Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.1984, Síða 10

10
Útlönd
Útlönd
Útlönd
DV. MIÐVIKUDAGUR14. MARS1984.
Útlönd
Gary Hart, hin nýja stjama i
bandarískum stjómmálum
Hin nýja stórstjama stjórnmál-
anna í Bandaríkjunum, Gary Hart
öldungadeildarþingmaöur demó-
krata í Kóloradó, var ekki ýkja mikið
kynntur innan síns heimalands áöur
en hann gaf kost á sér til for-
kosningabaráttunnar um útnefningu
demókrata til forsetaframboðs. Og
erlendis vissu menr alls engin deili á
honum.
Jafnvel núna, þegar nafn Harts
hef ur verið á hvers manns vörum og í
öllum fjölmiðlum í rúmar tvær
vikur og hann rækilega kynntur, eru
menn ekki alltof vissir hver þar er á
ferö eða hvaða stefnur hann boði. Og
um einkalíf hans vita menn næsta
lítið, í viðmiöun hvemig sh'kir odd-
vitar í bandarískum stjórnmálum
eru venjulega skoðaðir alveg niður í
saumana.
Skýringin á þessu síðarnefnda
liggur í því að Hart þykir nánast
feiminn í framkomu eftir því sem
gerist um menn sem eiga frama sinn
undir því að afla sér vinsælda meöal
almennings. Honum er ekkert um
það gefið að flíka einkalífinu eða
eigin persónu svo mikið. — ,,Það er
kosið um hugsjónir,” segir hann.
Þetta er nokkuð mótsagnakennt,
enda ber mönnum flestum saman
um að Hart sé maður margra mót-
sagna. Hann vill láta líta á sig sem
fulltrúa yngri kynslóöarinnar, en
var þó orðinn þrítugur á sjöunda ára-
tugnum, þegar þrítugum mönnum í
Bandaríkjunum þótti illa treystandi
fyrir ábyrgðarverkum. Þegar hann
vakti fyrst á sér verulega athygli í
stjómmálum, stýrði hann kosninga-
baráttu George McGoverns 1972,
sem sótti að forystu Demókrata-
flokksins frá því lengst af vinstri
kanti, en sækir sjálfur aö henni núna
beint frá miðju flokksins.
Af persónulegri viðkynningu segja
sumir hann kuldalegan og til-
finningalítinn, nánast hofmóðugan,
Framboðsefnið Hart blandar geði við heimamenn í New
Hampshire þar sem sigurinn fékk stjörnu hans fyrst til að
hækka að ráðiá stjórnmáiahimninum.
Hart með eiginkonunni, Lee ft.v.i og dótturinni Andreu,
krafti með honum íkosningabaráttunni.
en aörir segja hann bæði fljótan til
reiði og jafnfljótan til meðaumkunar
og viökvæmni. Fjölmiðlar hafa sagt
Hart vera sneyddan kímnigáfu, en
sjálfur skopast hann að slíku. „Víst
hef ég kímnigáfu,” segir hann. „En
þurfi maður aö segja'fólki að maður
hafi kímnigáfu býst ég viö að eitt-
hvaðsé djúpt á henni.”
Hart eða Hartpence, eins og ættar-
nafnið var þá, er fæddur og uppahnn
í smábænum Ottawa, sem er um 50
mílur frá Kansas City. Foreldrar
hans sem eru hvorugt á lífi lengur
voru ekki það efnuð að þau gætu ýtt
syninum inn á stjórnmálabrautina.
Carl, faðir hans, var olíubílstjóri, en-
síðan sölumaður á landbúnaöar-
tækjum. Móðir hans, Ninavarkona
ströng og siðavönd og mjög trúrækin
í sértrúarsöfnuði sem kennir sig við
Kirkjuna af Nazarene.
Gary Hart þótti bráðvel gefinn í
skóla, þar sem honum gekk mjög vel
í náminu. Hann gekk í menntaskóla í
Bethany i Oklahoma, þar sem hann
kynntist þeim tveim manneskjum,
er skiptu miklum sköpum fyrir hann
í lífinu. Önnur þeirra var heimspeki-
prófessorinn, J. Prescott Johnson,
sem hafði mikil áhrif á Hart um val á
námsbraut í framhaldinu, en hin var
Oletha Ludwig, sem Hart kallar dags
daglega Lee. Hún hefur verið eigin-
kona hans i 25 ár því aö þau giftu sig
þegar þau útskrifuðust.
I þá daga var pólitík hvergi í
myndinni, en Hart stefndi að kennslu
og fræðimennsku. Það var fyrst 1960
að Hart gaf sig að pólitísku starfi og
þá fyrir framboösundirbúning
Kennedys. Um svipað leyti inn-
ritaðist hann í lögfræði í Yale og lauk
því 1964. Eftir það starfaöi hann í
dómsmálaráðuneytinu í stjómartíð,
Johnsons forseta. Síðar vann hann
hjá lögfræðifyrirtæki í Denver í
Kólóradó, en stjórnmálaáhuginn
hafði þá gripið hann. Starfaði Hart
fyrir Robert Kennedy að framboös-
undirbúningi, og er ekki enn úr minni
liöiö, hvílíkt áfall þaö var honum,
þegar Bobby var myrtur.
Eftir að hafa starfað aftur aö mál-
flutningi í Denver gekk Hart í lið
með stuðningsmönnum George
McGovern 1970 og tók fljótlega viö
stjórn kosningabaráttunnar fyrir
McGovern í vesturríkjunum. Þá
vakti hann á sér athygli atvinnupóli-
tíkusa fyrir snilldarvinnubrögð, sem
að miklu leyti voru þökkuð því að
McGövem stefndi hraðbyri í að
hljóta útnefningu. Síöan kom
Eagletonhneykslið, Watergate-
hneyksliö og hrikalegur kosninga-
ósigur. Hart segir í dag að sárindi
hans upp úr þeim hrakföllum hafi
komið honum til aö ákveða að bjóða
sig fram til kosninga í öldungadeild
Bandaríkjaþings tveim árum síðar.
Reynslan úr kosningabaráttunni
fyrir McGovem kom honum þá að
góðu haldi og Hart vann fyrst út-
nefningu og síðan þingsætið og kom
engum á óvart. En þegar til þing-
starfanna tók kom hitt á óvart að
hann þótti snöggtum íhaldssamari
en McGovern, sem hann hafði áður
fylgt svo dyggilega. Hart segir til
skýringar því aö hann hafi í rauninni
aldrei veriö eins f rjálslyndur og virst
hafði í kosningabaráttu McGovems.
Af málum, sem Hart hefur stutt
eða staðið gegn í öldungadeildinni,
hefur hann veriö talinn til svokall-
aöra „nýfrjálslyndra”, þótt hann
sjálfur bregðist illa við ef draga á
hann í dilka með öðrum. Hann náði
endurkjöri 1980 en þá naumlega.
Meðal annarra öldungadeildar-
þingmanna nýtur Hart álits, sérstak-
lega fyrir þekkingu sína á vamar-
málunum, og hann þykir sjálfstæður
í skoðunum og afstöðu, en ívið fjar-
lægur og seintekinn í viðkynningu. I
Washington þykir hann hafa hirt lítið
um að sinna veislulífinu eða félags-
skap embættis- og þingmannaaðals-
ins.
Hart er dulur um einkahagi sína.
Biaðamönnum hefur gengið illa að fá
hjá honum skýringar á því, hvers-
vegna fjölskyldan breytti ættar-
nafninu úr Hartpence í Hart. Hann
segir sjálfur aö fyrr á öldum hafi það
verið Hart, og foreldrar hans hafi
ákveöið að breyta því aftur til upp-
runans, en hann hafi ekki staðið í
vegi fyrir því. Ur öðmm áttum
heyrist að hann hafi sjálfur haft
fmmkvæðið að nafnbreytingunni.
Jafnlítiö hafa blaðamenn haft upp
úr krafsinu þegar þeir forvitnast um
hjónaband Harts og Lee. Þau hafa
tvívegis slitið sambúð en tekið
saman aftur. Hún starfar af fullum
krafti með eiginmanninum í for-
kosningunum, en orð er gert á því
aö þau sýni ekki hvort ööru mikla
kærleika í augsýn annarra. Þau eiga
tvö börn, Andreu (19 ára), sem er í
háskólanum í Maryland, og 17 ára
son, John að nafni. — I kunningja-
hópi hefur Andrea skýrt erfiöleika í
sambúð foreldranna út frá þindar-
sem báðar starfa af fullum
lausum stjórnmálferli föðurins. Hún
vinnur þó í forkosningunum fyrir
föðurinn eins og móðir hennar.
Um stefnu sína segir Hart að hún
sé samsett úr „nýjum hugmyndum”
á sama hátt og hann segist fulltrúi.
fyrir „nýja kynslóö í landsmála-
forystunni”. Keppinautar hans vilja
mjög draga í efa nýmælin í öllum
þeim yfirlýsingum og segja flest af
því gamalkunnugt og ekkert
splunkunýtt. Að vísu hefur Hart í
þingliðinu talist til þess þingmanna-
hóps, sem kallaðir eru „nýbylgju-
demókratar, eða nýfrjálslyndir”, og
hann hefur staðfastlega fylgt á víxl
frjálslyndi demókrata í ýmsum
málum, en nýíhaldssemi Reagans-
mannaíöðrum.
Þegar yfir heildina er litið þykir
þaö því hafa viö nokkuð að styðjast
aö hiö „nýja” í málflutningi Harts sé
fyrst og fremst að hjá einum manni
sameinist úr beggja herbúðum það
nýjasta og viðleitni til þess að finna
ný svör við vandamálum bandarísku
þjóöarinnar. Einkum í efnahags-
málum og vamarmálum.
Hart hefur verið gagnrýninn á
stefnu Reagans í vamarmálum og
vill draga þar úr útgjöldum eða nýta
fjárveitingar betur í ódýrari
hernaðartækni. Menn vilja taka
afstöðu hans þar saman í slagorðið
að „því smærri og hagnýtari því
betri” sem er að vísu ekki alveg rétt
lýsing en þó í áttina. I efnahagslífinu
leggur Hart áherslu á frjálsa sam-
keppni og aukna tæknivæðingu í
atvinnuh'finu. Hann hefur lagt þar
fram margvíslegar tillögur, og
flóknar sumar, og margar aöeins
hálfsoðnar ennþá. Aðalinntakið er að
hann leggur til að stjómin — eða þaö
er að segja forsetinn — leiði saman
atvinnurekendur og verkalýð til þess
að móta stefnuna í framleiðslu-
málum í samvinnu. Hann styður
hugmyndir um endurmenntun laun-
þega sem tæknin hefur gert atvinnu-
lausa. Eins og aörir demókratar
styður hann mikil opinber umsvif, en
vill þó ekki afskipti þess opinbera af
markaðnum. Hann er hlynntur
grundvallarbreytingum á skatta-
lögum og endurskoðun þeirra.
Hann styöur hugmyndina um
| „frystingu kjarnorkuvopnabirgða”
sem bráöabirgöaráöstöfun og vill
samninga við Sovétmenn um fækkun
þeirra. Hann var þó hlynntur stað-
setningu nýju kjamaeldflauganna í
NATO-löndunum í Evrópu.
Umsjón: Guðmundur Pétursson