Morgunblaðið - 04.03.1971, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1971
11
Maður líttu þér nær
Kristinn Skæringsson, skógarvörður:
Fátt heyrist talað meira um
nú síðustu mánuði, en mengun
og náttúruspjöll í ýmsum mynd-
um.
Ekki er nema gott um það að
segja, að þessir hlutir séu tekn-
ir réttum tökum. Sjálfsagt er þó
að varast i ákefð augnabliks-
ins að mála hlutina of sterkum
litum. Það er engu máli til fram-
dráttar, þegar fram í sækir.
En það sem mig langar nú til
að vekja máls á er einn, ekki
veigalítill liður í vernd okkar
lands, og það hér i næsta ná-
grenni, þ.e.a.s. næsta nágrenn
þéttbýlisins í Gullbringu- og
Kjósarsýslu og Reykjavík.
Hér í nágrenninu hefur gróð-
ur látði stórlega é sjá nú síð-
ustu árin, og fyrirsjáanlegt, að
eitthvað raunhæft verður að
gera til bóta, ef ekki á að láta
gróður og jarðveg smám saman
hverfa alveg. í>ó skal strax bent
á undantekningar. Fytir fríun-
tak nokkurra framsýnna manna
er þó um eina verulega gróður-
vin að ræða í nágrenninu
og þar á ég við friðland Reykja
víkurborgar, Heiðmörk, land
spildu úr landi Elliðavatns, Hólms
Vatnsenda og Garða á Álftanesi
Ráðamenn Rvíkurborgar o.fl.
munu um langa framtið hljóta
lof fyrir það framtak að friða
þessi lönd. íbúum höfuðborgar-
innar er það ómetanlegt að eiga
þetta friðland, til frjálsra af-
nota að sumarlagi.
Einnig er vert að geta sumar-
bústaðalanda ýmsra gróðurunn-
enda i nágrenni Hafnarfjarð-
ar og Reykjavikur, auk þess
þrjú myndarleg friðunar- og
ræktunarsvæði Skógræktarfé-
lags Hafnarf jarðar..
Hér hef ég minnzt á undan-
tekningarnar, sem eru það eina
sýnilega, sem gefur von um,
hvernig bjarga megi vissum
svæðum í nágrenninu með al-
gjörri friðun.
★
Sé leitað nokkru lengra blas-
ir við hin sama hrömun á
gróðri, hvort sem farið er með
Undirhlíðum sunnanverðum, eða
Sveifluhálsi og suður í Krísu-
vik og Reykjanesskagi allur.
Suður í Keflavik og nágranna-
bæjum þar syðra hafa þó bæjar-
félögin spyrnt við fótum og
bundizt samtökum um eina alls-
herjar girðingu, til varnar heima
löndum. Girðing þess á að
liggja þvert ytfir nesið frá Voga-
stapa í Ósabotna í Höfnum,
þ.e.a.s. Rosmhvalsnesið verður
alfriðað, og hugmyndin að
græða það upp, svo sem verða
má. Nú þegar er raunar byrjað
á uppgræðslu milli Garðs —
Keflavikur, og virðist ætla að
heppnast prýðilega.
Þegar heiðalönd Mosfellssveit
ar, Kjalarness og Kjósar eru
skoðuð er sama máli að gegna,
þeim hefir verið ofgert á stór-
um svæðum, en ég mun ekki
rekja það nánar að sinni. Þó get
ég ekki látið hjá liða að minn-
ast á svæðið upp af Mosfellsdal
samhliða Þingvallavegi. Það
svæði er í bráðri hættu, vegna
gengdarlauss ágangs búfjár.
Hluti þess mun þó eiga að heita
afgirtir sumarhagar, en sl. sum-
ar var raun að því að horfa á
meðferð þess sökum ofbeitar.
Heiðalönd Þingvallasveitar,
Grafningshrepps og hreppanna,
borgar og bæja hér vestan fjalla
ná saman á Mosfellsheiði, og
segja mér kunnugir, að háheið-
inni og Hengilsvæðinu hafi stór-
lega hrakað gróðurfarslega.
Sé hugað að heimalöndum
Þingvallasveitar, og þó einkum
Grafnings er um hreina örtröð
að ræða, svo að lengra verður
vart gengið.
★
Ég ætla aðein.s að nefna örfá
dæmi þessu til stuðnings: Þing-
vallaþjóðgarður, er friðaður var
með lögum 1930, var á sín-
um tíma afmarkaður að hluta
með girðingu. Þessi girðing var
að vissu leyti af vanefnum gerð,
og þar af leiðandi viðhaldsfrek,
og nú síðustu árin ekki haldið
fénaði, að minnsta kosti á viss-
um árstímum, og þvl ekki þjón-
að sinu hlutverki sem skyldi.
Þannig, að hafi snjóað snemma á
hausti, og frjósi og fyllist í
grindahliðin, og þarf ekki til, þá
Kristinn Skæringsson.
furðu má gegna. Þar, í þessu
annars dásamlega umhverfi af
náttúrunnar hendi, getur að líta
bæði sléttlendi og hliðar rótnag-
aðar og á góðri leið með að blása
upp.
Sömu sögu er að segja með
kjarrið í hrauni og hlíðum, víða
aðeins berir fnjóskamir eftir.
Einnig má ætla, að vegagerðar-
menn og ökuþórar hafi notað
þetta svæði til annarlegra til-
rauna. Þeim er kannski vork-
unn, hafi þeir séð hvernig land-
ið er að eyðast, og þvi hver sið-
astur að afreka eitthvað.
Lönd annarra jarða í Grafn-
ingshreppi eru sjáanlega í bráðri
hættu, aðeins tímaspursmál hve-
nær virkilega sverfur að. Haga-
víkurlandið er það eina, sem
gleður augað, og er augljós vís-
bending um, hvernig fram-
kvæma megi arðbæra hluti án
gróðurráns.
★
Ég ætla ekki að taka fyrir
stærra svæði en ég hefi þegar
gert. En á það má benda, að
sams konar hlutir eru að gerast
víða á Suðurlandi.
Sumum kann að finnast ég
Bofabörð, sem víðigróður hefur náð að festa rætur í eftir frið-
un. Fremst á myndinni hefur landið blásið niður í urð.
að ræða úrbætur, ef til vill ein-
hverjum til leiðbeiningar.
Þá er eðlilegast að spyrja
fyrst um orsakir. Þær eru veð-
urfarslegar að nokkru og við
það er ekki hægt að ráða, en þó
fremur vegna ágangs búfjár á
hafa hungraðir ferfætlingar
komizt þar inn í hundraða tali
og gengið lausir um svæðið, svo
að liggur við örtrðð á stöku
stað.
Gripir þessir virðast ekki hafa
valdið eigendum sínum áihyggj-
um allt fram að desemberlokum.
Þarna hefir þjóðgarðsvörður átt
við ofurefli að etja sem von er,
meðan þetta ástand ríkir. Fyrir
nokkrum árum var horfið að því
ráði að banna allt samkomu-
hald innan hins afmarkaða svæð
is, og var það vonum seinna.
Þar má enn lita ógróin sár. Nú
nokkur síðari ár hefir verið sam
komustaður á næstu grösum við
friðaða svæðið, sem virðist nú
ekki vera sérlega hentugur,
landþrengsli og mæðir umferð
öll þungt á nábýlinu. Ráðamenn
þess félagsskapar þurfa að gæta
sín vel, ef ekki á illa að fara
gróðurfarslega.
Eðlilegast hefði þó verið, að
samkomusvæði þetta yrði innan
væntanlegrar stækkunar þjóð-
garðsins, og lagt niður sem slíkt.
Sé farið með Þingvallavatni
að vestanverðu er gróðurinn
rýrðarlegur utan víggirðinga
bænda og sumarbústaðaeigenda,
en lönd þeirra margra í Skála-
brekku og Heiðarbæjarlönd-
um eru mörg aðdáunarverð.
Er kemur niður i Grafninginn
fer gróðri ört hrakandi og nefni
ég þar einkum lönd Nesja- og
Nesjavalla. Þar hefir gróðureyð
ingin orðið svo geigvænleg, að
Uppblastur í algleymlngl.
hafa notað dökku litina í um-
sögninni um suðvesturlandið.
En svo er ekki, þessum málum
hefur ekki verið nægliega sinnt,
og þörf bóta hið fyrsta. En til
þess að sýna ekki eingöngu
fram á brestina langar mig til
svæðinu sem er auðvelt að tak-
marka. Þetta svæði ber ekki
þennan geysilega fjárþunga síð-
asta áratugs. Veðurfar hefir á
ýmsan hátt háð gróðri siðustu
árin, og því sjálfsagt að taka
það með í reikninginn, en þar
af leiðir að létta verður áiaginu
á landið.
Hér á Reykjanesskaga og höf-
uðborgarsvæðinu eru tiltöhúega
fá lögbýli, en fénaðarfjöldi, bæði
kindur og hross, í röngu h’ut-.
falli við fjölda þeirra.
Eigendur þess fénaðar, sem
lögbýlisbændur ekki eiga, eru
margir svokallaðir landleysingj-
ar, sem hafa yndi af að umgang
ast skepnur, og láir þeim það
enginn. En þéttbýlismaðurinn
þyrfti þó að átta sig á því, að
þéttbýlisvera hans útilokar
hann frá ýmsu, sem dreifbýlið
gerir ekki.
Nokkrir eru þó hér á þéttbýl-
issvæðinu, sem eiga landskika,
og hirða fénað sinn vel, og vilja
ógjarnan, að hann oftaki neitt.
Ég heytri æ oftar á það minnzt
af forráðámönnum nærliggjandi
sveitafélaga, að þeir búizt jafn-
vel við þvi, að fénaði sport-
manna eigi eftir að fjölga veru-
lega.
Ef til vill er ætlun þeirra
að gera eitthvað raunhæft fljót-
lega til að firra vandræðum af
ágangi fénaðar nágrannabæja.
Þeir telja sig raunar hafa verið
of andvaralausa fram að þessu.
★
Einnig vil ég skjóta hér inn i,
að ýmsir eigendur ferfætling-
anna eru mjög trassafengnir um
hirðingu þeirra. Dæmi eru til að
smala hefir þurft sömu skepn-
unum margsinnis af afrétti sama
haustið, og það eftir að lögleg-
um frjálsræðistima þeirra er lok
ið ár hvert. Síðan eru svo allir
dæmdir eftir þeim trassafengnu,
og fá þar af leiðandi ekki jafn
góða fyrirgreiðslu, og þeir
þyrftu hjá sveitar- og bæjarfé-
Framhald á bls. 18
þarf ehlti
aO sitja
hcima
Konan þarf ekki að sitja heima,
þegar eiginmaðurinn flýgur
með Flugfélaginu í viðskiptaerindum.
Hún borgar bara hálft fargjald -
það gerir fjölskylduafslátturinn. Þegar
fjölskyldan ferðast saman, greiðir einn
fullt gjald - allir hinir hálft.
Fjölskylduafsláttur gildir allt árið innan-
Iands og 1. nóv. - 31. marz til Norður-
landa og Bretlands.
Veitið konu yðar hvíld og
50% afsláttur
FLUCFELACISLAJVDS