Morgunblaðið - 23.06.1987, Blaðsíða 48

48 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚNÍ 1987
—,------------------------------------------------------------------------------------
Gunnhildur Ryel,
Akureyn —
Fædd 25. júlí 1894
Dáin 12. júní 1987
Akureyri var, sem fyrr, yndisleg
heim að sækja í síðustu viku er
lýðveldið okkar hélt uppá 43 ára
afmælið og nýstúdentar Mennta-
skólans á Akureyri settu upp hvítu
kollana. Gróskumiklir og fallega
hirtir garðar Akureyringa stóðu í
blóma og gamli, fallegi skólinn á
Brekkunni, MA, breiddi faðminn
mót „jubilöntum" — norðanmönn-
um eldri sem yngri er komnir voru
a<5 úr öllum áttum til að votta hon-
um virðingu sína og þökk og rifja
upp gömul kynni í glöðum hópi
samstúdenta. Ég var ein í þessum
hópi, og þessir fjórir dagar fyrir
norðan voru fljótir að líða.
Mitt síðasta verk á Akureyri að
þessu sinni var að fara til jarðarfar-
ar í Akureyrarkirkju, en þennan
sólríka dag, 18. júní sl., var til
moldar borin í Akureyrarkirkju-
garði sæmdarkonan Gunnhildur
Ryel er látist hafði tæpri viku áð-
ur, 93 ára að aldri, að Hrafnistu í
Reykjavík en þar hafði hún dvalist
15 síðustu æviárin við gott atlæti
og umönnun. Nú fluttist hún norður
affur til hinstu hvfldar við hlið eigin-
manns síns, Balduins Ryel,
kaupmanns og ræðismanns Dana á
Akureyri, og Valborgar, dóttur
sinnar.
Við fráfall Gunnhildar Ryel
minnast Akureyringar eins hinna
mætustu borgara bæjarins í þann
langa tíma, sem hennar naut þar
við. Hún kom þangað þriggja ára
Kveðjuorð
gömul, þá nýbúin að missa föður
sinn, Andrés Olsen, sem var sjó-
maður af norskum ættum, er fórst
á Eyjafírði með skipi Höpfners-
verslunar. Eklq'an, móðir hennar,
Jakobína Jakobsdóttir, Pálmholti í
Möðruvallasókn, stóð þá uppi með
fjögur ung böm og átti fárra kosta
völ um framtíð sína og bamanna.
Það mun ekki hafa verið henni sárs-
aukalaust að láta frá sér Gunnhildi
litlu, en dönsk hjón á Akureyri,
Nikoilina og Johann Christensen,
höfðu boðið Jakobínu að taka hana
í fóstur. Hún þáði boðið en fluttist
sjálf til Noregs með hin bömin þrjú.
Og Gunnhildur óx upp á Akur-
eyri við góðar aðstæður í skjóli
fósturforeldra sinna, sem létu sér
annt um hana sem eigin dóttur —
en sjálf áttu þau ekki böm. Þau
voru ströng og siðavönd að þeirra
tíma hætti og mér er ekki grun-
laust um, að ungu heimasætunni,
sem var að eðlisfari glaðlynd og
mannblendin, hafí þótt frelsið til
að njóta lífsins með jafnöldrum
sínum full naumt skammtað.
Og það var stutt í ábyrgð og
amstur fullorðinsáranna hjá Gunn-
hildi. Aðeins 17 ára giftist hún
dönskum manni, Balduin Ryel, 28
ára gömlum, sem þá var nýkominn
til Akureyrar sem umboðsmaður
Brauns-verslunar þar í bæ. Balduin
var dugmikill ágætismaður og
rejmdist Gunnhildi traustur og
tryggur lífsförunautur. Hann varð
með tímanum einn umsvifamesti
kaupmaðurinn á Akureyri, stofnaði
og rak um langt árabil eigin versl-
un, Ryels-verslun, og lagði ásamt
konu sinni dijúgan skerf til ýmissa
framfara- og menningarmála bæj-
arins.
Þau hjónin áttu ýmsum erfíðleik-
um að mæta framan af hjúskapar-
árum sínum, erfíðum veikindum
húsbóndans, áföllum í atvinnu-
rekstrinum. Þeir erfiðleikar voru
yfirstignir ekki síst fyrir einstakan
dugnað, kjark og fómfysi eiginkon-
unnar ungu. Hið glæsilega íbúðar-
hús, Kirkjuhvoli, er þau byggðu á
Ijórða áratugnum og hýsir nú
minjasafn Akureyrar ber vitni
óvenjulegum stórhug og myndar-
skap þessara höfðingshjóna.
Ryels-hjónunum varð sex bama
auðið. Elstur er Herluf skipasmiður
á Akureyri, kvæntur þýskri konu:
þá Ema vefnaðarkennari: er lést
árið 1974 og var gift Stefáni Jóns-
syni arkitekt frá Sauðárkróki,
frænda mínum góðum: Richard
verslunarmaður, nú búsettur í Dan-
mörku, giftur danskri konu:
Valborg snyrtifræðingur, er lést
árið 1957, ógift: Ottó hljóðfæra-
smiður í Reylq'avík, ókvæntur og
Hjördís, iðjuþjálfi, búsett í Dan-
mörku, gift dönskum manni. Böm
þeirra systkina og bamaböm eru
tólf talsins.
Þessi myndarlegi bamahópur
kunni vel að meta sitt góða æsku-
heimili, er stóð þeim alla tíð opið,
fullt hlýju og umhyggju. Það var
alltaf hátíð á Hvoli, þegar einhvers
bamanna var von heim og fögnuður
við endurfundi. Frú Ryel naut þess
að taka á móti gestum, skyldum
sem óskyldum, af rausn og myndar-
skap. Hún bjó við góð efni, hafði
nógu úr að spila, en hverskonar
bmðl, tildur og sundurgerð var
henni alla tíð fjarri skapi.
Við útför Gunnhildar frá Akur-
eyrarkirkju bar fríður hópur
Akureyrarkvenna kistu hennar úr
kirkju. Það var vel við hæfí svo ríku-
legan og farsælan skerf, sem hún
hafði lagt af mörkum til starfsemi
kvenfélaganna á Akureyri. Hún fór
þar jafnan í fararbroddi í þrótt-
miklu starfí að hverskonar fram-
fara-, menningar- og líknarmálum.
Bygging sjúkrahúss óg elliheimilis,
Kristneshælis, bamaheimilis, end-
urreisn Nonnahúss á vegum
Zontaklúbbs Akureyrar, í öllum
þessum málum gekk frú Ryel
ótrauð fram af þeim eldmóði og
umbótahug, sem henni var eiginleg-
ur. Hún hafði ríkan metnað fyrir
hönd kvenna og hvatti þær óspart
til dáða. Margir undruðust, hve
miklu hún kom í verk á sviði félags-
mála auk húsmóðurstarfanna á
umsvifamikiu heimili þar sem gest-
kvæmt var í meira lagi og gestrisni
og hjartahlýja sátu í öndvegi. Sam-
starfskonur hennar og samheijar á
Akureyri mátu að verðleikum hið
fómfúsa starf hennar, ég held að
kvenfélögin öll, sem hún starfaði
með, hafí gert hana að heiðurs-
félaga sínum. Henni þótti vænt um
* t Systir okkar, t Elskulegur eiginmaður minn, sonur, faðir, tengdafaðir og afi.
GUÐRÚN MARGRÉT ÞORSTEINSDÓTTIR, RAGNAR MAGNÚSSON,
hjúkrunarfræðingur, Fögrukinn 25,
Stóragerði 10, Hafnarfiröi,
lést í Landakotsspítala laugardaginn 20. þ.m. lést að kvöldi 18. júní. Jarðarförin auglýst síðar.
Guðmundur Þorsteinsson, Gyðný Ósk Einarsdóttir,
Jón Þorstelnsson, Þórlaug Bjarnadóttir,
Anna Þorsteinsdóttlr, börn, tengdabörn og barnabörn.
Frimann Þorsteinsson.
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir og amma,
HELGA KARLSDÓTTIR,
Brúnalandl 2,
lést í Landakotsspítala 21. júní.
Páll Haukur Gfslason,
Steinunn Pálsdóttir, Elnar H. Þórðarson,
Halldóra Pálsdóttir, Sveinn Magnússon,
Sigurður Pálsson, Jóhanna Skúladóttir
og barnabörn.
GUDMUNDA EYJÓLFSDÓTTIR,
Ásvallagötu 63,
andaðist í Borgarspítalanum að kvöldi 21. júní.
Fyrir hönd aðstandenda,
Kristfn V. Haraldsdóttir,
Eyjólfur Þ. Haraldsson.
Eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir og amma,
AUÐUR VIGFÚSDÓTTIR,
hárgreiðslumeistari,
Selðakvfsl 26,
áðurtll heimllis að Vogalandi 16,
lóst í Landakotsspítala þann 20. júní.
Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Jónas Þóröar8on.
t
SÖLVI M. SIGURÐSSON
frá Undhóli f Skagafirði,
Bjarkargötu 8, Reykjavík,
lést hinn 20. þessa mónaðar.
Jarðarförin fer fram frá Neskirkju föstudaginn 26. júní 1987 kl. 15.00.
Þeim sem vildu minnast hans er bent á að styrkja Blindravina-
félag Islands.
Jóhannes G. Sölvason, Marilyn Sölvason,
Helga Jóhannesdóttir, Salvör Jóhannesdóttir,
Hólmfríður J. Jensen, Jakob F. Jóhannesson.
t
Hjartkær eiginkona mfn, móðir okkar, tengdamóðir og amma,
LIUA RANNVEIG BJARNADÓTTIR,
Skúlagötu 76,
er lóst 12. þessa mánaðar, veröur jarðsungin frá Fossvogskirkju
þriðjudaginn 23. júnf kl. 13.30.
Jón Traustason,
Hörður Hólm Garðarsson, Guðrún Ólafsdóttir,
Þóra Haraldsdóttir Larsen, Kaj A. Larsen,
Bjarni Jónsson
og barnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi,
JÓHANNES H. GUÐJÓNSSON
frá Patreksfirði,
Bólstaðarhlfð 32, Reykjavfk,
veröur jarðsunginn frá Fossvogskirkju f dag, þriöjudaginn 23. júní,
kl. 15.00.
Markúsfna A. Jóhannesdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
þá viðurkenningu og vinsemd, þótt
hún alla tíð væri vel á verði gegn
því að hlutur hennar væri gerður
meiri en til stóð, vildi helst láta sem
minnst á honum bera út á við.
Mín persónulegu kynni af Gunn-
hildi Ryel — frú Ryel eins og mér
var eiginlegt að kalla hana— ná
aftur til menntaskólaáranna á Ak-
ureyri. Ég dvaldist þá rúmt ár —
sumar og vetur— hjá Ryels-§öl-
skyldunni á Kirkjuhvoli. Yngsti
sonurinn, Ottó, hafði þá dvalið ein
fímm sumur heima í Vigur sem
unglingur og hefír æ síðan verið
góður og tryggur vinur okkar Vig-
urfólks. Auk þess hafði Sigurður
bróðir á sínum skólaárum búið um
tíma á Hvoli. Og við vorum ekki
þau einu meðal nemenda í Mennta-
skólanum á Akureyri á þeim árum,
sem áttum frú Ryel að skjóli og
skildi. Ég kann ekki tölu á öllum
þeim MA-nemendum utan af landi,
sem nutu í lengri eða skemmri tíma
velgerða og vináttu hennar og fjöl-
skyldu hennar. Ekki einasta, að við
fengjum þar húsaskjól, mat og
diykk. Við áttum þar heima og frú
Ryel vakti yfír velferð okkar sem
værum við hennar eigin böm. Hún
fylgdist af áhuga með námi í skól-
anum, hvað var að gerast í félagslíf-
inu, hvemig við skemmtum okkur
á skólaböllunum, hvað Meistari
hafði nú þmmað yfír okkur á Sal
þennan eða hinn daginn. Hún fylgd-
ist með þessu öllu af lífi og sál.
Svo brá hún gjama á leik, hóaði
saman 20—30 krökkum úr skólan-
um ásamt ungu fólki utan úr bæ
og sló upp veislu heima á Hvoli þar
sem etið var og dmkkið, sungið og
dansað fram á nótt. Þá var gaman
að lifa og frú Ryel var í essinu sínu,
skemmti sér líklega best af öllum,
naut þess innilega að vera með —
og gleðjast með ungu fólki.
Þessa hátíðisdaga fyrir norðan í
síðustu viku, þegar frú Ryel var
öll, varð mér reikað inn Fjömna,
gömlu ieiðina mína úr skólanum,
inní jmdislega garðinn í kringum
Kirkjuhvol þar sem ég hafði fyrir
hartnær 40 ámm þulið þýskar end-
ursagnir á rölti milli blómabeðanna
undir grænu laufþaki tijánna.
Glæsilega húsið ofar í brekkunni,
sem dregur nafn sitt af gömlu kirkj-
unni við hliðina, stendur þar enn.
Fallegu stofumar hennar frú Ryel
gegna nú breyttu hlutverki, varð-
veislu gamalla minja, menningar-
legra verðmæta. Eg veit, að sú
ráðstöfun var henni vel að skapi.
Gunnhildur Ryel var óvenjulega
vel gerð kona, búin mannkostum,
sem öfluðu henni virðingar og vin-
sælda hvar sem hún fór. Hún tók
af æðmleysi því, sem lífið rétti að
henni, miklaðist ekki af meðlæti,
stækkaði af mótlæti, glataði aldrei
sjálfri sér og þeim góða manni, sem
hún hafði að geyma. Síðustu æviár-
in hér syðra við þverrandi heilsu
og krafta á dvalarheimilinu að
Hrafnistu bar hún enn með sér
mannlega reisn og hlýju húsfreyj-
unnar á Kirkjuhvoli, þegar hún var
og hét norður á Akureyri. Fram
undir sitt sfðasta spurði hún vini
sína, er heimsóttu hana, spjömnum
úr um hagi þeirra — og um hvað-
eina sem var að gerst úti í þjóðlífinu,
full af áhuga og löngun til að fylgj-
ast með.
í ævisögubroti Gunnhildar Ryel
(Farinn vegur), sem Hugrún skáld-
kona skráði og gefið var út fyrir
rúmum 10 ámm, segir frú Ryel við
viðmælanda sinn m.a. þetta: „Þegar
ég nú á efri ámm lít til baka yfír
farinn veg er ég Guði þakklát bæði
fyrir meðlæti og mótlæti. Ég hef
alltaf litið svo á, að það sem fram
við mann kemur eigi að þroska
mann. Þetta em gjafír frá hendi
skaparans. Það er ekki sama hvem-
ig farið er með gjafír, þótt þær séu
ekki allar jafn kærkomnar eða verð-
mætar."
Nú, að leiðarlokum, færi ég hinni
látnu merkiskonu heilar þakkir fyr-
ir elskuleg og mér lærdómsrík
kynni. Þau kjmni eiga ríkan þátt f
Qársjóð bjartra og hlýrra minninga
frá skólaámnum á Akureyri, henn-
ar kæra heimabæ.
Bömum hennar og öðm vanda-
fólki sendi ég og fjölskylda mín
einlægar samúðarkveðjur.
Sigurlaug Bjamadóttir
frá Vigur.