérhver fer-
þumlungur allra bygginga er
þakinn veggspjöldum, eins og
óþæg börn hafi veri'ð látin
leika lausum hala með máln-
ingu og pensil. Hópar manna
standa umhverfis spjöld með
myndum af mönnum, sem
hafa verið teknir af lífi fyr-
ir andbyltingarstarfsemi. Á
sumum spjöldunum er ráðizt
á Chiang Kai-shek, Lyndon
Johnson, Liu Shao-chi; sum
ráðast jafnvel á Maó sjálfan.
Andstæðir hópar rífa niður
spjöldin hver fyrir öðrum og
borgin lítur út eins og risa-
útgáfa af bréfakörfu.
Myndir af Maó eru allsstað-
ar; á sérhverju heimili, á sér-
hverjum vegg, sérhverri bif-
reið, sérhverju reiðhjóli, í sér-
hverju hótelherbergi. Yfir
rúminu mínu í Tung Fang
hátelinu, því eina, sem útlend-
ingar geta dvalizt á, hékk
gríðarstór mynd af Maó með
augu, sem eltu mig um allt
herbergið. í eitt skipti var ég
eini vestræni gesturinn í Kan-
ton, og ég sat aleinn í stórri
borðstofu með myndum af
Maó á öllum veggjum. Þjón-
usta í þessu hóteli þekkist
ekki.
Þúsundir manna flæða upp
og niður eftir strætum borg-
arinnar og ég varð var við
yfirþyrmandi tilfinningu fyr-
ir áróðri og uppgjöf. Rauðir
varðliðar marséra upp í ein-
beittum hópum, harðlegir á
svip og óaðgengilegir. Fólk
flýtir sér úr vegi fyrir þeim.
Ég sá þá umkringja og
skamma gamlan mann, sem
hafði dirfzt að líta á vegg-
spjald and-maóista, sem þeir
rifu niður þegar í stað. Þeir
stöðvuðu mig oft og báðu um
skilríki og voru aðeins í með-
allagi ánægðir, þegar ég
sýndi þeim vegabréf mitt.
Vesturlandamenn verða ætíð
varir við heiftuga illfýsni í
sinn garð. Sumir Kínverjar
varðveita enn hefðbundna
kínverska vinsemd og glæsi-
leik í framkomu, en mun
fleiri æpa klúryrði að útlend-
ingum á götunum. Fjandsam-
legir hópar umkringdu mig
stundum og hrópuðu: „Hvað
ert þú að gera hér, hvíti djöf-
ull?“ Næstum því enginn
brosir.
Herinn hefur bælt miður
bardagana í borginni sjálfri,
en ennþá er barizt í úthverf-
um Kanton. Stöðuga skothríð
mötti heyra; stundum stór-
skotahríð. Ég heyrði líka
nokkra háa sprengjuhvelli,
eins og irá plastsprengjum.
Hermenn eru um allt. Þeir
hafa tekið upp áró’ðursstríð
ið fyrir Maó formann, líma
spjöld á veggi með myndum
af honum og aka um göturn-
ar í herbílum með hátölurum,
sem útvarpa í sífellu slagorð-
um og þess á milli er leikinn
baráttusöngurinn „Sjá roðann
í austri“. Ur öðrum bílum er
bæklingum og matarpökkum
varpað til mannfjöldans.
Gaægð ávaxta er í Kanton en
kjöt og grænmeti er sjaldséð,
sem bendir til þess að eitthvað
sé bogið við matvæladreif-
ingarkerfið í Kína. Fyrir ut-
an borgina standa hermenn
með brugðna byssustingi vörð
um allar brýr og allar járn-
brautarstö'ðvar.
Mér var sagt, að hermenn
þyrfti til að kasta rauðum
varðliðum út úr sumum þeim
byggingum, sem þeir og and-
stæðingar þeirra hafa náð á
sitt vald. Þessir hópar eiga
sífellt í háværum orðadeilum,
þar sem sefasjúkar ungar
stúlkur ryðja úr sér formæl-
ingaflóði hver yfir aðra og að
„bandarískum heimsvalda-
sinnum“. Þegar við eitt sinn
mjökuðumst gegnum múginn
sagði yndisfögur kínversk
þjónustustúlka við mig með
fallegu brosi: „Maó forma’ður
hefur kennt okkur, að við
verðum að kremja amerísku
árásarseggina. Við verðum að
drepa, kremja, eyðileggja öll
heimsvaldaskrímslin." Eg
spurði hvort hún tryði því í
raun og veru, að allir útlend-
ingar væru skrímsli. Með
blíðu, sem brætt hefði ís-
klump, svaraði hún: „Það sej-
ir Maó formaður okkur.“
Tímarit, œtlað útlend-
ingum hefur göngu s'ma
HAFIN er útgáfa nýs tímarits á
íslandi, og er það prentað á
enska tungu. Þetta er ársfjórð-
ungsrit, fyrst og fremst ætlað
íslenzkum ríkisborgurum, sem
eru af erlendu bergi brotnir, út-
lendingum ,sem eru hér í at-
vinnuleit, og^ íslendingum vest-
an hafs, eða íslendingavinafélög-
um þar, til að koma þeim í nán-
ara samband og kynni við land
og þjóð. Nafn tímaritsins er
táknrænt: 65° — dregur nafn
siitt af breiddarbaugnum, sem
sker landið í miðju. Útgefandi
og ritstjóri er Amalia Líndal,
sem hér hefur verið búsett á
annan tug ára.
Á fundi með blaðamönnum í
gær, gerði Amalia nokkra grein
fyrir nýja tímaritinu. Hún kvað
það eingöngu munu fjalla um
íslenzk málefni, svo sem ýmiss'
þjóðmál, menningarmál, trúmál,
atvinnumál og ýmislegt fleira
af því tagi. Reynt yrði að fá sem
flesta til að rita í tímaritið, og
stæði það öllum opið. Reynt
yrði að fá unga sem gamla til að
skrifa í blaðið, svo að það yrði
vettvangur ólíkra skoðana og
sjónarmiða.
Hún gat þess, að í fyrsta tölu-
blaðinu væri stór hluti grein-
anna ritaður af mönnum og kon-
um með sérfræðiþekkingu, en í
framtíðinni yrði reynt að fá
greinar skrifaðar af leikmönnum
um ýmiss þjóðmál, sem ofarlega
eru á baugi. Greinar sem berast
blaðinu þurfa að vera á ensku,
en Amalia hét góðri greiðslu
fyrir þær greinar, er þættu birt-
ingarhæfar.
Fyrsta tölublaðið, sem þegar
er komið út, er um 85 bls. að
stærð. Meðal efnis í því er grein
um hjónabandsmál eftir Björn
Björnsson, um mannfjölda og
lífskjör fslendinga eftk Eiríku
Önnu Friðriksdóttur, um venjur
fslendinga eftir Pétur Guðjóns-
son, samtal við Jón Sigurpáls-
Kærur gegn
grísku stjórn-
inni athugaðar
París, 6. október — NTB —
MANNRÉTTINDANEFND Ev-
rópu í Strassborg ákvað í dag,
að taka fyrir í einu lagi kærur
Norðurlanda og Hollands á
hendur stjórninni í Grikklandi.
Kærurnar eru á þá lund, að
gríska stjórnin hafi gerzt brot-
leg við mannréttindayfirlýsingu
Evrópu. Nefndin hefur sent
grísku stjórninni kærurnar ,og
biður um svar fyrir 15. nóv-
ember. Allir aðilar verða síðan
boðaðir á fund í Strassborg 14.
desember, og verður fundurinn
haldinn fyrir luktum dyrum.
son í útlendingaeftirlitinu um
útlendinga í atvinnuleit og grein
eftir Karl F. Rolvaag, ambassa-
dor Bandaríkjanna á fslandi, um
fyrstu kynni sín af landinu
og margt fleira efni er í blaðinu.
Fátt er um ljósmyndir, enda
stefna blaðsins að myndskreyta
fremur með teikningum.
Auk Amaliu Líndal starfa við
tímaritið Ásgeir Þór Ásgeirsson,
sem framkvæmdastjóri og Er-
lingur Sigurðsson, auglýsinga-
stjóri. Teikningar eru eftir Skota
að nafni Calum Campbell.
Dzu sleppt
Saigon, 5. október — NTB —
TRUONG Dinh Dzu, friðarfram
bjóðandinn svokailaði í forseta-
kosningunum í Suður-Vietnam
í síðasta mánuði, var í dag
sleppt úr fangelsi, en verður
haldið í stofufangelsi, að sögn
lögreglunar. Dzu var handtek-
inn fyrir viku, þar sem hann
hélt ólöglegan blaðamannafund
og sýndi dómstólum fyrirlitn-
ingu, að því er sagt var.
Dzu gerði hungurverkfall i
fangelsinu og er mjög máttfar-
inn. Kona hans segir, að yfir-
völdin hafi sleppt Dzu af ótta
við að hann svelti sig í hel.
Dzu hefur létzt um sjö kíló i
fangelsinu.