Morgunblaðið - 19.06.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. JÚNÍ 1968

Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði innanlands.
MERK RÆÐA
FORSÆTISRÁÐHERRA
¥ þjóðhátíðarræðu þeirri, sem^
Bjarni Benediktsson, for
sætisráðherra, flutti, rakti
hann í stuttu en hnitmiðuðu
máli þau megin vandamál,
sem nú steðja að heiminum,
óróleikann og upplausnina, og
varaði við hættum þeim, sem
samfara eru slíku þjóðfélags-
ástandi.
Það er — eða ætti að
minnsta kosti að vera — auð-
skilið mál, að andstaða, það
eitt að vera á móti öllu og öll-
um, getur ekki leitt til far-
sældar, menn verða að geta
tekið jákvæða afstöðu til mál
efna og einstaklinga.
Er U Thant, framkvæmda-
stjóri Sameinuðu þjóðanna,
var hér á ferð, lét hann orð
falla á þá leið, að okkur Is-
íendingum hefði tekizt að
koma málefnum okkar fyrir
betur en flestum öðrum, hér
væri fullkomið lýðræði og
jafnrétti meira en annars stað
ar. Þetta vita raunar jafnt
ungir sem gamlir, en samt
áfram að vera í Atlantshafs-
bandalaginu, svo lengi sem
ekki er um að ræða annað ör-
yggiskerfi, sem betur megi
treysta, en enginn sér hilla
undir að slíkt megi verða í
nánustu framtíð.
En ef það er lífshagsmuna
mál Noregs að vera í þessu
varnarbandalagi, hversu aug-
ljóst er þá ekki, að við, vopn-
lausir, verður að tryggja ör-
yggi okkar á þann hátt að
hafa náið samstarf við nán-
ustu frænd- og vinaþjóðir.
Einar Gerhardsen getur
þess í viðtali við Morgunblað-
ið, að núverandi ríkisstjórn
Noregs sé að sínum dómi góð
stjórn, enda telur hann stefnu
hennar ekki ýkja mikið frá-
brugðna stefnu jafnaðarm,-
stjórnarinnar. Hvenær skyldi
að því koma, að íslenzkir
stjórnmálamenn lýstu yfir á-
gæti stjórnar, sem mynduð
væri af andstöðuflokkum.
sem áður eru menn furðu
gjarnir á að ráðast gegn öllu
því, sem vel hefur reynzt, að
vera á móti aðeins til þess að
vera á móti.
Mönnum er vissulega hollt
að hugleiða það illa, sem af
slíkri neikvæðri afstöðu getur
hlotizt. Þess vegna voru við-
vörunarorð forsætisráðherra
vissulega bæði tímabær og
hyggileg.
GERHARDSEN
OG NATO
íslendingar hafa fagnað góð-
um gesti, Einari Gerhard
sen, fyrrum forsætisráðherra
Noregs, sem hér hefur dvalizt
í boði ríkisstjórnarinnar.
Einar Gerhardsen hefur veitt
norsku þjóðinni farsæla for-
ustu í innanríkismálum, enda
þótt sósíalismi hafi sjálfsagt
verið helzt til mikill á stjórn-
arárum hans, en hitt er þó
meira um vert, að stjórn hans
tryggði Noregi heilbrigða og
farsæla stefnu í utanríkismál
um og naut raunar til þess til-
styrks annarra flokka.
Gerhardsen lýsir því hik-
laust yfir, að Norðmenn verði
ÞJÓÐHÁTÍÐIN
OG MIÐBÆRINN
Ínægjulegt var, hve þátt-
** taka í þjóðhátíðarhöld-
unum var mikil og yfirleitt
má segja að þau hafi farið vel
fram, þótt nokkuð bæri á
drykkjuskap er á kvöld leið,
en þó einkum eftir að hátíða-
höldunum var lokið.
Mestur var mannfjöldinn
hins vegar að kvöldlagi í Mið-
bænum, en miklu fámennara
í Laugardalnum. Mun þar ein
hverju hafa um valdið, hve
miklu betra veðrið var um
kvöldið, en hitt er þó ljóst, að
tilraunin til að halda hátíðina
í Laugardalnum hefur ekki
tekizt eins og þeir munu hafa
álitið, sem fyrir henni stóðu.
Fólk vill enn sem fyrr
að hátíðahöldin séu í gamla
Miðbænum. Fyrirkomulag
þeirra þar tókst með ágætum
og út í bláinn að breyta þar
til. Er vonandi að þjóðhátíð-
arnefnd taki þetta til yfirveg-
unnar, því að ekki leikur á
tveim tungum hver vilji
manna er í þessu efni.
Kaupfloti
Portúgala
Eftir Isaat M. Flores
HIN forðuim iglœsta sigilinga-
þjóð stendur nú andspænis
miklu'm vanda vegna kaup-
flota síns, sem er orðinn aíl-
mjög úr sér genginn.
Yfirmaður kaiupflotans,
Jeroniimo Jorge, segir, að flot-
inn verði orðinn „gjörónýtair"
eftir svo siem fimim eða sex
ár, nema róttækar aðglerðir
lromi tii.
Meðan skipasmíðar eru í
miki'lLi fraimför um heim aillan,
eru hafskip Portúgais orðin
gömul, úr sér gengin og úr-
elt. Skipastóill sá, sem nú eir í
gangi, nær ekki að fflytja
nema þriðjuing vörumagns
landsins. Yfir 100 af 162 fragt-
og farþegaskipum eru 10—25
ára gömul, og fliest hinna eru
í þann veginn að kioimaist í
þann aLdursÆLokk.
„Við höfuim verið kæru-
lausir og það er till skaim)mar“
segir fflotamiálaráðlherraim
Fernando Diais, er hann ritfjar
upp siglingafortíð lands síns.
„Við verðum nú að sainnfæra
sjálfa okkur uim, að skip
spretta ekki upp á einhvern
dularfullan hátt, fyrir ein-
hverjar óljósar kenningar,
óljós hlutverk og góðláttegt
kjaftæði, .... Þau kosta ná-
kvæman undi'rbúning og nægi
legt fjármagn".
Og það virðist einmitt vera
þetta síðastnetfnda, sem mestu
máli skiptir. Stjórniin hefur
ekki vieitt gkipasmíðuim neinn
teljandi styrk á þessurn níu
árum, sem liðin enu síðan
Amerioo Thomaz fór úr sigl-
ingaráðuneytinu og í forseta-
stiólinn.
En nú hefur Thomaz, að-
mírálll og foræti tekið saman
höndum við aðmírálinn Joreg
og Mendonca Diais um að
koma í kring „upprisu, Mtfgiun
og endurfæðingu“ silgjiiinga-
frægðar Portúgala. Þeir telja
það skipta öllu máli, að
Portúgal eigi stóran nýtízfou-
legan flota tiil þess að „geta
lifað, viðskiptalega og stjórn-
málaLega".
„KaupifLotinn er landinu
nauðsyntegiur, tiIL þess að geta
verndað hagsmuni þess og
sjálfstæði" segir í áhritfamesta
blaði landsins, Diario de
Noticias.
En það sem gerir erfiðara
fyrir á þessu sviði, er tæpur
fjárhagur landsins, sem
byggist á utanrílkisverzLun og
nýtingu nýlendna þeirra í
Afríku. Auk þess kemiur svo
það, að skærúhernaður í
Angola, Mozambique og
Portúgölsku Guinieu étuir upp
meira en 40% atf árlegum
tekjum ríkisinis.
Til þess að varðveita pólí-
tiskt sjáLfstæði sitt og vaLdið
yfir því, sem kaMað er „út-
Lendu héröðin", veit PortúgaL,
að landið mé ekki verða háð
eriendum skipum tiil fLutninga
sinna. En landið er auralátið
og st-endur framimi fyrir þekn
undirstöðukröfum að verða að
færa iðnað sinn, landlbúnað og
jafnvel félagsmál sín í ný-
tízfcu horf — aLlt þetta sam-
tímis — till þesis að komast frá
því, sem gagnrýnendiur kailla
„strútapóiitík“ (þ.e. að stinga
hötfðinu í sandinn) undantfar-
inna ára.
Auk kæruleysis og van-
rækslu, hefur enigimn í ríkis-
stjórninni skeytt neitt um
þetta vandamál, þrát fyrir
margar viðvaranir, sagði flota
málaráðlherrann í ræðu ný-
lega, er hann ræddi stöðuga
hnignun fflotams.
Þegar Thomaz aðmíráiM tók
við fiotamálaráðumeytinu í lloik
síðari heiimsstyrjaLdarinnar,
var öLLum ljóst, að siglingar
Portúgala þörtfnuðuist opkn-
bers stuðninigs. Hann fékkst,
og á næstu 10 árum hafa bæði
her- og kauipfloti komizt í
nokkurt lag.
En síðan 1955 hefuir skipa-
iðnaður átt llítinn áhiuga ríkiis-
stjórnarinnar.
Önnur ástæða tM þess, að
lítið hefur verið um skipa-
smíðar frá 1955 tffl 1967 er
tregða skipaeigenda á að fjár-
festa í Skipum, vegna Mtilis
ábata. Gg eigendur fjármagns
hafa heldur elkki áhuga, vegna
lítillls í aðra hönd en mikilLar
áhættu. Erient fjártmagn er
sagt vera of dýrt. Og ríkis-
styirkur hafur erxg.inn verið.
Auðvéldasta lausnin segja
þeir áðurnefndiir þremienn-
ingar, Thomaz forisieti og að-
mírálarnir Jorge og Mendonca
Dias, er að í næstu viðredsnair-
áætlun stjómari.nnar (1968—
1973) verði tékin veruleg
fjárveiting til endurnýjunar
og stækkunar kaupfflotans.
„Að þessu leyti ætla ég að
biðja fflotamálaráðherrann að
verða eins ýtinn og ég var
sjálfur fyrir tuttulgfu árum“,
sagði Thomaz nýlega“. Og ég
skil fulilkomlega vél óánægju
flotamálaráðherrams og for-
seta kaupflotams með það að
geta efcfci haldið áfram stefniu
Thomaz aðmiiráls“.
Um stöðuveitingu frétta-
stjóra Ríkisútvarpsins
í MORGUNBLAÐINU í morgun
las ég „Yfirlýsingu vegna stöðu
veitingar“ fréttastjóra Ríkisút-
varpsins undirritaða af 10 frétta-
mönmum fréttastofunnar. Með
þessari yfirlýsingu segjast frétta
mennirnir opnberlega mótmæla
þeim málalokum, að ívari Guð-
mundssyni var veitt staða frétta
stjóra í stað frú Margrétar Indr-
iðadóttur, sem starfsfólk frétta
stofunnar hafði eindregið mælt
með að hlyti starfið m.a. í bréfi
sent memmtamálaráðlherra,
Því fer fjærri, að ég vfflji með
þessum línum bera brigður á
hæfni frú Margrétar Indriðadótt
ur til starfans né efast um, að 19
ára starfsferill frúarinnar við
fréttastofuna sé vammlaus og
ágætlega af hendi leystur. Ég
tel það ánægjulegt, að frétta-
mennirnir lýsa yfir metnaði, sem
þeir hafi haft fyrir hönd þeirrar
stofnunar, sem þeir vinna hjá.
Hinsvegar finnst mér metnaður-
inn, sem þeir segjast einnig hafa
hver og einn fyrir annars hönd,
villa þeim sýn.
í „Yfirlýsingunni" er starfs-
ferli og verðleikum. frú Mar-
grétar Indriðadóttur gerð ýtar-
leg skil og vafailaust með réttu,
en að ívari Guðmundssyni er
ekki vikið að öðru leyti en því,
að sagt er, að útvarpsstjóri hafi
talið báða umsækjendur hæfa.
Mér þykir því rétt að rifja upp
helztu atriði í starfsferli Ivars
GuSmumdssonar, en læt nægja
að stikla á stóru.
ívar Guðmundsson er alinn
upp við blaðamennsku. Ungur
að árum gerðist hann starfsmað
ur Morgunblaðsins, og með at-
orku og meðfæddum hæfileifcum
vann hann sig upp stig af stiigi
þar til honum að lokum var veitt
fyrsta fréttaritstjórastarf þessa
langútbreiddasta blaðs landsins.
Stöðu sinnar vegna hafði fvar
þá náið samstarf við fréttastarfs
menn hinna erlendu herja, sem
hér dvöldu meðan á stríðinu
stóð. Má til marks taka, hvert
álit hann ávann sér út á við, að
við stofnun Sameinuðu þjóðanna
að stríðinu loknu, var honum
boðin glæsileg staða við upplýs-
ingadeild stofnunarinnar, eimum
íslendinga, að því er ég bezt veit.
Mér er persónulega kunnugt
um, að ívar háði innri baráttu,
er hann stóð á þessum tímamótf-
um. Það sem síðan reyndist sterk
ast í huga hans og olLi því, að
hann gerðist starfsmaður
Sameinuðu þjóðanna var, að
hann taldi sig ekki komast
lengra á starfsbraut sinni hér-
lendis og óttinn við stöðnun réði
því, að hann vildi leita á stærri
ívar Guðmundsson
mið og afla sér frekari reynslu.
Starf ívars Guðmundssonar
hjá Sameinuðu þjóðunum hefur
verið landi og þjóð til sóma.
Hann hefur gegnt vit'ðingar- og
trúnaðarstöðum bæði í aðal-
stöðvunum í New York og sem
Framhald á bls. 19.