Þjóðviljinn - 24.12.1948, Page 18

Þ JÓÐVIL JINN
18
Jólín 1&48
til að ætla. Eigendur „Bjarka“ og „Arnfirð-
ihgs“, en þeim blöðum stýrði Þorsteinn báð-
um, voru menn frjálslyndir og samvinnu-
góðir, enda bera blöðin þess engin merki, að
reynt hafi verið að sitja á skoðunum ritstjór-
ans og halda þeim niðri. Það mun og sann-
ast„ þegar ritstjóraferill Þorsteins Erlings-
sonar verður kannaður til nokkurrar hlítar,
að hann er um margt hinn merkilegasti og
stórum athyglisverðari en almennt mun tal-
ið. Eigi eru tök á því í stuttu greinarkorni
sem þessu, að gera blaðamennsku Þorsteins
viðhlítandi skil. Mun aðeins reynt, aðallega
með tilvitnunum, að skýra frá viðhorfum
hans til heimsstjórnmálanna, og gerð tilraun
til-að sanna, að í fréttaflutningi sínum frá
útlöndum vann hann merkilegt brautryðj-
andastarf, einstætt á þeim tíma. Hann kom
þar fram, eins og í ljóðum sínum, sem boð-
beri sósíalismans og talsmaður undirokaðra
stétta og þjóða, en risti auðvaldshyggju og
stórveldastefnu napurt níð.
.Þorsteinn Erlingsson hafði dvalizt erlend-
is, aðallega í Kaupmannahöfn, um þrettán
ára skeið, er hann settist aftur að á íslandi
og gerðist ritstjóri vikublaðsins „Bjarka“ á
Seyðisfirði, sem hóf göngu sína 9. október
18j96. Á Hafnarárunum hafði Þorsteinn orðið
gagntekinn af hugsjón sósíalismans, sem þá
var tekin að ryðja sér til rúms meðal danskr-
ar alþýðu. Þetta voru viðburðarík á‘r óg Þpr-
steinn fylgdist með því af lífi og sál, setn
fram vatt í veröldinni. Maðurinn yar þaiinig :
gerður, að samkvæmt eðli sínu og skapgerð
hlaut hann að skipa sér í fylkingu þeirra
manna, sem kröfðust aukins réftlætis og'
meiri jöfnunar á hag manna og lífsáðstöðm :
Hitt er og auðsætt, að hann kynntíst allnáið
þeirri þjóðfélagsstefnu, sem ein 'hafði 'é-i
kveðnar og rökvísar kenningar að flytja uttV
nýja og réttlátari þjóðfélagsháttu. Surná"ri&
1896, fáum mánuðum áður en Þorsteinn flutt-
izt heim til íslands, gafst honum köstúh-’á
að ferðast til Ameríku. Kynntist hann þar að
nokkru hinu vestræna frelsi, er hann hafði
vegsamað í kvæðinu „Vestmenn", ög komst:
að raun um, að þar „væri talsveft;;öðru; vísi
málum skipað, en hann hafði dreymt umÁ
Þegar í fyrsta tölublaði „Bjarka“, ’hóf Þor-
steinn að segja ferðasögu sína: til Vestur-
heims, og er brátt sýnt, að hann þykist eigi
þurfa að vera myrkur í máli. Verður honum
þegar harla tíðrætt um auðvald Bandaríkj- r
anna, „hugsjónir“ þess og vinnubrögð. Það sé ■
að vísu rétt, að enginn kórónaður konung*
ur né keisari sé í Bandaríkjunum, en þar .
riki þó ,.kóngar“ margir, „kolakóngar, stein-
olíukóngar, járnbrautakóngar, sykurkóngar,