Morgunblaðið - 09.12.1997, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
KLEFI íslensku jeppamannanna er ofarlega í yfirbyggingunni fremst á ísbrjótnum Outeniqua.
Myndin af skipinu er tekin fyrir tveimur árum við ísrönd Suðurskautslandsins.
Mótorsendill
Styrkir
skapa
atvinnu
„VIÐ höfum ekki sóst eftir styrkj-
um til að skapa einhvem gróða-
rekstur í kringum sendlaþjón-
ustuna. Þvert á móti, því við verðum
í raun að reka Mótorsendil á óhag-
kvæman hátt, enda erum við fyrst
og fremst að skapa atvinnuúrræði
fyrir ungt fólk í vanda,“ sagði
Marsibil Sæmundsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Mótorsendils, í sam-
tali við Morgunblaðið.
Trausti, félag sendibílstjóra, hef-
ur gert athugasemd við 400 þúsund
króna styrk Mótorsendils frá at-
vinnu- og ferðamálanefnd Reykja-
víkur. Trausti telur nefndina eicki
hafa gætt að því að Mótorsendill
væri í samkeppni við aðra.
Sjálfsvirðing
og atvinna
„Við erum fyrst og fremst að
skapa atvinnu fyrir unglinga, því
sjálfsvirðing felst í atvinnu," sagði
Marsibil. „Ef litið er á fjölda starfs-
manna, þá er þessi vinnustaður yfir-
mannaður. Hins vegar verðum við
að ráða miklu fleiri en stöðugildin
segja til um, því í fyrstu eiga marg-
ir unglinganna erfitt með að fóta
sig á vinnumarkaði og ástundun
þeirra er eftir því. Styrkurinn frá
Reykjavík og aðrir styrkir sem við
höfum leitað eftir, renna fyrst og
fremst til þess að skjóta stoðum
undir þennan óhagkvæma rekstur,
svo við getum hjálpað sem flestum."
Marsibil sagði að Mótorsendill
sparaði samfélaginu án efa háar
upphæðir. „Ef unglingarnir hefðu
ekki starf hér þá myndu þeir leita
eftir styrk hjá Félagsmálastofnun,
eða vera í höndum lögreglu eða
heilbrigðiskerfís. Smám saman
þjálfast þeir í að stunda reglu-
bundna vinnu og læra að taka
ábyrgð á eigin afkomu. Unglingar,
sem hafa verið hjá okkur, eru nú
margir komnir í skóla á ný eða
hafa fundið vinnu annars staðar og
jafnvel stofnað heimili.“
Jeppa-
mennimir
í brælu
ÍSLENSKU jeppamennirnir,
Freyr Jónsson og Jón Svanþórs-
son, voru í gær að jafna sig eftir
slæmt sjóveður sem suður-afríski
ísbrjóturinn Outeniqua fékk á
sunnudag. Siglingin gengur eftir
áætlun og er stefnt á rann-
sóknarstöð Suður-Afríku á Suð-
urskautslandinu, SANAE, sem er
nokkuð austan við staðinn þar
sem leiðangur SWEDARP fer
upp á hafísröndina. í fylgd með
Outeniqua er annað leiðangurs-
skip, Agulhas, og mun Outeniqua
ryðja því leið inn í ísinn að suður-
afrísku stöðinni.
Að sögn Freys Jónssonar var
komið gott veður í gær eftir
brælu á sunnudag. Þá voru SA
8-10 vindstig, eða á móti. Klefi
þeirra Freys og Jóns Svanþórs-
sonar er í yfirbyggingunni
fremst á skipinu, í 20 metra hæð
yfir sjávarborði. í verstu látun-
um gekk sjór upp á kýraugað í
káetunni.
Óþægileg vist
„Sjómennirnir um borð segja
að á 40.-50. gráðu sé hvínandi
rok en 50.-60. sé öskrandi rok,
því þá syngur í öllum möstrum
og stögum," sagði Freyr, þegar
talað var við hann í gær. Þrátt
fyrir storminn var lítið slegið af
og skipið keyrt á 16 mílna hraða,
en venjulegur ganghraði er 17
sjómílur. Skipið nötraði stafna í
milli og valt mikið. Freyr sagði
vistina í klefanum hafa verið
óþægilega þegar veltingurinn
var hvað mestur, ýmist voru þeir
félagar nær þyngdarlausir eða
þrýstust í kojurnar af ofurþunga.
Hver dagur byijar með fundi
klukkan 9, nema á sunnudag
hófst dagurinn með guðsþjón-
ustu. Auk fundarhalda er tíminn
notaður til frágangs á tækjum.
Freyr sagði matinn um borð
heldur leiðigjarnan. Það bætir
þó úr skák að þjónusta er góð í
messanum. Þeir félagar báðu
fyrir kærar kveðjur heim.
Sama stökkbreytta genið hugsanlegur orsakavald-
ur krabbameina í bijóstum og blöðruhálskirtli
Gæti leiðbeint við
val á meðferð
NÝJAR íslenskar rannsóknir benda
til að stökkbreytt gen, sem tengt
er bijóstakrabbameini hjá konum,
geti einnig verið áhrifavaldur í þró-
un krabbameins í blöðruhálskirtli
sem algengt er meðal karlmanna.
Stefán Sigurðsson líffræðingur
hefur unnið við þessar rannsóknir
á Rannsóknastofu í sameindaljf-
fræði hjá Krabbameinsfélagi ís-
lands undir handleiðslu Jórunnar
E. Eyfjörð erfðafræðings. Rann-
sóknirnar eru unnar í samvinnu við
Eirík Jónsson, yfirlækni þvagfæra-
skurðdeildar Sjúkrahúss Reykjavík-
ur. Með þeim hafa einnig starfað
þau Steinunn Thorlacius líffræðing-
ur, Laufey Tryggvadóttir tölfræð-
ingur, Kristrún Benediktsdóttir
meinafræðingur og Jón Tómasson
læknir. Sagt var frá niðurstöðum
þeirra í síðasta tölublaði Joumal of
Molecular Medicine sem er evrópskt
tímarit um læknisfræðilega sam-
eindalíffræði.
Ovenju margir karlar með
krabbamein í blöðruhálskirtli fund-
ust í ættum kvenna með bijósta-
krabbamein, sem höfðu stökkbreytt
genið BRCA2, sem talið er ráða
miklu um myndun bijóstakrabba-
meina. Af 27 körlum með slíkt
krabbamein fannst stökkbreytta
genið í 13 þeirra. Talið er að genið
hafi áhrif á gang sjúkdómsins og
hjá þeim þróist mun alvarlegra
krabbamein í blöðruhálskirtli en hjá
hinum sem ekki báru þetta stökk-
breytta gen.
Hérlendis greinast um 150 karlar
árlega með krabbamein í blöðru-
hálskirtli og má gera ráð fyrir að
um 3% þeirra beri stökkbreytta
genið. Þetta tiltekna krabbamein
getur þróast á mjög mismunandi
vegu, allt frá því að valda litlum
einkennum og þarfnast ekki með-
Morgunblaðið/Ásdís
ÞAU hafa starfað saman að rannsóknum á stökkbreytingu sem
er hugsanlegur orsakavaldur krabbameina í bijóstum og blöðru-
hálskirtli: Jórunn E. Eyfjörð, Stefán Sigurðsson og Eiríkur Jónsson.
ferðar upp í það að vaxa hratt og
valda dauða.
Stundum erfitt að
ákvarða meðferð
Eiríkur Jónsson segir að vegna
þessarar mismunandi hegðunar
krabbameina í blöðruhálskirtli geti
verið vandasamt að ákvarða hvaða
meðferð skuli beita, ekki síst ef
sjúkdómurinn greinist á forstigi eða
byijunarstigi. Lækna vanti fleiri
próf eða merki til að geta spáð um
framtíðarhegðun sjúkdómsins hjá
hveijum og einum, til dæmis til að
geta valið þá úr sem þarfnast
skjótrar meðferðar. Hið stökk-
breytta gen virðist vera slíkt merki.
Jórunn E. Eyfjörð og Stefán Sig-
urðsson benda á að þó að aðferðin
til að fínna stökkbreytinguna sé til-
tölulega einföld sé nauðsynlegt að
styðja þessar rannsóknir enn frek-
ar. Hópleit til að fínna stökkbreyt-
inguna verði þó vart komið við og
hér sé líka aðeins um líklegt sam-
hengi að ræða. Meiri rannsóknir
þurfi að koma til áður en beita
megi uppgötvuninni sem vissu sem
komi þessari tilteknu krabbameins-
meðferð til góða. Rannsóknir þessar
eru hluti af lokaverkefni Stefáns
til meistaraprófs í líffræði við Há-
skóla íslands.
Eldri gerð bílnúm-
era ekki innkölluð
REGLUGERÐ um skráningu
ökutækja hefur verið breytt og
ákvæði um innköllun gamalla
bflnúmera fellt niður.
Samkvæmt upplýsingum, sem
fengust í dómsmálaráðuneytinu
var ákvæði, sem kvað á um að
skipta yrði um skráningarmerki
af eldri gerð í lok þessa árs og
næsta, fellt niður í lok nóvem-
ber. Skilyrði fyrir því að nota
megi gömlu bílnúmerin áfram
er að þau séu heil og vel læsileg.
Ólafur Walter Stefánsson í
dómsmálaráðuneytinu sagði að
ekki væri vitað fyrir víst hvað
mörg skráningarmerki af eldri
gerðinni væru í umferð á bílum
landsmanna, en þau væru senni-
lega milli 40 og 50 þúsund og
því þungt í vöfum að framfylgja
reglugerðinni.
Hann sagði að enginn nýr
frestur hefði verið settur, gömlu
tímamörkin hefðu einfaldlega
verið tekin úr gildi.
Hæstiréttur sýknar ríkið af kröfum í máli fiugrmiferðarstj óra
Fá ekki bætur fyrir
lækkun hámarksaldurs
HÆSTIRÉTTUR hefur sýknað rík-
ið af kröfum flugumferðarstjóra,
sem kröfðust bóta vegna þess að
þeim var gert að láta af störfum
63 ára í stað 70 ára. Héraðsdómur
hafði áður dæmt þeim bætur, en
miklu' lægri en þá milljónatugi sem
þeir kröfðust.
Rök flugumferðarstjóranna fyrir
bótum voru m.a. þau, að þeir hefðu
verið skipaðir í stöður sínar af ráð-
herra og öðlast réttindi ríkisstarfs-
manna. Ríkisstarfsmaður, sem
skipaður væri í starf, mætti að jafn-
aði treysta því að hann fengi að
gegna stöðu sinni meðan aldur og
heilsa leyfði, en hámarksaldur ríkis-
starfsmanna væri 70 ár. Reglugerð
í framhaldi af kjarasamningum
flugumferðarstjóra, þar sem há-
marksaldur þeirra var settur við
60 ár, með heimild til framlenging-
ar um 3 ár, skorti því lagastoð.
Laun og eftirlaun hækkuðu
Héraðsdómur samþykkti að
stéttarfélag gæti ekki svipt flugum-
ferðarstjóra ótvíræðum rétti sem
staða hans sem ríkisstarfsmanns
tryggði honum. Hins vegar vísaði
dómurinn til þess, að um leið og
lækkun hámarksaldurs var ákveðin
hækkuðu laun flugumferðarstjóra
og eftirlaun einnig. Þess vegna tók
hann aðeins til greina hluta af kröf-
um flugumferðarstjóra og dæmdi
þeim tuttugasta hluta þeirrar upp-
hæðar sem þeir fóru fram á. Fjöl-
skipaður héraðsdómur dæmdi í
málinu og vildi einn dómaranna
sýkná ríkið, með vísan til þess að
flugumferðarstjórarnir væru
bundnir kjarasamningi félags síns
við ríkið.
Tekjuskerðingin bætt
Hæstiréttur féllst á að efnisleg
rök hefðu legið til þess að lækka
aldurshámark flugumferðarstjóra,
svo það yrði annað en almennt gilti
um ríkisstarfsmenn. Forsenda
kjarasamnings árið 1990 hefði ver-
ið að bæta flugumferðarstjórum
tekjuskerðingu vegna lækkunar
hámarksaldurs og flugumferðar-
stjórarnir sem fóru í mál hefðu
ekki mótmælt samningnum eða for-
sendum hans og tekið við hækkun-
um launa og lífeyris sem af samn-
ingnum leiddi. Þá hefðu þeir ekki
sýnt fram á að markmið samning-
anna hefðu ekki náðst og þeir notið
lakari kjara en ella, svo að ein-
hveiju skipti.
Einn hæstaréttardómara skilaði
sératkvæði og tók undir niðurstöðu
héraðsdóms. Hann vísaði til þess
að á meginhluta starfstímabils síns
hefðu flugumferðarstjórarnir notið
launa, sem ákvörðuð voru án sér-
staks tillits til þess að starfsaldur
þeirra kynni að verða skemmri en
annarra ríkisstarfsmanna.