Morgunblaðið - 04.03.1971, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1971
5
Reynslunni ríkari af
Ástralíudvöl...
NÝLEGA er kominn heim til
íslands Jóhann Helg-ason, hár-
skeri, með konu sína og tvö
börn, en fjölskyldan var bú-
sett um tveggja ára skeið í
Sidney í Ástralíu. Morgun-
blaðið átti stutt spjall við Jó-
hann, og spurði hann nánar
um dvöl hans í Ástralíu.
„Við flugum utan hinm 27.
febrúar 1969 og héldum strax
tiil Ástraílíu eftir fjögurra
daga dvöl í London. Við
hjónim þurftum að greiða 5
þúsund krónur, en fargjaidið
vair ókeypis fyrir börnin.
Ástæðan fyrir því að við fór-
um utan var fyrst og fremst
sú, að samdráttur var orðinn
í iðn minini hér heima og þar
af leiðandi erfiðieikar í fjár-
málum. Þegar við komum á
fliugvöllinn í Sidney ætluðum
við upphaflega að búa fyrst
í innf lytj endabúðum, en til
þess kom þó ekki, sem betur
fór, því að kunningi minn,
sem ég hafði skrifazt á við,
tók á móti okkur á flugvell-
inum og fengum við inini hjá
honum fyrst í stað.
Seinna tókst mér svo að fá
leigða íbúð í biokk, sem er
auðveldara en að fá hús. Þar
sem ég þekkti ekkeirt til í
Sidn-ey lemtum við á versta
stað í borginni — þar sem
allt var yfirfullt af olíu- og
málmverksmiðjum, og meng-
unin svo mikill, að þvo þurfti
gluggana að utan svo til dag-
lega, svo að út um þá sæist.
Fyrir íbúðina borgaði ég um
19 dollara eða 1900 krómur á
viku. Þá var að fyl>»a þetta
með húsgögnum, en peninga-
ráðin ekki of mikil. Fórum
við i stóra verzkin og keypt-
um húsgögn á milliverði í
stofu, svefnherbergi og eld-
hús, og þetta kostaði, ef
sjónvarpið er fráskilið, um
450 dollara eða um 45 þúsund
krónur, en 670 dotlarta með
vöxtum; 220 dollara þui-ftum
við að greiða cingöngu í vexti.
Tiltölulega fljótlega fékk ég
starf í iðngrein minni, en rak
mig brátt á það, að af þeim
launum gat ég ekki liifað.
Maður fær greidda í laun 55
dollara á viku áður en skatt-
ur er frádreginn, enda mun
hárskeraiðnin vera hvað verst
launuð þama. ftalir og Grikk-
ir einoka svo till alveg þessa
iðngrein, svo og veitingastaði..
mjólkurbari og ávaxtaverzl-
arár. Áströlsku hárskerasam-
tökunium er hims vegar
stjómað af innfæddum Ástr-
aiíumönnium, en þeir fá ekk-
ert við taxtana ráðið. Rétt
áður en ég fór hækkaði t.a.m.
klippingin úr dollara í 1,50,
en Gri'kkiirnir og ítalimir
höfðu Það að engu, heldur
settu miða út í glugga, sem
á stóð: „Klippingin enn á
eiinn dollara.“
Þessu næst fékk ég mér
vinnu í sápuverksmiðju. Þar
var iágmarkskaupið fyrir 40
stundir um 4200 krónur á
viku. Þetta var vakbavirma,
en á næturvaktina bættist
aðeins 25% álag miðað við
venjulegt tímakaup. í milli-
tíðinni fluftist ég í sama
hverfi og verksmiðjan var,
því að ég vildi vera sem næst
vinmusfað. í húsaleigu þurfti
ég að borga 2400 kr. á viku
og þar af viku fyrirfram.
Nokkmm mánuðum síðair
fékk ég svo bréf frá leigj-
andanum, þar sem leigan var
hækkuð um 2 dali á vilku,
auk þess sem krafizt var
þriggja vikma fyrirfram-
greiðslu till viðbótar. Fylgdi
það bréfinu, að ég hefði viku-
frest til að greiða þetta, amn-
ars yrði ég að fara út og
missti við það 50 daila trygg-
imgu, sem leggja verður fram
við leigutöku.
Ég tók viinnuna í sápuverk-
smiðjunmi fyrst og fremst
vegna þess hversu mikið eir
um bónusgreiðslur. Allar
verksmiðjur greiða slíka bón-
usa, því að kaupið er fyrir
neðan allar hellur miðað við
verðlag, en bónusinn getur
numið allt að 10—15 dollur-
um á viku eða 1000—1500
krónum. Þetta hefur í för með
sér, að maður reynir að elta
allar vaktir sem losna vegma
veikinda eða einhvers annars,
og þá er um að gera að
þekkja verksfjóramm sem bezt,
ef maður á að eiga von í að
fá vaktina.
Eftir þetta vann ég á „eyr-
inni“. Vinnan þar var sú
skásta sem ég komst í hvað
snertir kaup. Þar fær maður
6400 krónur á viku fyrir 40
Jóhann Helgason
Há húsaleiga,
dýrar trygg-
ingar og dýr
matur miðað
við kaup, segir
Jóhann Helga-
son eftir 2ja
ára dvöl
í Sidney með
konu og 2 börn
stundir og er þetta óbein
vaktavinna, þannig að maður
verður að vinna eftir því sem
skipin koma inn. Fyrir nætur-
vaktina er tvöfalt dagvkmu-
kaup, en kvöHdvaktina eitt og
hálft.
Verðlagið í ÁstraMu var
óhagstæðara en ég átti von á,
þegar ég kom út. Ég hef áður
vikið að húsaleigunni í blokk-
um og í húsurn er hún um
30—45% dýrari. í úthverfum
Sidney getur þú fengið keypt
einbýlishús með um 150
þúsund króna útborgun. Hins
vegar fylgir sá bögguiffl
skammrifi, að þá er salerni
algjörlega ófrágengið, og
verður þú að sjá um þá hlið
miálsins ásamt vatnslögniinni
frá götu inn í húsið. Er kostn-
aðurinn við þetta um 60 þús-
umd króniur. En meðain verið er
að safrua fyrir þessari upphæð,
þurfa íbúaimir á eiinhvers
konar náðhúsi að halda. Borg-
aryfirvöld útvega þau og
mundi sú smíði heita kamar
á íslenzku. Stendur hamn
venjulega fyrir framan elld-
húsið, sem er bakhúsmegin.
Kamarfatan er að vísu tæmd
á hverjum morgni, en auðvit-
að fer ekki hjá því að fatan
taki að lykta áður en langt
um líður og má fólk oft búa
við þessar aðstæður 2-—3 ár
áður en fengnir eru peningar
fyrir vatnslögninnii.
Tryggingar eru aliar reknar
af einkafyrirtækjum, og kosta
þær skildimgimm, ef þær eiga
að vera góðar. Kumningi minn
frá Svíþjóð, sem bjó í næstu
íbúð við mig, fékk til að
mynda að kenna á þessu.
Hann og kona hans voru ný-
komin tid Ástraliu. Var hún
ófrísk og þurfti að taka bairn-
ið með keisaraskurði. Hann
var í fremur dýrri tryggingu,
greiddi 3 dollara á vi’ku, eða
um 1200 krónur á márnuði.
Hrökk þetta heldur skammt
því að aðgerðin, vikulega í
sjúkrahúsimu og meðulin kost-
aði alls um 550 Bandaríkja-
doliara. Hann fékk 250 doli-
ara endurgreidda frá trygg-
ingunum en varð sjálfuir að
greiða um 30 þúsund krónur.
Matvæli eru einnig dýr.
Góð nautasteik kostar um 90
sent pundið eða um 180 krón-
ur kílóið. Maður getur fengið
ódýrari steikur eða niður í
120 kr. kíióið af ódýrasta
nautakjötinu. Sæmilleg kinda-
læri kosta allt að 115 krónur
og ávextir eru dýrari en
maður bjóst við. Verð á fatn-
aði er svipað og hér heima.
Fiskur er mjög dýr og léleg-
ur. Ástralíumenn hafa eðlilega
fisk anman en við — minni og
vatnskemndari, og þar af leið-
andi bragðdaufari. Pundið af
ódýrasta fiskimum kostar frá
50 upp í 75 krónur. Hiins veg-
ar rakst ég á íslenzka síld
eitt sinn í verzlum við aðal-
götuna í hverfi því, sem ég
bjó í. Hún var í stórri tré-
tunmu, og gekk ég imn í verzl-
uniraa til að forvitnast nánar
um þetta. Kaupmaðurinn
kvað þetta vera frá íslandi
eða Noregi, en ég sá brátt á
tunmunmi að hún var komin
héðan að heiman. Kaupmað-
urinn hafði aidrei séð sild
fyrr, og var í fyrstu hálftreg-
ur til að selja hana, þvi að
hornuim fannst lyktin siterk og
óttaðist að vairan væri ónýt.
Ég fékk að kíkja í tunnuna,
og komst að raun um að
þetta var fyrirtaks síld.
Keypti ég siðan eitt pund á 65
krónur en þótti það dýrt mið-
að við þær upplýsingar, er ég
veitti kaupmanmi um gæði
vörunmar. Pundið af nýjum
kartöfium kostair þetta um
8—10 sent, 9—10 krómur, en
ef þær eru gamlar færðu
gjaman 6 pund á 40 semt, sem
varla teljast nein kostakjör.
Jú, ég frétti af og þekkti
tl nökkurra íslenzkra fjöl-
skyldna í Sidney. Eftir því
sem ég veit bezt verða bæði
heimilisfaðirinn og húsmóðir-
in að vinna úti tifl. að lifa
bærilegu lífi, og verða því að
senda böm sín á bairnaheimili.
Ríkisbamavellimiir, sem svo
eru nefndir, eru ekkert annað
en áróður og blekking. Þeir
eru að vísu til, en mjög fáir
og þarf fólk að bíða eftir þvi
í 2—3 ár að koma bamd sínu
þar að. Kostar gæzlan um
2—3 dollara á viku. Þvi þurfa
margir að leita tii kaþólsku
kirkjunnar, sem rekur þama
marga bamagæzluvelld — en
gæzlan þar er mjög dýr, frá
6—10 dollurum á viku eða um
900—1000 krónur. Þar með er
stór hluti af launum konuinnar
farinn. Þó er alls ekki mikill
mismunur á launum karla og
kvenna; nokkuð er það þó
mismunandi eftir störfum. í
verksmiðjum munar kannski
10 dollurum á launum karla
og kvenna fyrir utan bónus
og oft á tíðum meira miðað
við verkamenn.
Kona mín vann á einka-
gagnfræðaskóla, sem kaþólska
kirkjan rekur. Hálft skólaárið
kostaði við skóla þen-nan um
40 þúsund íslemzkar krónur,
en í Ástralíu er skólaárið 8
mánuðir. Þetta er því óhemju
dýr skóli, enda sóttu hann
einungis efniaimannasynir. —
Kona min vann í eldhúsi,
sunnudaga og laugardaga 10
tíma í senn, og hafði hún um
3 þúsund krónur að frádregn-
um sköttum.
Ég tel mig reynslunni ríkari
eftir þessa Ástralíudvöl mina.
Þar gildir sama lögmálið og
alls staðar annars staðar. Ef
þú ert ókvæntur ertu alltaf
sæmilega stæður, og ef þú
ert kvæntur en bamlaus og
konan vinnur úti, kemstu allt-
af bærilega af. En fjölskyld-
um get ég ekki ráðflagt að
fara til Ástralíu — til þess
eru tryggingar, húsnæði og
matvæli of dýr og ólik því
sem við eigum að venjast.“

Silungsrækt sem auka-
búgrein á nokkuð í land
Sagði í*ór Guðjónsson veiðimála
stjóri í erindi á Búnaðarþingi
ÞÓR Guðjónsson veiðimálastjóri
flutti erindi á Búnaðar-
þingi, þar sem liann fjallaði um
veiðimál í íslenzkuni stöðuvötn-
um á breiðum grundvelli. í er-
indinu kom m.a. fram að stöðu-
vötn á ísiandi eru tiltölulega fá
miðað við legu landsins og mörg
þeirra ófrjó vegna legn sinnar
f landinu og hæðar yfir sjó. Þá
skýrði veiðimálastjóri frá því að
í sumar myndi nýr fiskifræðing-
ur bætast við starfslið Velði-
málastofnunarinnar, sem myndi
sérstáklega linna að rannsókn-
uni og tilraiinum og leiðlieining-
um á sviði silungseldis í vötn-
um.
Stöðuvötn á Islandi eru ná-
lega 1% af yfirborði landsins,
eða um 1200 ferkílómetrar. Þar
af eru aðeins 82 vötn meira en
1 ferkílómetri eða stærri sam-
tals 654,2 ferkílómetrar. Smærri
stöðuvötn 0,4 ferkílómetrar að
meðaltali eru um 800 talsins sam
tals um 320 ferkílómetrar. Önn-
ur eru þaðan af minni.
Veiðimáiastjóri sagði, að fisk-
aukning í vötnunum yrði erfið
í framkvæmd, vegna skorts á
einföldum ráðum í þeim efnum
og vegna kostnaðar. Helzt væri
von um mikla aukningu með
beinni fóðrun i þau. Hann taldi
að silungsrækt, sem aukabúgrein
ætti nokkuð í land og framan
af aðeins möguleg við beztu skil-
yrði. -Einnig sagði hann að sil-
ungsveiði í vötnum gæti orðið
verulega verðmætari eigendum,
ef skipulag væri um veiðina, þau
leigð til stangaveiði og aðbúnað-
ur við þau yrði skapaður með
skálabyggingu og vegagerð. Tók
hann sem dæmi um þetta, veiði-
félagið um Veiðivötn, sem hef-
ur haft mjög gott eftirlit með
veiðinni, takmarkað hana, frið-
að vötn til skiptis, ræktað o.fl.
Á sl. ári hefðu veiðzt þar 6600
silungar.
Veiðimáiastjóri sagði einnig,
að Eldisstöðin í Kollafirði hefði
um árabil ræktað og selt bleikju-
seiði til að sleppa i stöðuvötn og
un'nið hefði verið að kynbótum
svo og að finna upp ódýrt og
kjarngott fóður fyrir silung og
væri nú verið að gera sameigin-
legar tilraunir hjá Veiðimála-
stofnuninni og Rannsóknarstofn-
un Sjávarútvegsins með fóður
sem dr. Jónas Bjarnason fann
upp. Hefur tilraunin gefið mjög
góðan árangur, þótt hún sé enn
á byrjunarstigi. Veiðimálastjóri
ræddi einnig hin ýmsu skilyrði,
sem taka þarf tillit til er eldis-
geta stöðuvatna er rannsökuð og
sagði að á komandi árum yrði
lögð á rikari áherzla á slíkar
rannsóknir.
Að lokum lagði Þór Guðjóns-
son áherzlu á leiðbeiningastarf-
semi Veiðimálastofnunarinnar og
bauð bændum og hvatti þá til
samstarfs á sviði fiskræktar um
leið og hann þakkaði Búnaðar-
þingi góðan skilning þess og
stuðning við uppbyggingu veiði-
mála i landinu.
*