Morgunblaðið - 04.03.1971, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1971
15
Fundir í Belfast og Dublin
EFTIR
LÁRUS SIGURBJÖRNSSON.
f STORMONT-ÞINGI voru
þessa dagana, 21.-—22. nóvem-
be<r, hi'isnæðis- og húsabygg-
ingarmál á dagskrá. Að meira
eða minna leyti voru þessi mál
í sama farinu og 1898, þó á
þau hefði verið klístrað mál-
efnisleguim viðautkuim og tví-
ræðum þankastrikum, — nú
skyldi loks skorið á Gordians-
hnútinn. Ýmsir lofuðu dirfsku
og heilindi stjórnarforystunnar
undir forsæti Chicheister-Ciarks
þó aðrir tortryggðu hann um
þrautreynda íhaldssemi og
þjónkun við hagsmuni Breta.
Bn nú var henni ekki leng-
u.r til að dreifa, í Ijósi lýð-
þjönustu jafnaðarmannaiflok'ks-
inis brezka gat Wilson ekki leng
•ur lokað augutnum fyrir upp-
Ijóstrunuim, sem fylgdu svo að
segja hverju spori hinnar frægu
orfbeidisiausu Derry-göngu sam-
stúdenta ungftrú Bemadettu
Devlin og vina hennar úr öil-
um flokkum, sem að sönnu, ef
ekki að sjálfsögðu, lauk með
mesttu ósköpum, sem farið hafa
yfir Ullster. Til forustu í stjórn-
arliðimi hafði valizt áræðinn
maður, sem fre staði að ná sam-
stöðu með stjórninni, studdir
af tauimtækum sambandsmönn-
um, stjórnarandstæðingum og
fáeimutm veltiatikvaeðum kaþ-
ólskra, að ööu jöfniu stakir í-
haldsmenin, en nú tvílráðir og
hikandi í stuðningi við stjórn-
arforuistuna, sem aldrei þessu
vant stakk ekki við fótum gegin
jafmrétti þegnanna. Vonllauist
ver'k fyrir svo sem fimm ánum,
en jafnvel errniþá krafðist það
áræði og gætni, sem nýskipað-
ur þróunarmálaráðherra, Brian
Fauillkner, tók sér fyrir hendur.
Hann har það með sér í ræðu
og öliiiu fasi, að hann var starf-
inu vaxinn. Húsnæðismálin eru
sérstcklega viðkvæm mál,
fiækt í endalau-sar kæruir, mót-
mælagörtgur og uppþot, og
Fauilkner mælti með lausn,
byggðri á niðurstöðum sex
manna nefndar, svokal’laðri
Macrory-neifndar, sem stjómin
hef-ur haft til athuigunar frá
því í maí. Öll húsnæðismálin,
þar með niðurrif óhæfra bygg-
inga, skuki sett undir eina níu
manna stjórn fyrir allar sýsknr
lanidsiins, en bæjarstjómarslkipu
tagið afnumið. Þessu fyigdi
fjárframilag up á 293 milljónir
sterlingspunda á fvrsta ári eða
100 miilj. meir en samarniögð
fjárveiting síðuistu fimm ára.
Faulkoer sagðist vera sér þess
■meðvitandi, að frumvarpið væri
sögiuiliegt plagg, en lausn máls-
ins þýldi enga bið. Menn ættu
ekki að einb’ína á tölurnar,
heldur neyðina, sem að baki
byggi.
Andstæðingum, alilir úr sam-
bandflokk; Faulllkners sjá'lfs,
vafðist tunga um tönn. Fyrstur
kvað upp úr Harry West (Sam-
bandsþingsf'lokksm í Ennis-
killiert-kjördæmi) um nýjan
írest, að hafðar yrðu tvær um-
ræður um málið á þessu stigi
og var þó þessi umræða að þinig
sköpum hin síðari. Undir þetta
tók siírá Ian Paisley (Sam-
bandsfiókfksm. frá Bannaide),
en brátt svo gífuryrbur að þimg-
'ftirsfeti várð áð lækka í homum.
Hamn lét þá forseta vita, að sér
Væri gefið þrengra málfrelsi en
' súmúim öðrum, tók að svo búrau
saman föggur sínar og vék af
þingfundi. — Fyrstu meðmæli
frUmvarpsins komu frá John
Hume (Soc. Dem. og verkalýð,
frá Foyle), iíka Ivan Cooper
•(Umbóta- og sa rrafy 1 k i n.g a rfi.
verkamanna á Mið-Derry), sem
sagðist löngu uppgefinn á
keðjubyggðu Ghetto fyrirkomu
)agi, götu gegn götu, í sifeldu
návígi. Hlutfal'lskosin miðstjórn
gæti ein komið í veg fyriir end-
wrtekningar æ ofan í æ. Sam-
fiokksmaðuT hans, Austin
i(ö»rx4e (frá Austur-Tyrone)
vair á sama máli og nú íyrst
kom sambandsmaður til liðs
við Faulkner, Robert kapteinn
Mitchell (frá Norður Armagh).
— Fyrirkomu’.agið væri úrelt,
frá 1898, umbótatiliögumar
væru þó engan veginn runnar
frá >ióðveldismönnum (sem
samntefnara kröfugöngumamna
í samfylkingu Bernadetttx
Devlin), þær eru runnar frá
fulKrúum þeesara málefna inn-
an bæjarstjónna, kosmum lög-
um samkvæmt, þær finndu
bezt hvar skórinn kreppti. Eftiir
þetta hófst spurnimgatími í
deildinni og fóru ræður á víð
og dreif. í lok spurnángatím-
ans setti síra Ian Paiöley á rúm-
lega kluklkustundar langa tölu,
svo umræðum varð að fresta
til morgums.
EFTIRMÁLI
Chichester Clark hefur nú
þraukað sem forsætisráðherra í
Norður-íriandi í 20 mámuði eða
frá því O’Neilll gafst upp á því
að halda í horfirau með dæma-
lausu flokksofríki Sambands-
manna. Þess ber þó að mrnm-
ast að um'bótaviðleitni Chich-
esters Clarks til hagsmuna
minmihlutans, kaþólskra, kom-
ust á rekspöl í stjórnartíð O’-
Nei’ls og vafalaust kjaminn í
óíormlegum viðræðum hans
við Lemass, þáverandi Taois-
each iýðveldisims. Talhlýðni
James Chichester Clark.
O’NeiHs, ef 9vo má kaila, fór
með ráðheradóminn og vart er
Taoiseach Lynch kominm i kall-
færi við Chichester Clark, en
harm er mmntur á, að hann sé
þó aldrei nema majór í hernum
en O’NeilI ofursti og varð þó að
•dkja, góði maður. Farðu frá,
Chi Chi, þó ekki niema fyrir
Ulster! Það er kveðjan í Prot-
estarnt Telegraph, frá erkióvin-
iraum, síra Ian Paisley, meðan
O’Neill er í New York, týnir
skjalamöppu sinni í opinberri
skrifstofu till þess einis að upp-
götiva að Amieríkaninn getur
verið bráðheiðariLegur. Skjaia-
mappan er lögð inn hjá „Fund-
ið — týrat“ og skil'uð eiganda
aftur með ummerlkjum að
hjálagðri írskri fyndi um meiri
passasemi í stórborg!
Annars var orðsending Lynch
þrauthugsuð og fann örugglfega
hljómgrunin bæði í Ulster og í
Bretland. Aðeinis kaldhæðnis-
legt að rétt í sömu muind varð
Lynch að bregðast fljótt og hart
bið vopnasmygli nokkurra
samstarfsmanna sinn.a og með-
ráðherra! Bn svona eru írsk
stjórnmál þegar komið er inn
að kvikumni. Áttu þeir ekki
söguríkt samtal á eleftu stund,
Craig og De Valera, báðir sam-
mála um eitt: að ekki bæri að
segja sundur með Norður- og
SuðuT-írlandi. AMt fyrir það
genigu Skilnaðarlögin í gildi
nokkrum klulkkustuodum sið-
' ar. Síðan hefur verið barizt
nær látlaust í Ulster, þó nú (á
öðrum mánuði ársins 1971)
taki alveg úr lokuna með blá-
kaldri yfirlýsingu Chichesters
Clarks um upptök Lýðveldis
hersins — eins konar viður-
kenninig á því, að ekki sé lokóð
htutverki hinna gömlu og út-
lægu flokksbræðra De Valera,
Sinn Fein-flokksins.
Vandi Chichesters Clarks er
sízt minni við tillkomu þessa
sjónarmiðs. Ef til vill er runinin
upp úrs ilastundin, ef tdll vrll
víkur hann eins og O’NeiE fyrr
og annar maður te'kuf forust-
una, sumir hafa ymprað á
himum dugm kla og metnaðar-
gjaina Faulkner framkvæmda-
múlaráðijerra.
ÞINGFUNDUÍt f DAIL
Mikið var um að vera í
Leisterhöllinni í Dublin, þing-
húsd höfuðstaðarins. Hvert sæti
skipað á áhorfendabekkjum og
þrömg mikil af blaðamöninum í
stúku þeirra beint fyriir ofam
sæti þingforseta (á írsku:
Ceamin Comhairle). Fjórtán
daga í röð haíði vopnasmyglið
verið fyrir kviðdómi og dóm-
urirm undir forsæti Henchy’s
dómara í Four Courts. Ræður
sækjanda og verjanda birtust
í öll.um morgunblöðunum 23.
og 24. okt., samtals 24 blaða-
dálkar, ekki smávegis morgun-
lesniing, það. Blaðamamnskort
mitt frá Morgunblaðinu dugði
Bernadette Devlin
mér ekki nema áritað atf skrif-
stofu þin'gsins, en kominn í
sæti i stúkunni, hafði ég alla
mína hentisemi. Gaman var að
virða fyrir sér þinigmennina í
Dail og komast smám saman að
því hvem mamin hver þeirra
hatfði að geyma, þama voru
líka skapheitir og mælskir
garpar eins og Cosgrave flokks
foriragi stjómairandstöð'unmair
(Fime Gaelflokksinis) sem vó
djarft og einarðl ega að Lymch
sjálfum og hafði oft á lofti slæv
uð spjót sa'mherjanina, kreddu-
krydduð stóryrði eða slagorð
social-demokrata og hraut þá
gamanyrði jatfnan af munirui, em
þungyrtur og þykkjuþumigur
ef horaum sánnaðL Lynch var
sýnilega reyndur bairdagamiað-
ur lika og brá fyrir sig lymsku
til að egna mótsitöðuma til
glappaiskota, teygði umræðuoa
inn á aukaatriði og ekki 1 aust
við hártoganir eins og haran
væri þó sárleiður á því að
þurfa sá og æ að vera að tönnl-
ast á þessu. Ekki lauist við
þreytu í röddinni eins og bezta
Ipi'kara, en sýndi andstæðiogur
á sér snöggan blett, setti hanin
sig ekki úr færi, heldur hjó
snöggt og hart. Hanin veitti Cos
grave ekki færi á sér og undir
niðri virti hvor animan hiinma
snörpu vígamanirna.
Yfir höfuð voru umræðumiar
í Dail ekki eins þumgflaimalegair
og i Stormont menn gátu gert
að gammi sínu og hagnýtt
spaugileg atvik.
Dr. O’Brien hafði feng'ð þing
lega ámiraningu að hailda sér
við efnið.
O’Briem: Ég get ekki goldið
þögn við þessari ámintniingu.
Ceanin Comhairle: Vill þimg-
maðuriiran þá setjast í sæti sdtt?
Dr. D’Brien: Forseti getur
ekki tekið af mér orðdð!
Ceann Comairle: Ég er búimn
að því.
Dr. O’Brien: Forseti siitur yf-
ir auðum þingbekkjum (ber
því að slíta fundi).
Ceamm Comlhairle: 1 bili er
það svo. (Bendir á stjómar-
bekkinm.) Hér sitja þó þrir. —
Kaininske þingmað'uriinin fái sér
sæti á meðam hanm bíðuir eftir
flei.ri áheyrendum?
Svona orðaskipti koma hressi
lega á óvart og draga úr speran
unni bæði í þitngsadnuim og á
áhorfemda.pöllum.
Ekki batnaði hjá auminigja
dr. O’Brien, á'kaflega þingmamn
Iegum og kappsfulluim fræða-
þul. Hanm vildi endidega hafa
á réttu að standa, en Ceamm
Comhadirle ekki,
Cearun Comhairle: Framkom.a
þiimigmaminsi.nis er ögramdi atf
ás'ettu ráði.
Dr. O’Brfem: Ég vík úr deild-
inni ef verkast villl, em læt ekki
setja ofam í við mig. (Nákvæm-
lega samia kom fyrir séra Ian
Paisley í Stormont).
Ceanm Comhairle: Umræður
verða ekki leyfðair að því trl-
efni.
Dr. O’Brien: (Býzt til að
hverfa af þiingfundi.)
Rödd frá þingmanmabekk:
Ekki í fýlu, mammi!
Önmur rödd: Hypjaðu þig ti'l
Congo.
John Lynch.
Enm önmur: Bless, Amigo! —
(Almemm'Ur hlátur.)
Þetta er ekki leikatriði held-
ur alvarleg umiræða í Daiil að
tiilefni vantrausts á Taoiseach,
stjórnarforustuma. Meðan aðal-
mál þimgsiims kom ekki tál um-
ræðu, skýrsla stjómarinmar um
vopnasölumálið og manmaiskipiti
í ráðherraistólum, m. a. að vam
armálaráðherra Gibbom var nú
landbú'niaðarmál'aráðheirra, —
en ætla mátti að þimigfylgi
stjómiarinmair hefði skerzt um
3 atkvæði. Stjórnarflok'kurinn,
Fiana Fail, réði 72 adrkvæðum
af 141, amdstaðan 69, svo hér
var skjótt á munumum. Engimm
mátti sitja hjá, Cosgrave
myndi ekki ljá stjómimmi eitt
atkvæði, heflzt varð að tryggja
fulla þátttöku. En hvermdg?
Lynch var himm rólegaiSti. Bezt
að afgredða srraámálim fyrst og
fá atkvæðagreiðslu sem fyrst
uim áhrifamimmstu málin. Tima-
bundin verðfestimg, samþykkl,
siettar gkorður við áframhaldi
bainkaverkf allsiins, samþykkt
og vel að merkja, þingdedldim
skipti sér til hægri og vinstri á
þingsvöhim ofa-n þinigmanna-
bekkjanma og greiði'r atkvæði:
Já eða nei í atkvæðaikassa til
vinstri og hægri umdir umsjón
embættismamma þimgsins, sem
telja upp úr kassanum í viður-
vist Ceamm Comhadrles.. — Ein
fallt, 66 með, 60 á móti. Nægur
timi til að sjá viðbrögð miamma.
Ömmur atkvæðagr'eiðsfla: 67
með, 59 á móti, socialistar lyn-
airi í atsókn. Fundi firestað.
FVestur er á i'lhi beztur, segir
Lynch. í raum og veru er þetta
liðskönmun fyrir lokaótökin. —
Venáa iMa hamitnm flokk til sam
sti-ga gönigu. Dr. O’Briem saigðd
saitt: Lynch þarf að raota helg-
arfriið til að hraappelda lið sitt.
Og Lynch svaraði á auga-
bragði: Hve leragi verður Fi-
amna Faile að handjárna ykk-
ur (sósía sta)? Atkvæðagreiðsl
an um vantraustið fór fram á
þriðjudag. Allir 72 flokksmenn
greiddu foringja sdnum at-
kvæði. Áhættan vegna brigða
á ræðu Lynch á þingi sameim-
uðu þjóðanna fyrr í mánuðm-
um var of mikil. Efnislega stað
fest í samtali við Heatih hvað
snertir aðstöðuna tiil Norður-
írlands 21. október í New York.
BERNADETTE Á FUNDI
I TRINITY COLLEGE
HversdagsLega er Trinity
College ósköp friðsamlegur
grænn reibur í mdðri Dubhn,
en nú hefur dregið fyrir sólu
og kólgiuiský eru á löfti. Borgar-
yfirvöldm hafa færzt í aukana
og skipudagt nýja verz’iuinar- og
umfferðaræð þvert í gegnum
hið forrafræga memnta- og
fræðisetur til að auðvelda um-
ferðina milld O’Ccmlnel-brúar
og aðaigötu borgarinnar, Graf-
tons-strætis, og þaðan uan
Stephans-tún till suðurhverfa
borgariranar. AMir sjá nauðsyn
borgarinnar, en hér er óhægt
um vik, þvi háskólalóðin er
friðlýst bnezkt umráðasvæði.
A’.'ltaf þarf írskt framtfak að
hnjóta um brezkan þrepskjöld.
En nú barst mér óvænt frétt.
Ég hafði slangrað inn hjá tób-
akssada mínum á bláhornd
Trinity CoMege gegrat írlands-
barvka á laugardagsmorgni til
að fá mér í nefið, eirai staður-
inn iranan míLu, sem hefur fram
bærilega munaðarvöru af þvi
tagi fyrir kaþólska munka og
pneláta af Domeníkana-regLu,
sem halda tiryggð v'ð raeftóbak-
ið eiras og íslendingar eða bóka-
béusa, sem raeyta þess i laumi
í fornhelgum bókasöfraum, al
því reykingar eru strangega
bannaðar. „Yður langar til að
hitta Bernadettu Dov'lin," sa-gði
blessaður karlinn. ..Hún verður
hér gestkomandi síðdegis í dag
á 210. árstefnu Sögutfélagsins
í Trinity!" Eins og ég hef al'ltaJ
sagt: Bíðið hara andartak 5
Grafton-stræti eða á horninu
hjá Trinity, eða ’afnvel hjá
aðalpósthúsinu í O’Coranal-
stræti og aiLLux heimurinm fer
hjá, eða a. m.. k. hver maður,
sem þig langar til að hitta.
Hvenrig var það rraeð O’Leary
kennislunkorauna. vrnkorau Kristf
járas frá Djúpalæk. sem hamm
rakst á á Akureyri en ég hjá
títtnefndu pósthúsi í verstu um
ferðarþvögumini í O’Connal-
stræti með einn dag til siefrau,
þegar Gu'llfoss var hér fyrst í
márauðinum? Auk þess er
manmi gerð sú sjónhverfirag í
Dublin, að maður þykist bera
kenrasl á anman hvem mann á
götu, bara kominn ofam úr
afdal lfengst úti á íslandi. Svona
var það um Óskar sáluiga Hall-
dórsson útgerðarmann, meðan
hann var og hét Ég þóttist sjá
hann IjósUfandi hjá rr.ér í Gate-
leikhúsinu 1948 með silfurbúið
gönguprik, slips ð út á hálsmál,
hvað þá aranað, og reyndist
vera Longford lávarður, eigandi
leikhússins.
Og nú var ég síðdegis á
laugar lcgi á leið til bróðursom-
ar Lord Longfords, j arls-
imis af Longford, sem ásaimt T.
P. O’ITeiH hafði lokið við amm-
að bindi ævisögu De Vailera og
ætlaðd að leggj a ritið fram á
fuindimum. Hveirraig til tókstf,
hetf ég saigt frá amiraars staðar,
nenaa eimtaikið týndist og kom
svo óvæmit í leitimair ag til skila
til forsetarus seimrna. — Hér
verða afllir hlutir seiiraraa em ætl-
að er og allir hlutir óvænt og
svo sem af hendimgu.
Til al'lrar guðs luikku hetf ég
greinargóða fundargerð við
hemdimia um það sem skeði á
fumdinum í sögufélagimu í Trim-
Framtiald á bls. 18.