Morgunblaðið - 02.08.1990, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1990
23
bOGART
Sérverslun fyrir herra
I hjarta borgarinnar f Austurstræti 22, sími 22925
Mozambique:
Friðarhorfur vænkast vegna
fyrirheita um fjölfiokkakerfi
Maputo. Reuter.
JOAQUIM Chissano, forseti
Afríkuríkisins Mozambique, hef-
ur gefíð fyrirheit um fjölflokka-
kerfi í landinu en eins flokks kerfi
hefur ríkt þar frá því landið hiaut
sjálfstæði frá Portúgölum árið
1975. Forsetinn segir að Renamo-
hreyfingin, sem hefur háð
grimmilegt stríð gegn stjórn
landsins í fimmtán ár, geti starfað
sem stjórnmálaflokkur og vonast
er til að þessar breytingar verði
til þess að friður komist loks á í
landinu.
Chissano kom í fyrra af stað
umræðu í landinu um hvort taka
bæri upp fjölflokkakerfi og lýsti því
svo yfir á þriðjudag að tímabært
væri að hefja lýðræðisumbæturnar.
Hann sagði að þetta hefði ekki verið
gert til að friða Renamo-hreyfinguna
þótt hann viðurkenndi að lýðræðis-
umbæturnar ykju líkurnar á að hægt
yrði að binda enda á borgarastyijöld-
ina.
Flokkur forsetans, Frelsisfylking
Mozambique, hefur haft alræðisvald
í landinu frá því það hlaut sjálfstæði
og tók formlega upp kommúnisma
1977. Flokkurinn kom þó á umbót-
um í fyrra og hóf þá einnig óformleg-
ar viðræður við Renamo. Fyrstu
formlegu viðræðurnar hófust í júlí
og önnur lota þeirra hefst í Róm
eftir nokkra daga.
Renamo-hreyfingin var stofnuð
fyrir tilstilli stjórnar hvíta minnihlut-
ans í Ródesíu (nú Zimbabwe) undir
forsæti Ians Smiths, sem vildi beita
henni gegn skæruliðasveitum
blökkumanna er börðust gegn
stjórninni frá bækistöðvum í
Mosambique. Eftir að Zimbabwe
hlaut sjálfstæði árið 1980 var hreyf-
ingunni stjórnað frá Suður-Afríku.
F.W. de Klerk, sem varð forseti
Suður-Afríku í fyrra, segir að
Suður-Afríkustjóm styðji hreyfing-
una ekki lengur.
Erlendir stjómarerindrekar hafa
líkt Renamo við Rauðu khmerana í
Kambódíu, sem myrtu meira en
milljón manna á íjögurra ára valda-
tíma sínum, og margir þeirra hafa
látið í ljós efasemdir um að hreyfing:
in kæri sig um fijálsar kosningar. I
skýrslu bandaríska utanríkisráðu-
neytisins frá 1988 er hreyfingin sök-
uð um skipulögð grimmdai’verk gegn
óbreyttum borgurum. Talið er að
hartnær milljón manna hafi beðið
bana í borgarastyijöldinni, sem hófst
skömmu eftir að landið öðlaðist sjálf-
stæði. Renamo-menn réðust á rútur
og lestir og kveiktu í heilu þorpun-
um.
Bandarísk þingnefnd:
Hætt verði við frek-
ari framleiðslu B-2
Washin^ton. Reuter.
HERMALANEFND fulltrúadeildar Bandaríkjaþings samþykkti í gær
að mæla með tillögum er gera ráð fyrir 24 milljörðum dollara lægri
íjárveitingum til landvarna en stjórn George Bush forseta hefur lagt
til. Fé til geimvarnaáætlunarinnar minnkar, fækkað verður í liðsafl-
anum úr 2,1 milljón í tæpar tvær milljónir og hætt verður við frek-
ari framleiðslu torséðu sprengjuflugvélarinnar, B-2 Stealth.
Tillögurnar verða lagðar fyrir full-
trúadeildina í september en í öld-
ungadeildinni verða greidd atkvæði
um fjárveitingar til landvarna innan
fárra daga. Stjórn Bush hefur lagt
til að alls verði veitt 306,9 milljörð-
um dollara til landvama á næsta
fjárlagaári en tillögurnar sem nefnd-
in samþykkti gera ráð fyrir aðeins
283 milljörðum. „Þetta gæti verið
fyrsta raunhæfa dæmið um að kalda
stríðinu sé lokið,“ sagði John Kasich,
þingmaður repúblikana frá Ohio. Ike
Skelton, demókrataþingmaður frá
Missouri, var ekki jafn ánægður og
sagði að með þessu áframhaldi yrði
flugherinn að lokum ófær um að
gera sprengjuárásir með flugvélum.
Talsmenn flughersins segja að B-2
sé eina vélin sem geti laumast inn
yfir ratsjárvarnir Sovétmanna til
árása með kjarnavopnum á næstu
áratugum.
Hermálanefndin hafði áður vísað
á bug tilraunum stuðningsmanna
sprengjuflugvélarinnar til að halda
áfram framleiðslunni en alls var
ætlunin að smíða 75 vélar er myndu
kosta samanlagt 62 milljarða dollara
að því er áætlað er. í niðurskurðartil-
lögunum er gert ráð fyrir að lokið
verði við þær 15 vélar sem eru í
smíðum.
Reuter
Drottningarmóðirin níræð
Elísabet, fyrrum Bretadrottning og móðir Elísabetar annarrar er nú
ræður ríkjum, varð 90 ára í gær. Maðurinn hennar var Georg sjötti
Bretakonungur er tók við af bróður sínum, Játvarði, sem sagði af
sér konungdómi skömmu fyrir seinni heimsstyijöld. Drottningarmóð-
irin er afar vinsæl af alþýðu og sést hér veifa til mannfjölda í austur-
hverfum Lundúna á afmælisdeginum.
Spiegel
Veggmynd af Saddam Hussein, íraksforseta, sem sýnir hann sem
stríðshetju.
Bagdad í maí sl. til að ljá fylgi kröfu
hans um öflugustu nútímavopn
þ.á m. drápsvélar til fjöldamorða.
Þegar menn hjálpast að við að skapa
Rambó þá ruglar það þá í ríminu
er hann snýst gegn þeim.
Ríkisstjórnir arabaríkja, sem
stendur stuggur af írökum, telja
sjálfum sér trú um að markmið
Husseins séu takmörkuð; eftir að
hafa knúið kvótasvikara á meðal
OPEC-ríkja til hlýðni og hækkað
olíuverð muni hann láta nágranna
sína í friði. Hann hefur lofað Egypt-
um að ráðast ekki á Kúvæt — í bili.
Við nánari athugun á kvörtunum
Husseins er hins vegar nokkuð ljóst
að hann mun, þegar fram í sækir,
vilja hafa mun meira af Kúvætum
en nýtt olíuverð. Breytingar á landa-
mærum, fótfesta á Bubiyan-eyju við
Kúvæt, afskriftir stríðslánanna —
og ef til vill bætur fyrir ímynduð
smávægileg afbrot — myndu henta
ágætlega, takk fyrir. Vel getur verið
að Hussein hafi í upphafi aðeins
ætlað þessum kröfum að auka
líkurnar á að sér tækist að þvinga
Kúvæta til hlýðni innan OPEC.
Hættan er sú að hann telji sig vera
að ljúka upp dyrum, sem þegar
standa upp á gátt, þegar hann upp-
götvar hversu lítil fyrirstaðan er í
næsta nágrenni hans.
Hussein batt enda á Persaflóa-
stríðið með stríðsvél einnar milljón
manna sem var undir stjórn hans
eins. Hann er ungur maður, aðeins
53 ára gamall, og e.t.v. ennþá á
miðri framabraut. Kannski er hann
ennþá að kanna hve langt hann
kemst. Bandarísku herskipin sem
voru við æfingar á Persaflóanum
með Sameinuðu arabísku fursta-
dæmunum í síðustu viku fluttu ágæt
skilaboð; gera verður glögga grein
fyrir hagsmunum Vesturlanda.
Gæta verður að því að hjálpa ekki
Hussein við að svala persónulegri
valdafíkn sinni með því að honum
takist að stilla upp arabaríkjum gegn
Vesturlöndum. Það eru nágrannar
hans í arabaheiminum sem verða að
grípa til aðgerða — meðan þeir geta.