Morgunblaðið - 03.12.1988, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 1988
á hátíðarhöldin
medan þú bíður
eftir jólunum
Nýja jólaþrennan kemur þér strax í
hátíöarskap. Hún er skemmtileg í
SKÓINN, kjörin meó JÓLAKQRTINU
og gerir JÓLARAKKANN ennþá
HAppAÞRENN*
HAPPDRÆTTIS HÁSKÓLA ÍSLANDS
Kvistur af íslenzkum einL
EINIR
Juniperus
communis
Einir er sígrænn, lágvaxinn
runni, ávextir eru ljósblá ber sem
oft eru þéttsett á greinum hans.
Hann er eini barrviðurinn sem til-
heyrir upphaflegri íslenskri flóru.
Þessi runni er sjaldgæfur á Suð-
urlandi, en á Norðurlandi er hann
algengur og nýtur mikilla vin-
sælda og virðingar. Einigreinar
voru notaðar til að gera jólatré
eftir að sá siður var innleiddur á
íslandi að hafa græn tré sem
miðdepil jólahaldsins. Trén voru
þannig gerð að smíðuð var grind
að tré, þ.e.a.s. hæfilega langar
og breiðar fjalir voru lagðar í
kross og borað gat í þær miðjar
og þeim síðan rennt upp á skaft,
sem sagað var eftir æskilegri hæð
trésins, krossamir voru látnir
minnka upp eins og krossar greni-
trésins. Einir var síðan sóttur og
valdar greinar festar á krossana.
Á enda armanna voru svo fest
kerti og tréð skreytt eftir efnum
og ástæðum. Þessi tré voru ekki
síður fögur en grenitrén og í
mörgum tilfellum listaverk.
Þó að einir sé nú óvíða notaður
í jólatré finnst samt öllum þar sem
ég þekki til að hann sé ómissandi
við jólahald. Hann var notaður til
ýmiskonar skreytinga, brenndur
sem reykelsi á aðventu, þegar
meira er haft við og þegar gert
er laufabrauð. Áður en klukkum-
ar hringja jólin inn á aðfanga-
dagskvöld er gengið um öll her-
bergi með logandi eini og þegar
allt húsið angar af einiilmi segja
börnin að komin sé jólalykt. Móð-
ir mín og amma krýndu myndir
látinna ættingja með einigreinum
á aðfangadag, og enn er það víða
gert.
Eini má líka telja til nytjajurta:
Gamlir menn notuðu einiber til
að bragðbæta brennivín. Þeir létu
fullþroskuð berin í vínflöskurnar
og létu þau liggja nokkra daga í
víninu og fljótlega mettaðist það
af sérkennilegu bragði beij-
anna.Þingeyskur bóndi, Alexand-
er Bjamason, gaf út bók um ísl-
enskar drykkjaijurtir árið 1860,
vildi hann vinna gegn kaffineyslu
og benda löndum sínum á að „holl-
ur væri heimafenginn baggi“.
Alexander segir um eininn: „Barr
og ber örva svita og þvag, em
vindeyðandi og vama rotnun.
Gott við bjúgi, hósta, hálsbólgu,
liðaverkjum, nýrnasteinum, þvag-
stemmu, tíðateppu, vindgangi,
óhægð í innyflum, andateppu og
máttleysi. Nota má seyði bæði af
blöðum og beijum. Ber og lauf
má einnig nota sem reykelsi."
Samkvæmt þessari upptalningu
mætti halda að einir væri nær því
allra meina bót. Ekki veit ég hvort
te af eini er ljúffengt en hitt veit
ég að mulin ber hans og barr er
einstaklega gott krydd á lamba-
kjöt. Seyði af eini var stundum
notað til að skola innan tréílát
eftir þvott á meðan mjólk var
geymd og unnin í slíkum ílátum
í heimahúsum, heitt einiseyðið
töldu menn sótthreinsandi og víst
er að það náði súrlykt úr trénu.
Ekkki hefur mér gengið vel að
rækta eini í garðinum mínum. Það
er eins og hann finni sig ekki
heima nema úti í villtu umhverfí.
Jóhanna Á. Steingrímsdóttir
Frá félaginu:
í þessum síðasta pistli á þessu
ári skal á það bent að skrifstofa
G.í. hefur nú verið flutt frá Amt-
mannsstíg 6 í rýmra og betra
húsnæði á Frakkastig 9. Síma-
númer verður óbreytt 27721.
Pósthólf 1461. Sömuleiðis verður
opnunartími sá sami og verið hef-
ur þ.e. mánudaga og fimmtudaga
kl. 2—6 og auk þess opið hús á
fimmtudagskvöldum kl. 8—10.
Gerið svO vel að ganga í bæinn
þegar ykkur hentar. Að öllu
óbreyttu mun Blóm vikunnar
he§a göngu á ný með hækkandi
sól. Lifíð heil!
ENG