Morgunblaðið - 06.08.1999, Blaðsíða 50

50 FÖSTUDAGUR 6. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Leyf mér að spyrja
þig að dálitlu...
Veist þú af hverju
við erum hérna?
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Gatið í tímatalinu
Frá Jóni Brynjólfssyni:
BALDUR Ragnarsson (B.R.) kerf-
isfr. skrifar í Mbl. 10. júlí um tíma-
talið og grein mína 21. maí. Baldur
segir:
1) B.R.: „Kemur m.a. fram í grein
Jóns, að Díonysíus hafí reiknað út
fæðingarár trésmiðsins frá Galíleu,
„Trésmiðurinn frá Galileu" var
Jósep faðir Jesú, en ekki hann sjálf-
ur. Hann hefur stundum verið kall-
aður „Galileinn“ eða „sonur smiðsins
frá Galileu".
2) B.R.: „Enginn veit fyrir víst,
hvenær hann fæddist." Það eru
nægar heimildir (alls 5) fyrir fæð-
ingunni á árinu 2 f. Kr., og þeim ber
öllum saman.
3) B.R.: „Almennt telja fræði-
menn fæðinguna hafa átt sér stað á
árabilinu 4-7 f.Kr.“ ( í tímaröð 7-4 f.
Kr.). í almanökum 1875-1970 stend-
ur: „Á þessu ári teljast liðin vera:
frá Krists fæðíng (ártalið) ár; ...“
þarna er fæðingin skilgreind skv.
tímatalinu. Árin 1970-87 stendur „
Fæðing Krists á tímabilinu 7-4 f.
Kr. „. Tímatalið þá ekki talið rétt.
Þessu var breytt 1988 í „... 7-2 f.
Kr.“ Upplýsingar B.R. eru því úr
gömlu almanaki 1970-1987 og eru
því úreltar fyrir 11 árum.
Enginn vafí leikur á, að þessu hafi
verið breytt eftir vandlega athugun.
Þetta bendir sterklega til nýrra
upplýsinga um, að fæðingin hafi
einmitt verið á árinu 2. f. Kr. Það er
í samræmi við tímatal Díonysíusar.
Almanak Þjóðvinafélagsins hefur í
eina 3 áratugi verið reiknað og búið
til prentunar af Þorsteini Sæmunds-
syni dr. ph. sem er einn virtasti vís-
indamaður okkar, afar vandvirkur
og birtir á hverjum tíma, það sem
hann telur rétt, eins og sjá má.
Eitt sinn leitaði ég upplýsinga og
spurði virtan prófessor í rafmagns-
verkfræði. „Ég veit það ekki. Sp-
urðu Þorstein. Ef hann veit það
ekki, þá veit það enginn." Eftir tvo
daga datt inn um lúguna bréf frá
Þorsteini, 12 blöð prentuð úr gagna-
banka. Eins og sjá má, byggi ég að
mestu leyti á hans riti, almanakinu.
4) B.R.: „Ef rétt er talið byrjar
fyrsta árið 1. janúar árið 1 e.Kr. Allt
það ár er fyrsta árið.“
Slíkt tímatal byrjar ekki við fæð-
ingu Ifrists og er því ótengt Kristi.
Skv. Árna Böðvarssyni er ártalið
„tala til að sýna árafjölda frá upp-
hafi tímatals“. Ef tímatalið byrjar 1.
jan. 1 e. Kr., er þann dag enginn
ái-afjöldi frá upphafi tímatals, og ár-
talið væri því „0“, en ekki „1“. Tíma-
talið hlýtur því að byrja árið áður,
árið „1 f. Kr.“. Það er fyrsta árið eft-
ir fæðinguna, og það fær enga tölu,
því núllið var ekki til, þegar Díonysí-
us gerði tímatalið. Skilgreiningin
felur í sér, að það líður 1 almanaks-
ár, áður en ártalið verður „1“. Hvar
er þetta ár, sem hefur enga tölu?
Segja má, að þetta ár sé á vissan
hátt „hið týnda ár“ tímatalsins, en
nú er það fundið. það er rétt hjá
Baldri, að skv. minni grein er „gat“ í
tímatalinu. Eitt ár í upphafi tíma-
talsins hefur ekki tölu og ekki táknið
núll. Það vantar einkenni. Ef ein-
kennið finnst, er árið fundið. Ein-
kennið verður að uppfylla mörg skil-
yrði. Það verður að tengja saman
Krist, tímatalið, ritháttinn „a.D.“,
latneska málfræði, stærðfræðina,
rithátt tímatals og kirkjulegs alman-
aks, þekkingu Díonysíusar og vald
og vilja páfa. Þetta þarf allt að
smella saman. Einkennið verður að
fylla upp í eyðuna, „gatið“, í tímatal-
inu og tengja saman alla þá enda,
sem nú dingla þar lausir, og hafa
gert sennilega öldum saman.
5) Baldur spyr réttilega, B.R:
„Hvað heitir þá fyrsta árið?“ Svarið
er: Það heitir nú illu heilli „1 B.C.“,
„1 f. Kr.“. Skv. rómversku tímatali
heitir það „DCCLIII. a.u.c.“. Ég tel,
að Díonysíus hafi gefið þessu ári
heitið „Dominus", „Herrann" á rit-
hætti kirkjunnar og almanaks henn-
ar „Dominus", til heiðurs Kristi.
Dominus er því nafn á ári, sem jafn-
gildir ártali. Þá er einkennið komið
og árið fundið. Þetta ár er viðmiðun
fyrir röð eftirfarandi ára, sem ein-
kennd eru með raðtölu. Þá röð
þekkja allir. Næsta ár fékk því heit-
ið „I. ab domino" skammstafað
„I.a.D.“ (1. eftir Dominus). Sbr.
„DCCLIII. a.u.c.“ skv. rómversku
tímatali.
Tímatal kristinna manna er tengt
Kristi, og byrjar árið eftir fæðingu
Krists með árinu „Dominus". Ef tal-
in eru liðin almanaksár frá fæðingu
Krists, skv. skilgreiningu hugtaks-
ins „ártal“, er þetta tilgreinda ár (1
e. Kr.) því ekki fyrsta almanaksárið
eftir fæðingu Krists, heldur annað.
1. jan. 1 e.Kr. er 1 almanaksár
(Dominus, hið týnda ár) liðið frá
fæðingu Krists, Kristur eins árs, og
þá byrjar 2. ár timatalsins og 2. ár í
ævi Krists. þannig fara saman aldur
Krists í heilum almanaksárum og
ártalið.
6) B.R.: „Fyrsta ár tímatalsins
reit Díonysíus sem 1 A.D. (anno
Domini - árið eftir fæðingu guðs).“
Þama er Díonysíus hafður fyrir
rangri sök. Skv. Orðabók Árna
Böðvarssonar eru hugtökin „tíma-
tal“ og „ártal“ skilgreind þannig, að
ártalið er aldur Krists í heilum alm-
anaksárum.
þetta gerði Díonysíus því ekki.
Fyrsta ár tímatalsins er að mínu viti
árið „Dominus", sem nú ber ein-
kennið „1 f. Kr.“
7) „1 A.D. (anno Domini - árið eft-
ir fæðingu guðs).“ Þetta er venjuleg-
ur en rangur ritháttur og röng skýr-
ing. Ég tel röðina bera einkennið „I.
ab Domino" „I. a.D.“ og merkir „I.
frá Dominus“. „Dominus“ er kirkju-
legur ritháttur, heiti eins árs, ársins
„1 f. Kr.“.
Það verður að leita til upprunans
til að ráða gátuna um fæðingu
Krists og upphaf tímatalsins. Sögu-
legar staðreyndir, elsti rithátturinn
og latnesk málfræði eru nauðsynleg
tæki til þess. Þá verður að finna
önnur tæki, sem Díonysíusi stóðu til
boða, dýrlingatal katólsku kirkjunn-
ar og rithátt og skráningu helgidaga
í kirkjulegu almanaki. Þar eru
nokkrar raðir sunnudaga hliðstæðar
tímatalinu og með sama skráningar-
hætti. Fyrirmynd tímatalsins er því
að finna í Almanaki Þjóðvinafélags-
ins frá upphafi!
Almanak Súmera hefur verið
reiknað í 5760 ár, síðan 3761 f. Kr.,
síðan 617 árum fyrir Nóaflóð. Þessi
skráningarháttur er sennilega jafn-
gamall. Það er ósennilegt, að honum
hafi verið breytt við gerð tímatals-
ins. Kirkjan hefur aldrei verið mjög
byltingarsinnuð.
JÓN BRYNJÓLFSSON,
verkfræðingur.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.