Morgunblaðið - 04.03.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUN'BLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Hsraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoöarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Rítstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakiö.
NÝ STEFNA
í LANDBÚNAÐARMÁLUM
rír þingmenn hafa lagt
fram á Alþingi frumvarp
um Stofnlánadeild landbún-
aðarins, landnám, ræktun og
byggingar í sveitum, en
fyrsti fhxtningsmaður er
Pálmi Jónsson. Frumvarp
þetta felur í sér mikilvægar
breytingar á stefnunni í land-
l únaðarmálum og er þess
vert, að því sé gaumur gef-
inn.
Með frumvarpi þessu er
horfið frá því stefnumarki að
skipta og fjölga bújörðum í
landinu. Hins vegar er Land-
námi ríkisins falið frum-
kvæði til áhrifa á hagfellda
þróun byggðar í sveitum. í
því efni er Landnáminu m.a.
falin tillögugerð í samráði við
aðra aðila um hagkvæmt
skipulag byggðar. Þá er því
veitt heimild til að veita fram
lög til sameiningar jarða og
getur það ákvæði haft veru-
lega þýðingu. Ennfremur er
gert ráð fyrir því, að Land-
námið geti synjað um fram-
Iög og lán til endurbygginga
á eyðijörðum, ef það telst
treysta byggðina betur að
ráðstafa þeim á annan hátt,
t.d. sameina þær nágranna-
jörðum. Landnáminu er veitt
ur ráðstöfunarréttur yfir
býlum, sem losna úr ábúð í
byggðahverfum og loks er
því veitt heimild til að veita
sérstök framlög til að treysta
búsetu á jörðum, sem þýð-
ingarmikið telst að halda í
byggð.
Samkvæmt frumvarpi
þessu er stofnun nýbýla
ekki lengur meginmarkmið,
og auknar kröfur eru gerðar
til þess að stofnun nýbýla
fáist viðurkennd. Ennfremur
er gert ráð fyrir, að Land-
námið hætti að rækta á-
kveðna túnstærð fyrir hvert
býli í byggðahverfum, og að
öðru leyti að leggja þar í
beinan kostnað við fram-
kvæmdir, en til þeirra fór
um skeið verulegur hluti af
ráðstöfunarfé Landnámsins.
Mikilvægt akvæði í frum-
varpinu varðar kalskemmdir
í túnum. Er þar lagt til, að
tekin verði upp framlög til
endurræktunar kalinna og
skemmdra túna og einnig
tímabundið framlag til græn-
fóðurræktunar. Er hér um
að ræða viðbrögð við áhrif-
um af kólnandi veðurfari síð-
ustu ára.
Þýðingarmikið atriði í
frumvarpinu er ákvæði um
grænfóðurverksmiðjur. Er
áætlað að veita eigi minna
en 7,5 milljónir króna árlega
til stofnunar þeirra á næstu
árum. Með þessu ákvæði
frumvarpsins er stefnt að því
að auka og bæta innlenda
fóðuröflun með það fyrir
augum að spara innflutning
kjarnfóðurs, og getur það að
sjálfsögðu haft verulega
þýðingu.
Óhætt er að fullyrða, að
meginstefna þessa frum-
varps gengur í rétta átt. Eins
og þróunin hefur verið á
undanfömum árum er eðli-
legra að efla þær byggðir og
þau sveitabýli, þar sem hag-
kvæmast er að reka búskap
og þá m.a. með sameiningu
jarða fremur en að skipta
jörðum upp og fjölga búum.
Þá er og augljóst, að kal-
skemmdir í túnum á undan-
förnum árum kalla á gagn-
ráðstafanir, svo og stóraukin
kj arnfóðumotkun.
Því ber að fagna, að frum-
varp þetta er fram komið.
Enn hefur ekki reynt á það
hvaða stuðning það hlýtur á
Alþingi, en alla vega mun
það verða tilefni til gagn-
legra umræðna um stefnuna
í landbúnaðarmálum yfir-
leitt.
Mengun frá Áburðarverksmiðjunni
ll/f&ngun og náttúmvernd
era að verða töfraorð
nútímans. Fyrir nokkrum
misseram vora þessi mál
harla lítið til umræðu, en
skyndilegur áhugi beggja
megin Atlantshafsins í hin-
um stóra iðnaðarríkjum, sem
vöknuðu upp við vondan
draum, hefur smitað út frá
sér. Við íslendingar njótum
þeirrar sérstöðu, að enn hef-
ur ekki orðið verulegt tjón
hérlendis af völdum meng-
unar, og þess vegna erum við
í sérstakri aðstöðu til að gera
fyrirfram vamarráðstafanir
sem duga.
Segja má, að við sjáum
mengunarmálið í hnotskurn í
Áburðarverksmiðjunni. Nú
hefur það verið upplýst, að
hún dreifir um 500 tonnum af
eiturefnum út í umhverfið á
ári hverju og hefur gert um
margra ára skeið. Áburðar-
verksmiðjan er við bæjardyr
höfuðborgarbúa, sem lengi
hafa séð gulan reyk yfir
verksmiðjunni, en það er
ekki fyrr en mengunin kemst
á dagskrá, sem menn fara
að velta fyrir sér, hvort
mengunarhætta geti stafað af
rekstri Áburðarverksmiðj-
unnar.

ÞAÐ
ERÍ
SVÖH
MARGT
EFTIR ÓLA TYNES.
„Að vera geirfugl'
ÍSLENDINGAR eru geysimikil söfnuin-
arþjóð, og það líður vart sá dagur að
ekki sé verið að safna peninguim til
einhverra hluta. Þetta eru yfirieitt
merk mannúðanmálafni, og það er ís-
lendinguim sjáifsagt til hróss, hversu
vel þeir bregðast við, hvort sem
verja skal auruniuim til að byggja lýð-
háskóla í Skáihol'ti, eða reyna að
bjarga mönmuim frá hungri niður í
Pakistan.
Þessa dagana, eins og alla aðra, standa
yfir nokfcrar ’ safnanir og eru þó tvær
miklu rruerfcastar. Anmaris vegar er verið
að safna fé til að aðstoða bágstadda Is-
lendimga í Ástralíu við að komast
aftur heim, og hins vegar er verið að
safna fé til að aðstoða fugl nokkuirn í
Danmörku við að komast aftur til fóst-
urj arðarinnar.
Kostnaðurinn er í öfugu hlutfáBli við
fjariægðimar, því það kostar ekki
nema hálfa milljón eða svo að hjálpa
löndum okkar, en hina vegar fæst fugíl-
imn ekki til að snúa heim fyrir minna
en tvær og hálfa millljón.
Fugl þessi er hin mierkasta skepna,
enda sagður meðalgott eintak af sinini
ætt, og sá síðasti sem falur verður á
almenníum markaði. Nánasti ættingi
hans á Norðuiriöndum, liggur í spíra í
dýrasafni í Kaúpmannahöfn, og líkar
vistin svo vel að hanin mun eigi gefa
kost á sér til íslandsferðar, enda Danir
ólíkt fremri okkur í áfengisframleiðslu.
Það er því ekki furða þótt ísllend-
ingum renni blóðið til slkyldunnar, og
þeir beiti ölkum brögðum til að fá hinin
merka fugl til landsins, enda hafa við-
brögðin verið stórkostleg.
Ástralíusöifnuinin, sem hófst fyrir
nokkrum vikum, hefur gengið nokfcuð
vel, og í gær höfðu safnazt um 200 þús-
und krónur. Geirfuglimn hafði þó held-
ur betur í keppninni, jafnvel þótt hinir
hefðu forskot, og í gær hafði verið raliað
saman rúmri milljón í ferðasjóð hans.
Strax og fréttist um vanda hans, tók
síminn að hriimgja hjá helztu fuglafræð-
ingum landsinis, og menn lofuðu
hundruðum þúsuinda hver um aninan
þveran. Ríkisstjómiin vildi ekki Mta sitt
eftir liggja og samþykkti í snatri að allir,
sem stuðluðu að því að þessi merkis-
fugl kæmist til landsins skyldu fá gjöf
sína frádregna frá skatti og jukust þá
símhringinigarnar um allan helming.
Eins og memn muna eru Nóbeilsverðllaun
og aðrar viðurkenmingar sem ísilend—
ingar hljóta undanþegnar skatti, og
hefur ríkisstjómin því talið sig hafa
þar nokkurt fordæmi.
Fjölmiðlar hafa ekki látið sitt eiftir
liggja, en í Morgumblaðinu annan marz
er birt flennistór mynd af nánustu ætt-
ingjum geirfuglisinis, sem viitað er um
hér á landi, álku og langvíu. Myndin
var tekin á bjargsylHu í Vestmanmaeyj-
um og voru fugilarnir mjög gllaðlegir á
svipinn, eins og búast mátti við, þegar
þeir eiga í vændum að fá heiim lanlg-
þráðan ættingja. Ekki las ég viðtalið við
álkuna, sem með fylgdi, en hún hefuir
þar sjálfsagt látið í ljós þakklæti fugla-
byggðariininar fyrir örlæti og hjarta-
gæzku íslendinga.
Ölll blöðin birtu bituriega frásögn af
dauða síðasta Geirfuglsins, en hann var
myrtur á svívirðilegasta hátt árið 1844,
og seldur fyrir eina áttatíu siltfurpen-
inga, sem er fimmtíu betur en maður
nokkur fékk fyrir mörguim árum. Al-
þýðublaðið hóf 'krossiferð mikla, fiettd
ofan af morðingjanum, birti af honum
flennistóra mynd og rakiti ættir hans
til dagsins í dag. Daginin eftir dró
blaðið heldur í iand þar sem í Ijós kom
að það hafði dæmit ramgan mamn, og
brugðust ættingjar hans hinir verstu
við, sögðu að hann hefði hvergi komið
nærri. Mun Alþýðublaðið hafa í hyggju
að leita hjálpar Scot'Iiand Yard, til að
hafa upp á hinum rétta morðingja. En
snúum okkur aftur að fjárm'álunum.
Tvær og hálf miiljón, er hreint og
beint hlægilega lítil upphæð fyrir þetta
„privilegium", enda ætti það ekki að
vera nema byrjunin. Við íslemdingar eig-
um í vændum að endurheimta annan fjár
sjóð frá Danaveldi á næstu árum, þar
sem eru handritin. Yfir þau hefur verið
reist glæsilegt hús, og við geturn vsirla
boðið geirfuglinum upp á minna. Ég
geri því að tillögu minni að við söfn-
um nokkrum hundruðum milljóna í við-
bót og reisum Geirfuglshús, þar sem fuigl-
inn getur fengið að ríkja á gulli'nmi
trónu, og að auk þess verði hann settur
í skjaldarmerki okkar með öðrum land-
vættum.
Hugsið ykkuir, hvað það verðux mikill
dýrðardagur, þegar leiguiþota frá SAS
kemur með fjársjóðinn til Keflavíkur.
Borgin fánum skrýdd, ölll skólabörm í fríi
og ríkisstjómim ásamt sendiherrum er-
lendra ríkja í móttöfcunefndijnni. Og þar
verður auðvitað lögreg'luvörður eiins og
þegar Skarðsbók sneri aftur, Skarðsbók
sem var fyrir það mierkilegust að á
henmi voru engin tanmaför, þar sem
enginn íslemdinga hafði reyrut að éta
þennan andlega fjársjóð, og var hún eitt
af fáum ritum, sem sluppu svo vel. Stór-
kostlegt, dásamlegt. Hverjum kemur þá
í hug einhver fjölskylda úti í Ástralíu,
langt langt í burbu? Það er miumur að
vera uppstoppaður geirfugil, og það
meira að segja meðalgott eintak.
Fjárhagslegt
tap hjá S.A.S.
Nú verður að sjálfsögðu
óhjákvæmilegt að kanna
mjög rækilega, hvernig unnt
verður að draga úr mengun-
inni frá Áburðarverksmiðj-
unni, en vafalaust eiga fleiri
dæmi eftir að koma fram um
mengunarhættu við bæjardyr
okkar, sem við höfum ekki
gert okkur grein fyrir fram
til þessa. Ráðstefnan um
mengunarmál hefur tvímæla-
laust orðið til mikils gagns
og vakið athygli almennings
á ýmsum nýjum þáttum
þessara mála.
Kaupmannahöfn, 2. marz — NTB
SAS mun tapa 930 milljónum
danskra króna, ef Ove Guldberg,
samgöngumálaráðherra, ákveður
að hætta við áætlanir um fram-
kvæmdir á Kastrup-flugvelli og
afráðnar verða fjárfestingar-
framkvæmdir á Salthólmanum,
segir Kaupmannahafnarblaðið
Politiken í dag. Hefur blaðið
þetta eftir Johannes Nielsen, for-
stjóra SAS, er flugmálanefnd
þingsins kom í heimsókn út á
Kastriip-fliigvöll í gær.
„Tapið yrði meira en SAS
fengi risið undir“ er haft eftir
Nielsen forartjóra og sagði hann,
að alger forsenda þess að SAS
gæti fellt sig við Salthóllma-
áætliunina væri að félagið gaeti
flutt inn í fullbúnia flughö'fn árið
1985.