Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.1996, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 4. SEPTEMBER 1996
15
200 ár: Tilefni til
að fagna
„Ég sé fyrir mér aö þennan dag yrðu t.d. einungis íslensk leikrit á fjölum
leikhúsanna," segir Árni Ibsen meöal annars í grein sinni.
Þann 5. desem-
ber næstkomandi
verða liðin rétt 200
ár frá fæðingu ís-
lenskrar leikritun-
ar. Þann dag árið
1796 frumsýndu
skólapiltar í Hóla-
vallaskóla við
Reykjavík Slaður
og trúgimi eða
Hrólf, fyrsta leik-
rit Sigurðar Pét-
urssonar sýslu-
manns, en með
réttu ber hann
sæmdarheitið
fyrsta leikskáld ís-
lands.
Að vísu er ekki
ósennilegt að
Bjarglaunin, leikrit Geirs Vídalíns
(síðar biskups), hafi verið sýnt
einhverjum árum áður af skóla-
piltum á sama stað, en um það höf-
um við engar öruggar heimildir.
Einnig hefur því verið haldið fram
að leikritið Sperðill, fyrsta frum-
samda leikritið á íslensku, eftir
Snorra Bjömsson á Húsafelli hafi
verið leikinn fyrr, en þó er ekkert
sem bendir til þess. Verður að
telja víst að Sperðill hafi aldrei
verið leikinn á leiksviði. Hvað
sem því líður, þá er það óumdeilt
að Sigurður Pétursson er sá sem
hefur merki leikritunar á loft í
þessu landi og verk hans era okk-
ar elsta klassík í þeirri
tegund bókmennta.
Vitaskuld er hér kær-
komið tilefni til að efna
til fagnaðar. Við höfum
þrjá mánuði til undir-
búnings.
Merkilegt efni
Hvernig væri vert að
minnast þvílíkra tíma-
móta? Atvinnuleikhúsin
hlytu að leggja sitt af
mörkum, þ.e. Þjóðleik-
húsið, Leikfélag Reykja-
víkur og Leikfélag Akur-
eyrar sem og svonefndir
„frjálsir leikhópar";
einnig áhugaleikfélög,
Leiklistarskóli íslands,
Háskóli Islands, aðrir
háskólar, framhaldsskólarnir, Rit-
höfundasamband íslands, Félag
leikskálda á íslandi og Leiklistar-
samband íslands. Útvarpsleikhús-
ið ætti auðvitað að fá töluvert
svigrúm í dag-
skrá Ríkisút-
varpsins þenn-
an dag, þar er
að minnsta
kosti mikið til
af mjög merki-
legu íslensku
efni í leikformi
auk agnarlítils
svigrúms til ný-
sköpunar, en
ekki væri rétt-
látt að gera
meiri kröfur til sjónvarpsstöðv-
anna en að þær legðu metnað sinn
í að hafa alla dagskrána á íslensku
þennan eina dag, enda hefur sjón-
varpsleikritun aldrei komist á legg
í þessu landi og vonlítið að það
gerist úr þessu.
Einungis íslensk leikrit
Það ætti að vera auðvelt fyrir
þessa aðila að koma sér saman um
að minnast þessara tímamóta með
þeim sóma sem hæfir. Vilji er allt
sem þarf, eins og skáldið sagði. Ég
sé fyrir mér að þennan dag yrðu
t.d. einungis íslensk leikrit á fjöl-
um leikhúsanna. Mér sýnist á
vetrardagskrá leikhúsanna að það
væri lafhægt auk þess sem 5. des-
ember ber upp á fímmtudag að
þessu sinni, sem er nothæfur sýn-
ingadagur að minnsta kosti í
Reykjavík. Að auki væri hægt að
efna til leiklestra á eldri leikrit-
um, allt frá verkum Sigurðar Pét-
urssonar til leikrita samtimans,
efna til fyrirlestra og málþings, og
veita okkur þannig ofurlitla yflr-
sýn 200 ára.
Þá væri hér kærkomið tilefni til
þess að gefa nú loksins út safn
allra elstu leikritanna okkar, allt
frá Sperðli Snorra Bjömssonar til
leikrita Magnúsar Grímssonar.
Þar með væru komin á eina bók
öll framsamin íslensk leikrit eldri
en Skugga- Sveinn Matthíasar
Jochumssonar. Slikt safn yrði
ekki nein stórbók, þvi flest leikrit-
in sem þar ættu heima era það
sem við mundum kalla einþát-
tunga, en of mörg þeirra hafa
aldrei verið prentuð og er það okk-
ur til mikils vansa.
Gerum 5. desember næstkom-
andi að degi íslenskrar leikritun-
ar. Oft var minna tilefni til að
fagna. Árni Ibsen
Kjallarinn
Árni Ibsen
rithöfundur
.en ekki væri réttlátt að gera
meiri kröfur til sjónvarpsstöðv■
anna en að þær legðu metnað
sinn í að hafa alla dagskrána á
íslensku þennan eina dag..."
Ólympíuleikar heilbrigðra
og fatlaðra
Ekki alls fyrir löngu kepptu
menn á ólympíuleikum heil-
brigðra í öllum sköpuðum hlutum
nema pokahlaupi sem var vinsælt
í minu ungdæmi og mikið stund-
að. í pokahlaupi klæddu menn sig
í strigapoka og hoppuðu síðan til-
tekna vegalengd. Þeir sem duttu
hættu ekki heldur héldu áfram
hoppinu. Sumir í öfuga átt vegna
ákafans að komast í mark hvað
sem tautaði og raulaði.
Á ólympíuleikum nútímans
stunda menn keppni í mörgum
greinum en þar er ekkert poka-
hlaup og ef menn detta í hlaupa-
greinum standa menn ekki upp
heldur hætta og fara að gráta.
Ég fylgdist með ólympíuleikum
heilbrigðra frá morgni og þangað
til ég lognaðist út af ekki alls fyrir
löngu og bar þar margt á góma.
Hestaíþróttirnar svæfðu mig með
tvöföldum hraða hljóðsins. Sigl-
ingamar líka. En þegar komið var
að hundrað metra hlaupi og allir
höfðu þjófstartað nema einn fór ég
sjálfkrafa inn í rúm og hallaði
mér.
íþróttaáhugi
Það eru ekki allir sem skilja
áhuga fólks á íþróttum. Varðandi
hina göfugu
sundíþrótt veit
ég um marga
sem halda því
fram að það geti
ekki verið heil-
brigt að hafa
gaman af því að
horfa á vatn,
jafnvel þótt ein-
hver sé að busla
í því.
Einnig hefur
fólk ýmislegt við
tímatökuna nú til dags að athuga
og gamalt fólk heldur því fram að
það sé fáránlegt að mæla eitthvað
í hundruðustu hlutum úr sek-
úndu. Þegar þetta fólk var ungt
datt engum í hug að gera neitt á
skemmri tima en svo sem hálfum
mánuði.
Og svo stökkva menn orðið þá
vegalengd i þrístökki
sem engum heilvita
íslendingi dytti í hug
að fara nema í
strætó.
En okkar fólk er
langt frá þvi að vera
á heimsmælikvarða á
ólympíuleikum af því
að þar er hvorki
keppt í viðskiptahall-
anum við útlönd né
skuldastöðu heimil-
anna.
En við stöndum
okkur vel í farar-
stjórn.
Fatlaöir
Okkar menn stóðu
sig samt vel á ólymp-
iuleikunum í Atlanta
þótt við sæjum þá ekki oft á verð-
launapalli. En við sáum tugþraut-
armanninn oft sem hafði látið
mála skegg sitt í íslensku fánalit-
unum sem var út af fyrir sig ágæt-
is afrek. Þar að auki stóð hann sig
vel í þrautinni.
Og svo tókst ungri og fallegri
stúlku að flýta sér dálítið í fjögur
hundruð metra hlaupi. En mér
finnst alltaf jafnundarlegt með
þessa þjóð, sem alltaf er að flýta
sér, að hún skuli almennt ekki
geta gert það í sprett-
hlaupum.
Fatlað fólk getur
stundum ekki flýtt sér
mjög mikið af eðlileg-
um ástæðum en á
ólympíuleikum fatl-
aðra, sem nýlega eru
afstaðnir, hljómaði ís-
lenski þjóðsöngurinn
mörgum sinnum og
stafaði það af því að
okkar menn unnu til
verðlauna.
Við eignuðumst
marga ólympíumeist-
ara og heimsmeistara
á ÓL fatlaðra i Atl-
anta en einhverra
hluta vegna vakti það
miklu minni athygli
fj ölmiðlabyltingar-
innar en gráfur og gnístran tanna
heilbrigðra sem ætluöu sér að
sigra í fjórum sinnum hundrað
metra boðhlaupi en gerðu það
ekki. Fjölmiðlabyltingin sannaði
það enn einu sinni að í heiminum
era ekki allir jafnir. Sumir era
jafnari en aðrir.
Ætli hún hefði tekið almenni-
lega við sér nema ef handalaus
maður hefði sett heimsmet i því að
klappa saman lófunum?
Benedikt Axelsson
„Okkar menn stóðu sig samt vel á
ólympíuleikunum í Atlanta þótt við
sæjum þá ekki oft á verðlauna-
palli.“
Kjallarinn
Benedikt
Axelsson
kennari
Með og
á móti
Eru snertilendingar
hættulegar?
Ekki að-
ferð til
að æfa
nauð-
lendingar
Karl Elriksson, fyrr-
vorandl formaöur
rannsóknarnefndar
fludslysa.
„Það gefur
augaleið að til
þess að fleyta
kerlingar með
snertingu
hjóla flugvélar
við vatnsflöt
þarf öruggan
flughraða sem
þýðir að mótor
vélarinnar er á
miklu afli.
Slíkt flug er
alls ekki hægt að kalla nauðlend-
ingaræfingu. Þetta er „stöntflug"
og ekkert annað. Nauðlendingar
á vatni eða sjó þarf ekki að fram-
kvæma nema vélin sé aflvana.
Til þess að gera sem öruggasta
nauðlendingu þarf að ofreisa vél-
ina upp í vindinn á lægsta mögu-
lega hraða niður við vatnsflöt-
inn. Snertilendingar verða því að
teljast hættulegar, það er engin
spurning. Það getur verið að í
höndum góðs flugmanns þá sé
hægt að leika sér að þessu á með-
an allt er í lagi, mótor og annað.
Það er ábyrgðarhluti fyrir vel
þjálfaða menn að hafa þetta fyrir
nýliðum i flugi.“
Hættu-
laust
„Að láta hjól
landflugvélar
snerta jdir-
borð vatns hef-
ur nú verið
dæmt hættu-
laust. Dómm' í
slíku máli var
kveðinn upp í
Héraðsdómi
Reykjavíkur I
júni sl. og
komu að honum bæði tveir yfir-
verkfræðingar NASA og prófess-
or í straumfræöi vatna við Há-
skóla íslands. Umræddir flug-
menn vora sýknaöir af ákæru
Flugmálastjómar og Flugmála-
stjórn hefur nú sætt sig við þann
dóm meö því að áfrýja honum
ekki. Það var mikill áfellisdómur
en þeir geta sjálfum sér um
kennt, ekki ræddu þeir málið við
okkur heldur kærðu þeir málið
bara umsvifalaust. íslenskir
skattborgarar borga allan kostn-
að við for NASA-mannanna hing-
að, svo og ýmsan annan kostnað.
í dóminum segir: „Reyndur flug-
maður ræður væntanlega vel við
þetta." Það er merkilegt við þetta
mál að þetta hefúr verið marg-
reynt bæði hér á landi og erlend-
is og er reyndar sýningaratriði
víða erlendis. Þetta hefur
margoft verið sýnt í sjónvarpi
þótt það virðist hafa farið fram
hjá íslensku flugmálastjóminni.
Vegna vankunnáttu sinnar og lé-
legra ráðgjafa fór Flugmálastjóm
fram með þetta mál sem hefur
kostað íslenska skattborgara
stórfé. Kostnaður á eftir að
aukast enn þá meira af því að við
ætlum i skaðabótamál. Við skatt-
borgarar megum samt þakka fyr-
ir að það var búið að finna upp
bakfaílslykkjur (loop) og fleiri
listflugsatriði fyrir mörgum
árum.“ -RR
Örn Johnson einka-
flugmaöur.