Þjóðviljinn - 31.03.1983, Blaðsíða 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 31. mars 1983
stjórnmál iWZfi Svavar
Tími hinna miklu kosningaloforða genginn í garð: wm Gestsson skrifar
Geir ætlar nú að gefa hús-
byggjendum 2.500 miljónir!
í samstarfsgrundvelli Alþýðubandalags-
ins segir:
„íbúðir fyrir ungt fóik“
„Næstu fimm árin starfi sérstakur sjóður
- „fbúðir fyrir ungt fólk“ - sem fjármagni
hóflegt húsnæði fyrir ungt fólk og þá sem
eru að tryggja sér húsnæði í fyrsta sinn.
Fjármagn sjóðsins komi með auknu fram-
lagi lífeyrissjóða, með lögbundinni þátt-
töku bankakerfisins í húsnæðislánakerfinu
og sérstakri tekjuöflun í þessu skyni“.
Jafnframt er í samstarfsgrundvellinum
gerð grein fyrir því að Alþýðubandalagið
vilji beita sér fyrir nýjum eignarformum
þannig að ekki sé aðeins um að velja kaup á
húsnæði eða leiguhúsnæði, heldur einnig
kaupleiguform, þar sem leigan er jafnframt
innborgun á eign ef menn svo kjósa að ák-
veðnum tíma liðnum. Þá er gert ráð fyrir því
í stefnuskrá Alþýðubandalagsins að hús-
næðislán verði greidd út í tvennu lagi en
ekki þrennu og loks að verulega verði aukin
hlutdeild byggingarsamvinnufélaganna.
Þessi atriði sem nefnd eru í stefnuskrá
Alþýðubandalagsins kosta um 300 miljónir
króna á einu ári og flokkurinn bendir á þrjá
möguleika til þess að afla fjárins:
1. lMeð auknum framlögum lífeyris-
sjóðanna
Þeir eiga nú að kaupa skuldabréf fyrir
a.m.k. 40% af ráðstöfunarfé sínu og það
hafa flestir þeirra gert. Þó eru tvær
undantekningar: Lífeyrissjóður versl-
unarmanna, sem heldur vill fjármagna
höll verslunarinnar en verkamannabúst-
aði, og Lífeyrissjóður starfsmanna Sam-
bandsins, sem hefur lagt fé í byggingar-
framkvæmdir á vegum SÍS.
Alþýðubandalagið er tilbúið til þess að
hækka tölu í 45% - ég hef reyndar nefnt
50% -af ráðstöfunarfé lífeyrissjóðanna,
en þá verður um leið að setja strangari
reglur sem tryggja að allir lífeyris-
sjóðirnir leggi fé til þessá húnæðislána-
kerfis, en ekki bara sumir.
2. Með lögbundinni hlutdeild bankanna í
húsnæðislánum.
Þessum tillögum hafa aðrir flokkar en
Alþýðubandalagið (og Alþýðuflokkur-
inn) hafnað gjörsamlega og bankarnir
hafa sett sig þvert á úrbætur af þessu tagi
á húsnæðislánakerfinu.
3. Með auknum tekjustofnum fyrir hús-
næðislánakerfið, þ.e. með cinhvers kon-
ar skattlagningu.
Ég hef bent á þann möguleika að afla
fjárins með einu söluskattsstigi en það
gæfi tekjur í um 300 milj. kr. á einu ári.
Þetta eru raunar einu leiðirnar sem til eru
til þess að auka fjármuni húsnæðislánakerf-
isins. Sá sem ekki vill fara þessar leiðir vill
ekki auka lán til húsbyggjenda. Það eru
aðeins loddarar sem halda því fram að unnt
sé að auka fjármuni húsbyggjenda án þess
að leggja um leið skyldur á aðra.
Húsbyggjendum duga þess vegna ekki
óljós loforð, heldur skýr og ótvíræð, enda
byggi þau á nákvæmum tillögum sem unnt
er að framkvæma hér og nú, það er tafar-
laust.
Staðið við fyrirheit
í kosningabaráttunni 1979 gáfum við
fyrirheit um það að verða við kröfum
verkalýðshreyfingarinnar um endurbætur á
húsnæðislánakerfinu. Það var gert í einu og
öllu þannig að félagslegar íbúðarbyggingar
hafa margfaldast (500 á tveimur árum í
staðinn fyrir 800 á 12 árum),
verkalýðshreyfingin kýs fulltrúa beint í hús-
næðislánastofnunina, útlánakerfið er allt
sveigjanlegra en áður og bæst hafa traustari
fjármögnunarleiðir en áður. Þannig eru
byggingarsjóðirnir nú sterkari en nokkru
Enginn á
að borga!
sinni fyrr. Hitt er ljóst að það dugir ekki til
vegna þess að verðtryggingarstefnan -
raunvaxtarstefnan - hefur farið illa með
húsbyggjendur að það er brýnasta jafnrétt-
ismál okkar um þessar mundir að treysta
stöðu ungs fólks á húsnæðismarkaðnum.
Eldri kynslóð fékk íbúðir án þes að þurfa að
greiða lánin að fullu aftur - verðbólgan
hjálpaði þeim - yngri kynslóðir verða að
endurgreiða það að fullu sem tekið er að
láni. Krafa Alþýðubandalagsins um íbúðir
fyrir ungt fólk er krafa um að stíga myndar-
legt skref í átt til batnandi lífskjara og um
leið krafa um jafnrétti. Margir fá áhuga á
húsnæðismálum nú í kosningabaráttunni.
Formaður Sjálfstæðisflokksins er einn
þeirra sem skyndilega hefur öðlast áhuga á
húsnæðismálum. Hann tók ekki til máls um
húsnæðismál á þingi sem þó voru mjög til
umræðu á alþingi síðustu þrjú árin. Hann
sýndi þessum málum heldur ekki mikinn
áhuga þegar hann kom í veg fyrir það ásamt
Matthíasi Á. Mathiesen að ríkisstjórn
Geirs Hallgrímssonar framkvæmdi loforðin
Götin í þessu húsi, sem er í byggingu, eru
ekki stór miöað við miljarða gatið í hús-
næðistillögum Sjálfstæðisflokksins.
um félagslegar íbúðarbyggingar sem Geir
gaf aftur og aftur. Greinilegt er nú, að Geir
hefur verið andvígur þeim fyrirheitum sem
hann þó gaf sjálfur og má það verða verka-
lýðshreyfingunni nokkurt íhugunarefni
þegar sami maður keppist við að sanna
sjálfan sig sem næsta forsætisráðherra
landsins. Það varð hlutskipti núverandi
ríkisstjórnar Gunnars Thoroddsen að efna
þau fyrirheit sem ríkisstjórn Geirs Hall-
grímssonar hafði gefið en svikið í húsnæðis-
málum.
Lofar 2.500 miljónum
í grein í Morgunblaðinu í gær kemur fram
að formaður Sjálfstæðisflokksins hefur
skyndilega öðlast þörf fyrir að skýra frá því
að hann geri sér grein fyrir því hvað kostar
að byggja hús. I grein hans kemur fram
eftirfarandi:
Að það sé stefna Sjálfstæðisflokksins að
allir fái 80% lán af kostnaðarverði staðal-
íbúðar í 42 ár. í greininni segir Geir að
núverandi lán séu aðeins 12% af kostnaðar-
verði staðalíbúðar. Samkvæmt orðanna
hljóðan þarf því að margfalda núverandi
útlánagetu Húsnæðisstofnunarinnar til
nýrra íbúða með 6.7 (12% verður 80%), en
til eldriíbúða með 13.3 (6.0% verður80%),
til þess að fá rétta tölu.
Éf Geir ætlar að hrinda stefnu Sjálfstæð-
isflokksins í framkvæmd - (frá orðum til
athafna!) - kostar það ekki minna en um
2.500 miljónir króna, þar sem útlán til ný-
bygginga í ár eru áætluð 285 milj. kr., en til
eldri íbúða 162 milj. Hér með er því skorað
á Geir Hallgrímsson að gera nákvæma grein
fyrir því hvernig hann ætlar að ná þessum
fjármunum. Það er ekki nóg að segja að
markið sé 80%. Það er líka skylda hans að
segja nákvæmlega hvernig á að ná því. Allt
annað er ómerkileg tilraun til þess að slá
ryki í augu kjósenda á síðustu dögum fyrir
kosningar - ábyrgðarleysi á samdráttar-
tímum.
Að vísu gerir Geir Hallgrímsson tilraun
til þess að svara þessu í Morgunblaðinu í
dag, en þar segir hann meðal annars:
„í fyrsta lagi viljum við efla tekjustofna
Byggingarsjóðs ríkisins, en núverandi ríkis-
stjórn hefur tekið tekjustofna hans eins og
launaskátt að meginhluta í almennar þarfir
ríkissjóðs".
Hækkun ríkisframlags
að raungildi
Hverjar ætli séu „almennar þarfir ríkis-
sjóðs“ aðrar en heilbrigðismál, trygginga-
mál, menntamál, félagsmál o.s.frv.?
Launaskattur hefur runnið í ríkissjóð að
nokkru leyti, en ríkissjóður hefur líka verið
látinn tvöfalda framlag sitt til Byggingar-
sjóðs ríkisins milli áranna 1982 og 1983 að
raungildi. í ár nemur framlag ríkissjóðs til
byggingarsjóðanna tveggja nærri 300 milj.
kr. Framlagið hefur hækkað um 12% að
raungildi frá 1980 til 1983, eða á þeim tíma
sem núverandi ríkisstjórn hefur setið við
völd. Það er einnig verk núverandi ríkis-
stjórnar að tryggja að íbúðalánasjóðirnir
eru nú sterkari að eigin fjármagni en
nokkru sinni fyrr. Þannig nema eigin tekjur
sjóðanna í ár 83% hærri upphæð en í valda-
tíð ríkisstjórnar Geirs Hallgrímssonar, þ.e.
1977 - að raungildi. Hlutur ríkissjóðs í
Byggingarsjóði ríkisins var stóraukinn á
þessu ári vegna bráðabirgðalaga ríkis-
stjórnarinnar frá s.l. ári. Þessu vilja stjórn-
arandstæðingar gleyma af eðlilegum ástæð-
um. Ef Geir Hallgrímsson ætlar þrátt fyrir
þessar upplýsingar að halda því fram að
hann geti sótt í ríkissjóð 2.500 miljónirnar
sem hann lofar nú húsbyggjendum verður
hann að ráða því sjálfur, en þá væri fróðlegt
að fá upplýst hvað hann ætlar að skera nið-
ur í ríkisútgjöldum sem nema alls um 12
miljörðum króna.
Áf þessu sem hér hefur verið rakið er
ljóst að ávísun Geirs Hallgrímssonar á ríkis-
sjóð í þessu sambandi er markleysa.
Ekki tíu aura virði
En hann hefur fleiri ráð.
„í öðru lagi viljum við með frjálsum
samningum við lífeyrissjóðina auka þátt-
töku þeirra í fjármögnun íbúðabygginga".
Hókus, pókus! Er þarna stórfé? Núver-
andi ríkisstjórn hefur náð betra samkomu-
lagi við lífeyrissjóðina en nokkur ríkis-
stjórn. Fjármögnun þeirra í húsnæðislána-
kerfinu hefur meira en tvöfaldast frá því
sem var í valdatíð ríkisstjórnar Geirs Hall-
grímssonar (2.84 sinnum meira en 1977).
Samt hafa tveir sjóðir brotist undan
merkjum. Alþýðubandalagið er tilbúið til
að hækka hlutdeild lífeyrissjóðanna úr 40%
í 45%, enda verði tryggt að það sama gangi
yfir alla lífeyrissjóði. Núverandi fyrirkomu-
lag er hins vegar útilokað til frambúðar, þar
sem fjármögnun húsnæðislánanna frá degi
til dags er háð sviptingum í stjórnum
margra tuga lífeyrissjóða í landinu. Ég væri
fyrir mitt leyti jafnvel tilbúinn til þess að
fara hærra en í 45%. En þá þarf líka að vera
tryggt að jafnt gangi yfir alla lífeyrissjóðina
og jafnframt að gerður sé greiðslusamning-
ur milli lífeyrissjóðanna og Húsnæðisstofn-
unarinnar. Er Geir tilbúinn til þess að lög-
binda slíkt fyrirkomulag eða ekki? Ef hann
er ekki tilbúinn til þess er fyrirheit hans um
fjármagn frá lífeyrissjóðunum ekki tíuaura-
virði.
Enn segir Geir: „í þriðja lagi gerum við
ráð fyrir að sérstakar skattaívilnanir verði
veittar þeim einstaklingum sem leggja regl-
ulega fé inn á bundna reikninga. Síðan
verði sú aukning sparnaðar sem af þessu
hlýst, notuð til að standa undir auknum
þörfum húsnæðislánakerfisins".
Hvað þýðir þetta? Hversu mikla fjár-
muni ætlar Geir Hallgrímsson að taka inn í
húsnæðislánakerfið með þessum hætti?
Hvaðan á það að koma? Frá ríkissjóði -
skattaívilnanir? Úr bönkunum? Svarið
liggur ekki fyrir - eða er þetta kannski eins
og öll hin atriðin, aðeins hjóm, loftbóla,
einskis virði? Heldur Geir Hallgrímsson að
kjósendur sjái ekki í gegnum svona flug-
eídasýningar? Heldur hann að menn átti sig
ekki á því að fyrirheit í húsnæðismálum
kosta einnig peninga og spurningin er í
fyrsta lagi um þaö hvaðan þeir eiga að koma
og í öðru lagi hvort til er pólitískur vilji til
þess að sækja þessa fjármuni.
Allar leiðir Geirs Hallgrímssonar eru því
miður skrumið eitt - eins og sýnt hefur ver-
ið fram á - nema ein.
Sú sem enn er ónefnt á þessum blöðum:
Öfundarbyigja
„Þótt lán til íbúða í verkamannabústöð-
um nemi 90% kostnaðarverðs, njóta þeirra
svo fáir, og jafnframt er um svo mikla mis-
munun að ræða, þótt tillit sé tekið til efna-
hags, að óviðunandi er“. (Leturbreyting
mín).
Þá liggur það fyrir: Það á að brjóta niður
verkamannabústaðina. Um áratugaskeið
hafa láglaunafjölskyldurnar í Reykjavík
orðið að sætta sig við kjallara og hermanna-
bragga. Það var hlutskipti þeirra Reykvík-
inga þúsundum saman sem ólust upp hér í
borg á valdatíma íhaldsins.
Verkalýðshreyfingin barði fram með lang-
vinnum verkföllum umbætur í húsnæðis-
málum. Framkvæmdanefnd jbyggingaráætl-
unar reisti 1250 íbúðir, en borgaryfirvöld
gerðu allt sem þau gátu til þess að tefjaþær
framkvæmdir. Þegar Geir Hallgrímssón
hætti að vera borgarstjóri en varð forsætis-
ráðherra gaf hann að vísu loforð um þessar
íbúðir eins og áður getur, en þau voru svik-
in jafnharðan. Núverandi ríkisstjórn
tryggði þessu fólki sem aumast hefur hlut-
skipti allra íslendinga í húsnæðismálum
íbúðir við þolanlegum kjörum. Nú reynir
sjálfur formaður Sjálfstæðisflokksins að
reisa bylgju öfhndar I garð þessa fólks með
þeim hætti sem hér var vitnað til - hér sé um
að ræða óviðunandi mismunun: Þessa kjara
bót láglaunafólksins á að rífa niður. Það er
hún sem á að standa undir kostnaðinum við
loforð Geirs Hallgrímssonar. En jafnvel þó
að verkamannabústaðakerfið verði lagt í
rúst er ekki unnt að efna fyrirheit um 80%
handa öllum. Þess vegna er enn eftir að
skýra hvernig á að ná þessum 80%. Hver á
að borga? Hvenær á þetta fyrirkomulag að
verða til?
í upphafi var minnt á okkar tillögur. Þær
miðast við um 300 milj. kr. til þess að
hækka raunvirði húsnæðislána og til þess að
koma til móts við unga fólkið. Þetta eru
tillögur sem við ætlum að hrinda í fram-
kvæmd hér og nú, strax, því samstarfs-
grundvölur okkar verður forsenda
viðræðna um stjórnarmyndun af okkar
hálfu eftir kosningar.
Kjósendur þurfa þess vegna að átta sig á
því hvort er vænlegra að hafa skjól í
raunsæjum yfirlýsingum Alþýðubandalags-
ins eða loftkastala Sjálfstæðisflokksins. Það
er spurningin.
Svo mega menn gj arnan velta því fyrir sér
hvort ábyrgðarlaus málflutningur Geirs
Hallgrímssonar er viðeigandi fyrir formann
stærsta stjórnmálaflokks landsins nú um
þessar mundir, þegar öllu skiptir að vísa
leið gegn kreppu og atvinnuleysi. Við slíkar
aðstæður er ekki fremur en endranær við
hæfi að stjórnmálamenn dreifi i kringum sig
ábyrgðarlausum loforðum eins og þeim
sem Geir Hallgrímsson hefur sent frá sér og
hér hafa verið rakin. Þar stendur ekki
steinn yfir steini.
Reykjavík 27. mars 1983
Svavar Gestsson.