Morgunblaðið - 09.12.1997, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1997 33
ERLENT
Fáum lítinn
Guðmundur Bjarnason umhverfísráðherra
er ekki bjartsýnn á að tekið verði tillit til
-----------y--------------------
málflutnings Islendinga á ráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar í
Kyoto. Þóroddur Bjarnason ræddi við
Guðmund um þetta og möguleikann á því
að ekki verði skrifað undir samninginn en
hann segir það slæman kost.
hljómgrunn
Reuters
AL Gore, varaforseti Bandaríkjanna, á blaðamannafundi í Kyoto.
Njósnari
falsaði
gögnin
ÍSRAELSKUR njósnari hefur
játað að hafa falsað upplýsing-
ar og afhent yfírboðurum sín-
um. Yehuda Gil, sem hefur
starfað sem sjálfboðaliði hjá
leyniþjónustunni Mossad frá
því hann hætti þar störfum fyr-
ir fjórum árum, falsaði gögn
þess efnis að Sýrlandsstjórn
væri að undirbúa árás á Israel.
Talið er að þau hafi jafnvel haft
mótandi áhrif á stefnu Israela
gagnvart Sýrlandi.
Winnie ekki í
framboði
WINNIE Madikizela-Mand-
ela, fyrrverandi eiginkonu Nel-
sons Mandela, forseta Suður-
Afríku, hefur
mistekist að
fá tilnefningu
sína til fram-
boðs til emb-
ættis varafor-
seta Afríska
þjóðarráðsins
(ANC) sam-
þykkta.
Kvennahreyf-
ing ANC, sem
Winnie veitir forystu, ákvað
um helgina að afturkalla stuðn-
ing sinn við hana. Undanfarnar
vikur hefur sannleiks- og sátta-
nefnd Suður-Afríku fjallað um
ásakanir á hendur henni um
morð og misþyrmingar á ung-
um blökkumönnum.
F-27 fram af
flugbraut
RANNSÓKN er nú hafín á or-
sökum þess að farþegaflugvél,
með 53 innanborðs, rann út af
flugbraut á Guernsey flugvelli
á Channel eyjum á sunnudags-
kvöld. Vélin, sem er af gerðinni
Fokker F-27, rann út af flug-
brautinni eftir lendingu í
vonskuveðri.
Havel og Lux
Havel veitir
Lux umboð
VACLAV Havel, forseti Tékk-
lands, fól í gær Josef Lux, að-
stoðarforsætisráðherra og for-
manni kristilegra demókrata,
stjórnarmyndunarumboð.
Stjórnarkreppa hefur verið í
Tékklandi frá því 30. nóvember
er stjórn Vaclavs Kláus missti
meirihluta sinn í kjölfar fjár-
málahneykslis.
Flugritinn
fundinn
FLUGRITAR þýskrar her-
flutningavélar, sem hrapaði við
strönd Namibíu eftir árekstur
við bandaríska herflugvél fyrii'
rúmum tíu vikum, hafa fundist.
Níu bandarískir hermenn og
23 manns í þýsku flutningavél-
inni fórust í slysinu.
FUNDIR á ráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna um loftslagsbreytingar í
Kyoto stóðu í allan gærdag, bæði í
allsherjarnefnd þar sem ráðherrar
þjóðanna fluttu opnunarræður sinar
og á lokuðum fundum þar sem
reyna á til þrautar að ná samkomu-
lagi um útblást-
ursmörk. Guð-
mundur Bjarna-
son umhverfis-
ráðherra lagði í
opnunarræðu
sinni áherslu á að
aðstæður á ís-
landi væru veru-
lega ólíkar að-
stæðum stærri
þjóða. „Efnahag-
ur landsins er svo
lítill að jafnvel ein framkvæmd fyr-
irtækis getur aukið umtalsvert út-
blástur í landinu í heild,“ sagði Guð-
mundur. „Mig langar að nefna eitt
dæmi. Erlent fyi'irtæki hóf bygg-
ingu álvers fytT á þessu ári. Þrátt
fyrir að öll raforka sem fyrirtækið
mun nota til framleiðslu sinnar sé
úr endurnýjanlegum orkugjöfum,
mun útblástur gróðurhúsaloftteg-
unda í framkvæmdinni auka heild-
arútblástur Iandsins um 10-15%“.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Guðmundur að þetta magn útblást-
urs væri aðeins örlítið brot af heild-
arútblæstri lands á borð við Banda-
ríkin ef sama álver hefði verið reist
þar í landi.
Um þingið í heild sinni og gang
viðræðna sagði hann að sér virtist
mikil harka vera hlaupin í umræð-
urnar og menn reyndu nú ákaft að
ná saman um einhver fóst mörk í
málinu. Sagði Guðmundur erfítt
fyrir þjóðir að koma á framfæri
sjónarmiðum um að tekið yrði tillit
RITT Bjerregaard, sem fer með
umhverfismál í framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins (ESB), sagðist á
blaðamannafundi á
sunnudag vera
reiðubúin að sam-
þykkja breytilegan
niðurskurð á út-
blæstri gróður-
húsalofttegunda
hjá ríkjum öðrum
en Bandaríkjunum,
ESB og Japan.
Ritt „Við teljum að
Bjerrcgaard ESB, Bandaríkin
og Japan eigi að skera jafnmikið nið-
ur, og það þýðir að við erum tilbúin
að ræða breytilegan niðurskurð ann-
arra ríkja,“ sagði Bjerregaard.
A fundinum sagðist hún ekki
styðja uppkast að tiliögu sem Raul
Estrada, stjórnandi umræðna á lofts-
lagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í
Kyoto, setti fram um helgina en hún
gerir ráð fyrir 10% lækkun fyrir
ESB, 5% fyrir Japan og 2,5% fyrir
Bandaríkin. „Við styðjum ekki þá til-
iögu. Við viljum að öll iðnríki hafi
sama markmið og við teljum að
Bandaríkjamenn geti meira, og verði
að gera enda eru þeir sú þjóð sem
losar mest af gróðurhúsalofttegund-
um út í andrúmsloftið.“
I ræðu sinni á þinginu í gær lagði
til mismunandi aðstæðna þjóða en
Islendingar hefðu lagt áherslu á
það. Sagði hann það íyrst og fremst
Evrópusambandið sem lagst hefði
eindregið gegn því.
Guðmundur hefur rætt við um-
hverfisráðherra hinna Norðurland-
anna svo og ráðheiTa Lúxemborg-
ar, sem var talsmaður ESB í við-
ræðunum, og þar ræddi hann stöðu
íslands.
Guðmundur sagði málflutning Is-
lendinga hafa hlotið lítinn hljóm-
gi-unn og því væri verið að leita
annarra leiða til að vekja athygli á
honum. „Það er þá helst að benda á
hve efnahagskerfið er lítið og við-
kvæmt. Við höfun
talað um hve já-
kvætt það er að
nota endumýj-
anlega orku í
stað oi'ku sem
mengar meira
jafnvel þótt það þýði
að nýtingin í iðnaðarferli auki stað-
bundna losun. Það er þó aftur á
móti jákvætt fyrir heiminn í heild,“
sagði Guðmundur.
Slæmur kostur að
vera ekki aðilar
Eins og Guðmundur minntist á
tala hér flestir, og þá sérstaklega
ESB, gegn öllum undanþágum sem
gætu skapað svigi'úm fyrir ríki að
aðlaga losun sína á eigin skilmálum.
„Menn eru fyrst og fremst að
stoppa í götin en ekki að búa til ný.
Það leggst því flest á þá sveifina að
vera okkur nokkuð erfitt."
Guðmundur segist nú sem fyrr
leggja mikla áherslu á það að ís-
lendingar verði aðilar að samningn-
um. „Það er auðvitað mögulegt að
okkur verði gert ókleift að vera aðil-
Bjerregard enn áherslu á afstöðu
ESB sem hún segir byggða á raun-
hæfum markmiðum og vera tækni-
lega framkvæmanlega. Hún kvaðst
ekki vilja skapa neinar smugur eða
undankomuleiðir í samningnum.
Meðal þeirra smuga sem nefndar
hafa verið er uppgræðsla lands sem
bindur koltvísýring. Segir Bjerre-
gaard að slíkt geti ekki vegið upp á
móti útblæstri viðkomandi þjóðar, en
Islendingar leggja mikla áherslu á að
slíkt verði viðurkennt.
Þá má nefna skipti á útblást-
urskvótum, en Bjerregaard segir
ESB ekki algerlega á móti kvóta-
skiptum. Sambandið vilji hins vegar
bíða eftir frekari viðbrögðum frá
Bandaríkjunum og Japan.
Bjerregard sagði á blaðamanna-
fundinum að ESB tæki til dæmis
ekki sex aðalgróðurhúsaloftegund-
irnar inn í samninginn heldur kynnti
hún svokallaða 3+3 áætlun sem gerir
ráð fyrir að þrjár lofttegundir komi
inn síðar án þess að hafa áhrif á gerð-
an samning.
I umræðunni hér á þinginu eru
mismunandi skoðanir á því hve
margra svokallaðra gróðurhúsaloft-
tegunda samningurinn eigi að ná til.
T.d. hafa Japanir hingað til aðeins
talað um að takmarka losun einnar
lofttegundar.
ar að samningnum, til dæmis ef
hann myndi stefna efnahag okkar
mjög í hættu. Til þess að við getum
orðið aðilar að þessum samningi
verður að taka tillit til einhverra af
þessum hugmyndum sem við höfum
sett fram. Ef þeim verður öllum ýtt
út af borðinu minnka möguleikar
okkar á að vera aðilar að væntan-
legúm samningi."
Guðmundur sagði að hugsanleg
áhrif þess að standa utan samnings-
ins væni t.d. slæm áhrif á ímynd
landsins sem ferðamannalands og
ímynd sjávarútvegsins þar sem
áhersla væri lögð á hreinleika,
ómengað umhverfi og varðveislu
náttúrulegi'a gæða. „Þetta eru
þættir sem við verðum að velta fyrir
okkur og erfitt er að reikna út áhrif-
in. Við verðum að hafa langtíma-
sjónarmið í huga.“
Aðspurður um fund hans með
norrænu ráðherrunum í gær í ljósi
ESB-aðildar Finnlands, Svíþjóðar
og Danmerkur sagði Guðmundur að
umhverfisráðherra Danmerkur,
Svend Auken, hefði lagt áherslu á
það sjónarmið ESB að koma yrði í
veg fyrir allar undankomuleiðir og
smugur. „Norðmenn búa aftur á
móti við svipaðar aðstæður og við
. . . Mér finnst þó að við mætum
skilningi á vandamálum okkar, til
dæmis á því hve mikið við voi’um
búin að gera fyrir 1990, sem er okk-
ur í raun óhagkvæmt viðmiðunarár
þar sem við vorum búin að leysa öll
okkar húshitunarmál.“
Kyoto. Morgunblaðið.
OVENJU heitt hefur verið í
Kyoto síðustu daga og hefur það
minnt ráðstefnugesti á loftslags-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna,
sem eru nú um 10.000, á um-
ræðuefnið með áþreifanlegum
hætti. Að öllu jöfnu er hitinn ná-
lægt frostmarki á þessum árs-
tíma í Kyoto en í gær var hann
um 18 gráður.
A1 Gore, varaforseti Banda-
ríkjanna, nefndi þetta í ræðu
sinni í gær og vísaði í nýlega
skýrslu vísindamanna að árið
1997 myndi verða það heitasta
frá því að mælingar hófust og að
níu af tíu heitustu árum frá því
að mælingar hófust hefðu verið
á síðasta áratug. „Afleiðingar
þess sem við erum að gera jörð-
inni og það hve dýrkeypt það
gæti reynst að grípa ekki þegar í
stað í taumana eru ógnvænlegar.
Flóð verða tíðari og stærri og
sjúkdómar og farsóttir skæðari
og útbreiddari. Uppskerubrest-
ur, hungursneyð og bráðnun
jökla gætu orðið afleiðingar þess
að jörðin hitnar," sagði Gore.
Varaforsetinn er þekktur fyrir
áhuga sinn á umhverfísmálum
og hefur meðal annars ritað bók
um málið, „Earth in the
Balance" (Jörð í jafnvægi).
Guðmundur sagði að sér þætti
gæta ákveðins tvískinnungs í mál-
flutningi aðildarlanda Evrópusam-
bandsins. „Að þeirra mati kemur
ekki til greina að taka tillit til mis-
munandi þjóða utan sambandsins
en ESB ætlar að hafa mismunandi
markmið landa innan þess þar sem
sumar þjóðir eins og Portúgal mega
auka losun um 40% og Svíþjóð um
5% á meðan lönd á borð við Lúxem-
borg verða að draga úr útblæstri
um 30%.“
Nokkuð ánægður með Gore
Guðmundur kvaðst vera nokkuð
ánægður með ræðu A1 Gores, vara-
forseta Bandaríkjanna, sem ávarp-
aði ráðstefnuna i gærmorgun, þótt
hann hefði ef til vill ekki haft neitt
nýtt fram að færa. „Bandaríkja-
menn hafa tekið undir sum þau
sjónarmið sem við erum að glíma
við og því er ég að sumu leyti sam-
mála málflutingi þeirra. Þeir hafa
talað um að taka allar sex gasteg-
undirnar inn, þeir taka tillit til gróð-
urbindingar og segjast munu fallast
á einhverjar mismunandi aðstæður
þjóða þó að þeir hafi talað um mjög
þröng mörk í því sambandi."
Guðmundur sagði að nú, þegar
aðeins tveir dagar eru þar til ráð-
stefnunni lýkur, sýndist sér afar
óljóst hvort af samningi yrði. „Við
skulum sjá hvað næstu tveir dagar
bera í skauti sér, það er engin
ástæða til að vera of svartsýnn í
augnablikinu.“
Umhverfísverndarsinnar
standa fyrir mörgum uppákom-
um á meðan ráðstefnan stendur
yfír til að minna ráðstefnugesti
og almenning á hver áhrif hlýn-
unar jarðar geta orðið. T.d. hafa
fjórar mörgæsir úr ís verið sett-
ar upp fyrir utan aðalinnganginn
í ráðstefnuhöllina með skilaboð-
um til Als Gores.
Nýr fáni fyrir
heita jörð
I gær héldu alþjóðleg um-
hverfisverndarsamtök, Vinir
jarðarinnar, uppákomu þar sem
borinn var inn fáni sem samtökin
sögðu vera tillögu að nýjum
heimsfána ef ekkert yrði að gert.
Fáninn sýnir hvernig rautt „hita-
teppi“ Ieggst yfir jörðina.
A uppákomunni settu samtök-
in fram kröfu um að Bandaríkin,
sem menga mest allra ríkja, taki
forystu í viðræðunum. Talsmað-
ur samtakanna las kafla upp úr
bók Gores, „Jörð í jafnvægi" þar
sem hann fjallar m.a. um til
hvaða aðgerða þurfi að grípa til
að stöðva hlýnun jarðar vegna
gróðurhúsaáhrifa. Var Gore
hvattur til að lesa bók sína að
nýju og leggja að því búnu fram
nýjar tillögur.
Winnie
Mandela
Guðmundur
Bjarnason
Léð máls á breyti-
leg’um niðurskurði
Kyoto. Morgunblaðið.
Umhverfissinnar virkir
í hitanum í Kyoto