Morgunblaðið - 09.12.1997, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Schubert
og Brahms
TÓIVLIST
Háskólabfó, sal 2
KAMMERTÓNLEIKAR
Nicholas Milton, Einar Jóhannesson,
Joseph Ognibene og Nína Margrét
Grímsdóttir fluttu verk eftir
Schubert og Brahms. Sunnudagurinn
7. desember, 1997.
SALUR tvö, í Háskólabíó, hefur
lítið verið notaður til tónleikahalds,
enda ekki furða, því salurinn er sér-
staklega „þuiT“, þó heyrðin sé að
öðm leyti góð, sem líklega á best við
talað mál og ætti því að henta vel til
fyrirlestrahalds. Tónleikarnir hófust
á samleik píanós og fíðlu. Astralski
fíðluleikarinn Nicholas Milton er
góður fiðlari, með fallegan tón og
túlkar af innileika. D-dúr dúóið er
falleg tónlist, sem þau Nína Margrét
og Milton fluttu fallega sérstaklega
iyrsta kaflann og seinni hlutann í
þriðja þættinum, en þar er mest að
gera fyrir flytjendur í þessu annars
frekar einfalda verki.
Meira reyndi á í A-dúr sónötunni,
op. 100, eftir Brahms og var sam-
leikur Onnu Margrétar og Miltons
oft mjög fallega mótaður, og þó leik-
ur Nínu væri helst til hógvær, var
allt að öðru leyti fallega mótaður.
Það var auðheyrt að þeim lætur vel
að „músísera" saman eins og heyra
mátti t.d. í fyrsta kaflanum. Bæði
ljóðrænar og átaksmiklar tónhend-
ingar voru fallega mótaðar hjá
Milton og Nína Margrét sýndi sig
vera leikinn píanisti, þar sem
Brahms skellti á skeið.
Þriðja verkefnið var „Arpegg-
ione“ sónatan eftir Sehubert, eitt af
sérstæðustu verkum snillingins.
Verk þetta er oftast leikið á selló,
enda tilheyrir hljóðfærið
,Arpeggione“ sögunni til. Einar Jó-
hannesson lék verkið í umritun fyrir
klarinett eftir hann sjálfan og Jack
Bi-ymer og verður að segjast eins og
er, að hljómur klarinettsins nær
ekki þeirri dýpt sem sellóið gefur,
þó margt væri vel gert hjá Einari.
Þá verða tónhugmyndirnar, sem eru
sérlega lifandi strengjahugmyndir,
ekki sannfærandi á klarinettið, þrátt
fyiir ágætan leik Einars, sem varð
meira áberandi vegna þess að Nína
Margrét var á köflum allt of tillits-
söm við klarinettið, hvað snertir
styrk.
Lokaverkið á tónleikunum var
Es-dúr tríóið, op.40, eftir Brahms,
stóbrotin tónsmíð íyrir hom, fiðlu
og píanó, sem Ognibene, Milton og
Nína Margrét léku mjög vel, sér-
staklega annan og fjórða þáttinn,
þar sem sériega reynir á og tekur í
hnúkana. Flutningurinn í heild var
frábærlega vel mótaður og fram-
færður af öryggi og kammermúsísk-
um skilningi, sem byggist á þeirri
sérkennilegu _ samtvinnun samleiks
og einleiks. Ástralski fiðluleikarinn
Nicholas Milton er góður fiðlari, og
væri gaman að heyra hann enn frek-
ar og þá í einhverju stærra en D-dúr
dúóinu. Nína Margrét lék af öryggi,
átti oft fallega mótað tónhendingar
og Ognibene brást ekki boglistin nú,
frekar en endranær. Þrátt fyrir að
salur 2 sé einstaklega „þurr“, voru
þetta þetta sérlega góðir kammer-
tónleikar, bornir uppi af frábærum
flytjendum.
Jón Ásgeirsson
Flautu-
kórinn
hljómar
ÞAÐ VAR hátíðarstemmning í
Árbæjarkirkju síðdegis á laug-
ardag, þar sem nemendur Tón-
skóla Sigursveins héldu jólatón-
leika sína.
Efnisskráin var fjölbreytt og
var unga tónlistarfólkinu vel
fagnað af áheyrendum. Sérstak-
ur flautukór er í Tónlistarskóla
Sigursveins, sem æfir undir
sljórn þverflautuleikarans Mar-
íu Cederborg.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Uppkast að sónöt-
um Brahms selt
EINA uppkast sem vitað er um
að verkum tónskáldsins Johann-
esar Brahms, var selt á uppboði í
London fyrir helgi á um 728.500
dali, um 51 milljón ísl. kr. Er það
sagt gefa einstæða mynd af
vinnubrögðum tónskáldsins, sem
lítið er vitað um.
Um er að ræða uppkast að
tveimur sónötum fyrir píanó og
klarinett sem Brahms samdi árið
1895 og tileinkaði hinum þekkta
klarinettleikara Richard Muhl-
feld, sem Brahms dáði mjög en
þeir höfðu kynnst fjórum árum
áður. Muhlfeld fékk uppkastið
og hefur það verið í eigu fjöl-
skyldu hans síðan. Var ákveðið
að selja það í tilefni af hundrað
ára ártíð Muhlfelds.
I handritinu eru sónata ópus
120 no. 1 í F-dúr og sónata ópus
120 no. 2 í E-moll. Það er fullt af
leiðréttingum en þau handrit
önnur sem til eru af verkum Bra-
hms eru lítið sem ekkert breytt.
Var hann vanur að eyðileggja öll
uppköst að verkum sínum.
í LANDI þar sem óperuhefð er lítil hafa
sönglög gegnt veigamiklu hlutverki í gegnum
árin - enda þjóðin söngelsk með afbrigðum.
Og þótt söngvaramir sem hún elur verði sí-
fellt fleiri og sigldari, gleyma þeir ekki upp-
runa sínum og arfi - íslenska sönglaginu.
Það er þeirra innblástur!
„Eg hef hvergi annars staðar kynnst svona
lögum. Lögum sem falla í góðan jarðveg,
hvar sem ég syng þau, hér heima og erlend-
is,“ segir einn af þessum mönnum, Kolbeinn
Jón Ketilsson tenórsöngvari, sem sent hefur
frá sér geislaplötuna Sjá dagar koma, þar
sem hann flytur íslensk sönglög eftir ýmsa
höfunda. Hjálmur Sighvatsson leikur með á
píanó.
„Ég reyni að syngja þessi lög á eðlilégan
íslenskan máta enda er íslenski söngstíllinn
afar sérstakur," segir Kolbeinn. „Það er eng-
in tilviljun að við eigum svona mörg falleg
sönglög og svo marga góða söngvara út um
allan heim - stíllinn hefur vakið sönggleði
með fólki.“
Kolbeinn segir það lengi hafa blundað í sér
að gera plötu með þessu sniði. Tíminn, öllu
heldur skortur á tíma, hafi á hinn bóginn ver-
ið honum óþægur ljár í þúfu. „Ég var að velta
því fyrir mér að láta til skarar skríða síðast-
liðið sumar en ákvað að salta málið. í haust
kynntist ég síðan Hjálmi Sighvatssyni píanó-
leikara, sem býr í Köln, og við fórum að æfa
saman íslensk sönglög okkur til skemmtunar.
Við fundum strax taktinn og skyndilega var
geislaplatan farin að freista mín á ný. Ég
hafði þá samband við Hrólf Vagnsson, upp-
tökustjóra í Hannover, og þegar hann tjáði
mér að hljóðverið hans væri laust í nokkra
daga í október varð ekki aftur snúið. Það var
nú eða aldrei!"
Dramatísk óperulög?
Æfðu Kolbeinn og Hjálmur fjörutíu lög og
tóku upp 27. Að mestu „gullaldarlögin frá því
á fyrri hluta aldarinnar“. Segir söngvarinn
lögin misjöfn í flutningi, sum séu létt en önnur
„þrælerfið" og myndu, sum hver, sóma sér vel
í dramatískri óperu. Nefnir hann í því sam-
hengi Hamraborgina eftir Sigvalda Kaldalóns
og Sjá dagar koma eftir Sigurð Þórðarson.
Níu lög á plötunni eru eftir Sigvalda Kalda-
Ións en af öðrum tónskáldum má nefna Sigfús
Einarsson, Karl O. Runólfsson, Pál ísólfsson,
Sveinbjöm Sveinbjömsson, Þórarin Guð-
mundsson og Ama Thorsteinsson.
Lagði söngvarinn áherslu á að hafa Sjá
Á eðlilegan
íslenskan máta
Kolbeinn Jón Ketilsson hefur sent frá sér geisla-
plötuna Sjá dagar koma þar sem hann syngur ís-
lensk sönglög eftir ýmsa höfunda. Orri Páll
Ormarsson ræddi við tenórsöngvarann sem nýverið
skrífaði undir samning við Kölnaróperuna, eitt
stærsta óperuhús Þýskalands.
dagar koma aðgengilega
fyrir sem flesta enda geti
geislaplata sem þessi verið
góð kynning, ekki bara á
lögunum, heldur þjóðar-
arfinum í heild. Þannig
eru textar laganna birtir á
fjómm tungumálum í
bæklingi sem fylgir plöt-
unni; íslensku, ensku,
norsku og þýsku. Voru
sumir þeirra þýddir sér-
staklega af þessu tilefni,
einkum þeir norsku og
hafði eiginkona Kolbeins,
Unnur Astrid Wilhelmsen,
það verk með höndum.
Enskar þýðingar era eftir
Rut Magnússon og flestar
þær þýsku era sóttar í
smiðju til F.A, Sehwarz og
Bjarna Jónssonar frá
Vogi. „Auðvitað fylgdi
þessu aukakostnaður og
fyrirhöfn - en það var
þess virði.“
Kolbeinn starfaði um tveggja ára skeið við
óperuna í Hildesheim í Þýskalandi en frá og
með síðasta hausti hefur hann verið fastráð-
inn við óperana í Dortmund. Kann hann vel
við sig þar um slóðir en mun þó gera styttra
stopp en ráð var fyrir gert
í upphafi. „Ég skrifaði
undir tveggja ára samning
og var hæstánægður með
að vera kominn að hjá
svokölluðu A-húsi í Þýska-
landi. Nýverið bauðst mér
hins vegar að prafusyngja
fyrir forsvarsmenn óper-
unnar í Köln og að því
loknu vildu þeir ganga til
samninga við mig. Óperan
í Köln er enn stærri en
óperan í Dortmund, og
þar sem hefð er fyrir því
að sleppa hendinni af fólki
komi kall frá stærri hús-
um, samþykktu stjómend-
ur óperunnar í Dortmund
að leysa mig undan samn-
ingi næsta vor. Ég verð
því samningsbundinn
Kölnaróperanni frá og
með haustinu 1998 til vors
árið 2000 - að minnsta
kosti."
Með þijá umboðsmenn
Segir Kolbeinn hlutina hafa gerst svo hratt
að hann sé varla farinn að átta sig á þeim
ennþá. „Fyrir fáeinum mánuðum var ég að
Morgunblaðið/Þorkell
„ÉG HEF hvergi annars staðar
kynnst svona lögum,“ segir Kol-
beinn Ketilsson tenórsöngvari.
syngja í húsi sem er í C-klassa og nú er ég
búinn að skrifa undir samning við eitt
stærsta óperahús Þýskalands. Hvað getur
það verið betra? Þá er ég kominn með þrjá
umboðsmenn sem bítast um að koma mér á
framfæri, sem er reyndar ástand sem horfir
til vandræða!“
Mun einn umboðsmannanna hafa verið því
andvígur að Kolbeinn semdi við Kölnaróper-
una, þar sem hann var sannfærður um að
söngvarinn fengi meira en nóg að gera sem
lausamaður. „Aö svo stöddu taldi ég aftur á
móti öraggara að hafa fast land undir fótum,
hvað sem síðar verður.“
Að sögn Kolbeins liggur ekki enn fyrir
hvaða hlutverk hann muni taka að sér í Köln
á næsta leikári en rætt hafi verið um hlut-
verk í Madame Butterfly og Toscu eftir
Puccini og Rínargullinu eftir Wagner. Þá
mun hann, samkvæmt samningnum, hafa
umtalsvert frelsi til að reyna fyrir sér á öðr-
um stöðum. Þannig er frágengið að hann
syngi í Ariadne á Naxos eftir Richard
Strauss í Lausanne í Sviss í nóvember 1998
og til stendur að hann taki þátt í uppfærslu
óperannar í Dortmund á Carmen eftir Bizet.
„Það var eiginlega eitt af skilyrðunum fyrir
því að stjómendur óperannar í Dortmund
slepptu af mér hendinni að ég kæmi sem
gestasöngvari í þá sýningu.“
Næsta gestahlutverk Kolbeins verður aft-
ur á móti í Freischiitz eftir von Weber í
Frankfurtaróperanni í mars á næsta ári, að
því er hann best veit á þessari stundu.
Óperusöngvarar þurfa nefnilega ávallt að
vera reiðubúnir að taka að sér hlutverk undir
ólíklegustu kringumstæðum. Var Kolbeinn til
að mynda beðinn með nokkurra klukku-
stunda fyrirvara að hlaupa í skarðið fyrir ten-
órsöngvara í sýningu óperunnar í Wuppertal
á Ævintýrum Hoffmanns eftir Offenbach á
dögunum. Hafði maðurinn misst röddina.
Þar sem sýningin er nýstárleg var talið
ógjörlegt að æfa nýjan söngvara í hlutverkið
á svo skömmum tíma og tók Kolbeinn sér því
stöðu við púlt til hliðar á sviðinu. Sá raddlausi
lék aftur á móti hlutverkið eins og ekkert
hefði í skorist og „mæmaði". „Þetta gekk
ágætlega og uppskar ég mikinn fögnuð
áhorfenda að sýningu lokinni. En mikið var
ég búinn að blaða í nótunum enda næstum
tvö ár síðan ég söng hlutverkið síðast, auk
þess sem röð atriða var frábrugðin því sem
ég á að venjast."
Skrýtinn heimur þessi ópera!