Morgunblaðið - 06.08.1999, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 6. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Undir bláum
sólarsali
-
■ ■
SNÆFELLSJÖKULL séður úr suðri.
LIST OG
HÖNMJJV
Þjöð arbúkhlaðan
SUMARSÝNING -
HANDRIT/MYNDIR
EGGERT ÓLAFSSON 1726-1768.
SKÁLD OG
NÁTTÚRUFRÆÐINGUR
Opið á tímum Þjóðarbókhlöðunnar til
31. ágúst. Aðgangur ókeypis.
SÝNINGAR Þjóðarbókhlöðunn-
ar í anddyri eru oftar en ekki fróð-
leiksbrunnur, þótt hið afmarkaða
rými takmarki umfang þeirra
meira en í góðu hófí og þröngt sé
um hlutina. Er öðru fremur brot-
kenndur fróðleikur af ýmsum þátt-
um íslenzkrar menningar, og þær
ná tilgangi sínum á fleiri en einn
veg. Fyrir hið fyrsta verður að-
gengið í bygginguna almennt til
muna forvitni- og menningarlegra,
þamæst er þetta mikilsvert upp-
lýsingaflæði fyrir útlenda ferða-
langa, sem ég hef orðið var við að
kunna vel að meta, ekki síður en
innlit í Árnastofnun.
Minnst eru þetta almennar
myndlista- og hönnunarsýningar,
en ef báða þættina er ekki að fínna í
myndum og bókum er varða sögu
þjóðarinnar hlýt ég að hafa misskil-
ið eðli sjónmennta. Veit ekki betur
en að inn í myndmennt annarra
landa fléttist margir helstu þættir
er skara ævi Eggerts Ólafssonar,
kanna landið allt, þjóðlíf og at-
vinnuhætti, í stuttu máli allt sem
lifir og hrærist í umhverfinu ásamt
náttúrusköpunum í það heila. Held
einnegin að það sem er í beinni
sjónlínu standi íslenzkum núlistum
nær að vægi en landslag og sið-
menning annarra Evrópulanda,
Ameríku og Austurlanda. Og eftir
því sem ég sé meira af þessu og öðl-
ast heildstæðri yfirsýn verður mér
ljósara hve íslenzk þjóð hefur farið
illa að arfleifð sinni, einstakri á
hnettinum. Mikilvægur hlekkur
norrænnar menningar sem er eldri
og merkilegri en margur hyggur.
Þetta hefur stöðugt verið að koma
betur fram á undanfomum áratug-
um, ekki síst vegna seinni tíma
rannsókna Englendinga og Dana á
víldngatímabilinu. Þar klingir í
mold, og hefur margt nýtt komið í
ljós sem gjörbreytt hefur áliti
heimsins á þessum þjóðflokki. Hér
hefur hátækni nútímans einnig
hjálpað til við að reka fleyg inn í
söguna, umtumað viðtekinni sagn-
fræði ekki síður en hvað kross-
ferðatímabilið snerti. Minni aðeins
á í framhjáhlaupi að 15. júlí vora
nákvæmlega 900 ár frá kristilegri
töku Jerúsalem í fyrstu krossferð-
inni, sem var blóðbað sem að
grimmd lætur hörmungamar í
Kosovo blikna.
Allt á þetta erindi inn í þennan
pistil fyrir þá sök að hátæknin hef-
ur gert fortíðina að ígildi spenn-
andi reyfara, eins og ég endurtekið
hef drepið á í skrifum mínum. Sag-
an sjálf yfírgengur ímyndir manns-
ÍSLENZKUR bóndabær.
ins og hvunndagurinn er hluti
hennar. Þetta hefur hinn upplýsti
hluti almennings gert sér grein
fyrir eins og sívaxandi aðsókn á
þjóðhátta- og þjóðminjasöfn, sem
standa undir nafni er til vitnis um.
Og í yósi sögunnar verður engan
veginn neitað, að drjúgar sjón-
menntir leynist í lífsverki Eggert
Ólafssonar, en löndum hans hefur
láðst að varpa skýru Ijósi á þá hlið
eins og svo margt annað úr fortíð-
inni. Engin þjóð Evrópu virðist
hafa gleymt því jafn algjöriega, að
á endurreisnartímabilinu vora
heimspeki, raunvísindi og háleitt
handverk lögð að jöfnu og hugtak-
ið, list, fékk á sig form, jafnframt
hefur engin verið jafn iðin við að
afmá sjónminni úr fortíð, sem sér
stað enn í dag. Það sem menn í
Suður-Evrópu leituðust við að end-
urreisa og hefja á stall, var blóma-
skeið fomaldar og grískrar há-
menningar, gerðist á tímabilinu
milli gotíkur og tilgerðarstefnunn-
ar, manerisma.
Ritað mál hefur eðlilega haft
meiri meðvind en sjónmenntir hér
á landi, en hver sá er í bók rýnir, er
jafnframt með sjónmenntir milli
handanna, hvoratveggja í lögun og
fyrirferð bókarinnar og hinum rit-
aða texta, og bókverk var mun fag-
urfræðilegri framníngur á árum
áður.
Það sem við blasir í anddyri
Þjóðarbókhlöðunnar er ekkert
minna en hámenning í sjónmennt-
um, fram kemur til viðbótar að lík-
ast til hefur Eggert verið drátthag-
ur maður og sé sjálfur höfundur
einhverra hinna veglegu mynda
sem hann sendi til Kaupmanna-
hafnar, og getur að líta í ferðabók
Eggerts og Bjarna Pálssonar land-
læknis, sbr. útgáfu Amar og Ör-
lygs á Ferðabókinni 1974. Hér er
verðugt verkefni íyrir hugumstór-
an og metnaðargjarnan listsögu-
fræðing, hinar Norðurlandaþjóð-
irnar væra fyrir löngu búnar að
rannsaka þennan þátt í kjölinn, svo
mikilvægur sem hann er í
framníngu þjóðreisnar.
Æsku þessa lands væri hollt að
uppgötva hve íslenzk fortíð var í
sjónrænu samhengi sértæk og
spennandi, læra að þekkja hin raun-
sönnu gildi og tengsl þjóðarinnar
við umheiminn. Þau vora meiri og
nokkuð önnur en hingað til hefur
verið haldið að ungum. Hátæknin
mun í sífellu þrengja þessum atrið-
um fram í dagsljósið á næstu áram
og áratugum og eins gott fyrir
myndlistarmenn og listsögufræð-
inga að halda hér vöku sinni. Læra
að skilja að þegar öllu er á botninn
hvolft er ómengað íslenzkt tað mik-
ilvægara amerískri naumhyggju,
svo gipið sé til líkingarmáls, og að
aUir ismar heimsins rúmist í ís-
lenzkum veruleik. Landlæg minni-
máttarkennd og sýndarmennska
kústast þá væntanlega burt.
Sýningunni er vel fyrir komið og
ber að þakka öllum er lögðu hönd
að framkvæmdinni, frá Lands-
bókasafni Islands - Háskólabóka-
safni og Þjóðminjasafninu. Lítil
heftuð skrá, sem fer prýðilega í
hendi, er til fyrirmyndar.
Bragi Ásgeirsson
Konungleg húsgögn
á tilboðsverdi
afsláttur
af kerrum
í fyrsta og eina skipti á þessari öid.
20% afsláttur af mest öllu gleri og
40% af fjölmörgum öðrum
tegundum.
Þá verða nokkur lampamót af
eldri gerð seld með 50%
afslætti.
20% afsláttur af öllum stimplum,
upphleypidufti og vatnslita-
tússpennum og mikið magn af
stimplum með 40% afslætti.
FJÖLMÖRG ÖNNUR SPENNANDI
TILBOÐ í GANGI Á MEÐAN
ÚTSALAN STENDUR
YFIR, EÐA TIL 10. ÁGÚST.
Ef þú ert úti á landi, getur þú auðvitað nýtt
þér útsöluna og hringt og pantað og við
munum senda þér um hæl.
Nr «em
IVERPOOL leSkföagÍn fást
Klapparstíg 27.
Sími 552 2522.
Tilboðsdögum
lýkur á löngum
laugardegi .
20-60% /
afsláttur Æd
af ðllum -i j
wörum
Tilboð á
Löngum laugardegi
15% afsláttur
Austermann Jager og Patons-garni,
Einnig erum við með aðrar garnte
gundir og útsaumspúða.
Sléttogbrugðið
Skólavörðustíg 22
Sími 5616111
Sendum í
póstkröfu
BJORG - GUSTI - OSP - EIK - PRESTUR
Óðinsgötu 7, sími 562 8448.
íur 1.775 nú 975
Konungleg hirðverslun, þar sem allir eru jafn velkomnir
.augavegur 25 • Sími 551 1135
UÐIN