Þjóðviljinn - 24.12.1948, Blaðsíða 49

Jólin 1943
ÞJÓÐVILJINN
49
Þegar Schubert komst í söngkórinn
Fyrir rúmum hundrað árum átti heima í
borginni Vín, í Austurríkh drengur að nafni
Franz Schubert. Hann heyrði oft yndislega
tóna, sem enginn hafði áður heyrt. Hann átti
þá sjálfur, ef svo má að orði kveða, og alla
ævi sína fékkst hann við að skrifa niður
þessa fögru tóna, sem sungu sig inn í sál
hans.
Faðir þessa drengs var fátækur skólakenn-
ari. Börnin voru mörg og oft skorti bæði föt
og fæði. Stundum var varla líft í litla húsinu
fyrir kulda, því að þá vantaði peninga til þess
að kaupa fvrir eldiviðinn.
Einn dag, þegar Franz litli var 12 ára gam-
all, stóð hann, ásamt fleiri drengjum, í stóra
salnum í Konunglega Tónlistaskólanum í
Vínarborg, og ætlaði, ásamt þeim að ganga
undir próf í söng. Þeir drengjanna, sem stæð-
ust prófið, skyldu fá að syngja í söngkór
keisarans. Ekki nóg með það, þeir fengju líka
ókeypis kennslu í tónlist og fallegan ein-
kennisbúning, allan settan gylltum borðum
og hnöppum. Franz varð að komast í kórinn,
því að auk alls þess, sem hér er talið, var
einnig von á tveim máltíðum á dag í þokka-
bót.
Drengirnir, sem ásamt Franz biðu þarna,
gerðu sér heldur en ekki dælt við hann. Fyrst
og fremst var hann nú ósköp tötralega
klæddur, svo var hann bæði feitur og stirð-
ur, en út yfir tók, að hann hafði þykk gler-
augu og var eins alvarlegur á svipinn eins
og hann hefði þegar fallið við prófið. Franz
hafði orðið að vinna mikið heima og var ó-
vanur að leika sér við drengi á sínum aldri.
Þetta gerði hann feiminn og óframfærinn,
hann gat ekkert sagt, og drengirnir hrintu
honum og drógu óspart dár að honum og
gömlu fötunum, sem voru snjáð og slitin, en
þó sérstaklega gleraugunum, og kölluðu
hann fjöreygða strákinn.
Á endanum kom röðin að Franz að syngja.
Þetta var nokkuð, sem hann kunni. Nú var
hann ekki lengur feiminn. Fullkomlega ró-
legur söng hann með sinni skæru rodd hið
fallega einfalda lag, sem notað var við próf-
ið. Þá lét kennarinn hann syngja erfiðara lag.
Aftur söng hann hreint og skært. Erfiðari og
erfiðari viðfangsefni fékk hann, og hann
söng af svo miklum skilningi og innileik, að
kennarinn gat varla trúað því, að hann væri
að hlusta á þennan feimna og óframfærna
dreng. Það þarf ekki að orðlengja, að Franz
litli stóðst prófið með mestu prýði, var tek-
inn í söngkór keisarans, fékk fallega ein-
kennisbúninginn og ókeypis kennslu í tón-
list.
Franz var byrjaður að læra á píanó og fiðlu
og nú fór honum daglega fram. Hann æfði
sig kappsamlega ’tímunum saman og hætti
aldrei við neitt viðfangsefni, fyrr en hann
gat spilað það leikandi létt.
Faðir hans var einnig sönghneigður og unni
tónlist. Hann hafði ásamt Franz og tveim
bræðrum hans dálitla hljómsveit á heimili
sínu. Faðir Schuberts spilaði á cello, en
stundum kom það fyrir, að hann fór eklci
allskostar rétt með, að því er Franz fannst,
og var hann þá vanur. að segja: ..Faðir minn,
ég held það sé eitthvað bogið við þetta.“ En
hvaða lög haldið þið að litla hljómsveitin
haf oftast spilað? Þau voru reyndar flest eft-
ir litla Franz sjálfan.
Oft kom það fyrir, að Franz átti ekki nóga
peninga til þess að kaupa fyrir nótnapappír,
svo að hann lét umbúðapappír duga. En hon-
um fannst hann mega til að skrifa niður
bessa yndislegu tóna, sem ævinlega sóttu að
honum.
Litla hljómsveitin á æskuheimilinu var sú
fyrsta, sem spilaði lög eftir Franz litla. En
hundrað árum síðar hljóma enn um allan
heiminn. hin vndisfögru lög og tónverk hins
mikla tónsnillings. Franz Schuberts. vmist
leikin af stórum hljómsveitum í sönghöllum
stórborganna, eða á heimiium söngelskra
manna, leikin á allskonar hljóðfæri.
Mikið væri nú ánægjulegt að geta sagt, að
þessi litli listamaður, með þykku gleraugun,
hefði orðið frægur og ríkur, meðan hann lifði.