Þjóðviljinn - 31.03.1983, Blaðsíða 20

20 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 31. mars 1983
Tvær
Segja má að árið 1967 hafi orðið
stefnubreyting í skákmennt íslend-
inga. Þá réðst ritstjóri og útgefandi
tímaritsins Skákar í það verk að
gefa út hina víðfrægu bók Sovét-
mannsins Romanovskí, Fléttan.
Ekki var það í fyrsta sinn sem
skákbók hafði verið íslenskuð,
reyndar höfðu þeir Friðrik Ólafs-
son og Ingvar Asmundsson einum
áratug áður skrifað bókina Lærið
að tefla og fleiri bækur í sama dúr
höfðu komið út. Betri skákmenn
höfðu þó orðið að leita í erlendar
fræðibækur til að auka við þekk-
ingu sína, skákbókaútgáfan var í
raun handahófskennd og fylgdi
engum sérstökum markmiðum.
Með Fléttunni var markað upphaf
að reglulegri skákbókaútgáfu hér á
landi og síðan þá hafa skákbækurn-
ar orðið 17 talsins, ef með í dæmið
eru tekin innbundin mótblöð frá
Reykjavíkurskákmótunum, svo og
einvígi Fischers og Spasskís í
Reykjavík 1972, einvígi Spasskís og
Horts í Reykjavík 1977.
Fléttan hefur orðið þeim sem
þessar línur ritar umhugsunarefni,
ekki síst fyrir þá sök að greindir
menn vöru fljótt eftir útgáfu henn-
ar komnir með þá skýringu að bet-
ur hefði verið hætt við útgáfu, held-
ur en að senda bókina á markað í
umgjörð hennar.
Bókinni var ýmislegt fundið til
foráttu s.s. eins og að þýðingin væri
með hreinum ósköpum og annar
frágangur eftir því. Vissulega skal
vandað til skákbókaútgáfu, en illt
hefði verið ef þau ummæli sem þá
gullu í eyrum manna hefðu orðið til
að letja bókútgefandann Jóhann
Þóri til áframhalds á verkefni sínu.
Hann er þó þekktur fyrir annað en
að leggja árar í bát, ekki laust við
að hann herðist við gagnrýnisradd-
ir og í lok árs 1982, nánar tiltekið
um jólaleytið sendi tímaritið Skák
frá sér tvær bækur, Besti leikurinn
eftir Tékkana Hort og Jansa og svo
Skákdæmi og tafllok, en þar er
samankomiö í eina bók flest af því
besta sem sovéskir skákdæmahöf-
undar hafa samið í eina öld eða
DrEMI
OG
l.\IT
LOK..
svo. Ekki þori ég að veðja að þess-
ar tvær nýútkomnu bækur séu betri
að innihaldi en Fléttan, því satt
best að segja er Fléttan að efni
hreint meistaraverk og mikið er
tapað fyrir unga og efnilega skák-
menn í dag ef þeir hafa ekki lesið
þá bók. Hitt er vert að benda á, að
þeir sem standa að útgáfu Skák-
dæma og taflloka nú eru til muna
sjóaðri í útgáfustarfsemi af ýmsum
toga en þeir sem í krafti feikilegs
áhuga sendu Fléttuna á markað um
jólaleytið 1967. En hvernig hefur
tekist til nú? .
Fyrir um það bil tveim árum sett-
ist Arni Bergmann ritstjóri niður
og hóf glímu sína við þunglama-
legan texta hinnar rússnesku
bókar. Hans beið erfitt verkefni
þar sem hingað til hafa íslendingar
haft nánari kynni af öðrum til-
brigðum skákarinnar en skákdæm-
um og þrautum. Hefur það m.a.
komið fram í heldur fáfengilegum
íslenskum fræðiheitum um þessi
mál. Menn hafa hingað til notað
orðin skákdæmi og tafllok sem eitt
og sama hugtakið, en bókin gefur
ástæður fyrir því að greinarmun
skuli gera á örðunum.
Höfundur formála Guðmundur
Arnlaugsson gerir þetta að umtals-
skákbækur
VHort V Jansa
TOCTT
LEIKUBINN
efni og gerir kaflaskiptingu bókar-
innar nokkur skil. I átta köflum
bókarinnar geta menn fundið
vandaða umfjöllun um höfuðsnill-
inga skákdæmagerðar þá Kasparj-
an og Trotskí. Verk þeirra er skýrt
með þeirra bestu dæmum sem eru
stílhrein og áferðarfalleg, einföld í
uppbyggingu og úrlausn en svo ó-
trúlega vönduð smíð áð undrum
sætir. Það hvarflar að manni að
þessir snillingar hafi fengið tíma til
að vinna sitt verk og þá um leið að í
Sovétríkjunum sé litið á skák-
dæmagerð sem sjálfstæða listgrein.
Svo mun vera.
Þegar köflunum um Kasparjan
og Trotskí sleppir tekur við um-
fjöllun sovésku höfundanna um
seinni tíma vinnu skákdæmahöf-
unda. Mörg verk þeirra eru stór-
kostleg að gerð eins og t.a.m. dæmi
eftir Pauli nokkurn og er sýnt á bls.
99. Flestir þeir sem ég þekki hafa
gefist upp á dæminu með þeim
orðum að á því finnist ekki lausn,
það hljóti að vera gallað. Betri
meðmæli fá skákdæmi ekki!
Þau dæmi sem gerð eru á síðari
árum eiga það sameiginlegt að vera
flókin í allri gerð, taflmennirnir all-
ir í einum hrærigraut og get ég á
vissan hátt verið sammála Guð-
mundir Arnlaugssyni, sem gefið
hefur skákdæmum meiri gaum en
flestir aðrir er skrifa í blöð, að hin
fáliðaðri dæmi séu stílhreinni og
lausn þeirra oft áferðarfallegri.
Áðurnefnt dæmi eftir Pauli sker sig
úr hvað aldur varðar og er frá árinu
1912 á meðan flest hin dæmin í
þessum kafla eru til muna yngri.
í viðauka eru orðskýringar þar
sem mörg nýyrði þýðandans Árna
Bergmanns eru skýrð. Ég sakna
þess að hið ágæta orð línurof skuli
ekki hafa ratað inn í þessa bók en
e.t.v. er það of almenns eðlis. Tví-
burar, fyrirmyndartvíburar, kam-
eljón, þetta eru orð þung í vöfum
sem textinn er á frummálinu.
Um tök Árna á efninu þarf eng-
inn að efast. Hann er að sönnu
þekktur fyrir flest annað en afrek
sín á skákborðinu, en sannar fjöl-
hæfni sína með vandaðri vinnu.
Bókin er snyrtileg í öllum frágangi,
þýðanda og annarra aðstandenda
til sóma. Að því leyti er hún sérlega
gott framlag, að þetta mun vera í
fyrsta sinn sem hún birtist í örðum
en rússneskum búningi.
Besti
leikurinn
Hin bókin, Besti leikurinn, eftir
Tékkana Hort og Hansa er tilvalin
bók fyrir þá sem vilja auka við
skákstyrk sinn og sérlega vel fallin
til þjálfunar. Þarna eru um 200
stöðumyndir, skákmaðurinn getur
gefið sér 10 mínútur á klukkuna,
skrifað niður á blað þann leik sem
að hans mati er bestur og á næstu
blaðsíðu er lausnin. Dæmin eru
tekin úr skákum höfunda og þau
eru síst of létt. Oft á tíðum þurfa
menn að taka á öllu sínu til að finna
besta leikinn. Bragi Halldórsson ís-
lenskaði úr ensku og fórst það vel
úr hendi enda vanur að sýsla með
skáktexta. Hvað frágang varðar þá
er sá galli á, að kápuhönnuður
virðist hafa gleymt þeirri reglu sem
segir, að hvítur reitur skuli ávallt
vera á hægri hlið.
-hól. I
Afmælis-
fundur-
AA-sam-
takanna
Islensku AA-samtökin voru
stofnuð á föstudaginn langa árið
1954 og munu því halda upp á 29
ára afmæli á þessu ári. AA-
samtökin er félagsskapur karla og
kvenna, sem samhæfa reynslu sína,
styrk og vonir, svo að þau megi
leysa sameiginlega vandamál sitt og
séu fær um að hjálpa öðrum til að
losna frá áfengisbölinu. Til þess að
gerast AA-félagi þarf aðeins eitt:
LÖNGUN TIL AÐ HÆTTA AÐ
DREKKA.
Nú eru starfandi 133 AA-deildir
á íslandi og 2 íslensku-mælandi er-
lendis, sem hver um sig heldur
a.m.k. einnfundíviku. Þessafundi
sækja allt frá 10-15 manns og upp í
150 manns. Upplýsingar um fundi
og fundarstaði er hægt að fá á skrif-
stofu AA-samtakanna í Reykja-
vík, Tjarnargötu 5, sími 12010.
Hún er opin frá 1-5 e.h. alla virka
daga.
Afmælisfundur AA verður hald-
inn föstudaginn langa, 1. apríl í
Háskólabíói og hefst hann klukkan
níu. Þar koma fram ýmsir AA-
félagar og einnig koma fram gestir
fra Ál-Anon og Al-Ateen samtök-
unum.
Kaffiveitingar verða eftir
fundinn.
sunnudagskrossgátan
Nr. 365
J 3 s~ (d 71 7 2 9 (& /o 11 3 £
UL 13 V (5 3 iv- /s~ /3 9 9 /3 )i
(o 9 / 10 V <7 / >2 /Ö /9 20 )(, Zl 1
22 Jlo >7- /3 /3 l (p >r 22 23 <o 1
rr s? J3 e í>~ 10 23 <2 2/ // /S~ 21 6
io nr 21 zz <2 zr >7- Zz /o 23 <2 13 20
27- 2Z y ~n~ 2T~ 2Z 2/ V /2. V l 9 10 10
2$ 23 Í? (o /o /o V 23 (r T' s Zl
(o zo >r $ 17- S~ ) 20 JT~ 20 y 17-
9 22 V 21 2 i 6" V 2 T~ 32 17- 20
)0 rr~ V zz 23 10 23 /3 lo <2 /3 2 *0 <2 3
23 Z) 21 23 3 <2 JZ )0 // 23 $2 23 >3~ / >T
2 7- tV 20 sr 3 C2 23 V 2.0 2Í 20 3? 9 20
AÁBDÐEÉFGHlfJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá kunnugt
örnefni. Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans,
Síðumúla 6, Reykjavík, merkt „krossgáta nr. 365”. Skilafrestur er
þrjár vikur. Verðlaun verða send til vinningshafa.
)é> 13 3/ M 15 25 // 3

Stafirnir mynda íslensk orð eða mjög kunnugleg erlend heiti hvort
sem lesið er lá- eða lóðrétt.
Hver stafur hefur sitt númer og galdurinn við lausn gátunnr er sá að
finna staflykilinn. Eitt orð er gefið og á það að vera næg hjálp, því
með því eru gefnir stafir í allmörgur orðum. Það eru því eðlilegustu
vinnubrögðin að setja þessa stafi hvern í sinn reit eftir því sem
tölurnar segja til um. Einnig er rétt að taka fram, að í þessari
krossgátu er gerður skýr greinarmunur á grönnum sérhljóða og
breiðum, t.d. getur aldrei a komið í stað á og öfugt.
Verðlaunin
Verðlaun fyrir krossgátu nr.
361 hlaut Arndís Þorgeirsdótt-
ir, Lambastaðabraut 4, Sel-
tjarnarnesi. Þau eru bókin
Skíðakapp fyrr og nú eftir Har-
ald Sigurðsson. Lausnarorðið
var Lómagnúpur.
Verðlaunin að þessu sinni eru
bókin Hrakfallabálkurinn eftir
Einar Braga sem Iðunn gaf út.
HRAKFALLA
BÁLKURINN
IDUNN