Dagblaðið Vísir - DV - 24.09.1996, Blaðsíða 16

i6 tilveran
ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1996-1
Hjónalíf
ÖU könnumst við við það
| þegar samskipti kynjanna reyn-
| ast hin mæðulegustu og valda
bæði miklum heilabrotum og
í töluverðum vandræðagangi.
ÍÞetta vandamál er jafngamalt
mannkyninu og má líklegt telj-
ast að fommaðurinn hafi átt í
I sömu samskiptavandamálum
| við kellu sína og nútímamaður-
inn á í dag.
IEn ekki þýðir að örvænta.
Tilveran rakst á kver nokkurt
sem reyndist innihalda hafsjó
af hollráðum, misgóðum þó, og
I má ætla að mörgum þætti erfitt
að fylgja áðumefndum hollráö-
| um í dag.
Þetta eðalkver nefnist „Hand-
j bók hjóna“, er gefið út af Bóka-
fjelaginu nýja árið 1922 og kall-
ar höfundur sig Madömu
Tobbu. Þama er konum og
körlum kennd hin rétta hjóna-
bandshegðun en er þó öllu
meiri athygli beint að hlutverki
konunnar.
Grípum hér niður i nokkur
þeirra gullkoma sem bókina
prýða.
„Hin góða kona ræktar stöð-
uglega anda ánægjunnar, snýr
öllu til betri vegar og leitast við
af megi að ljetta þá byrði sem
eiginmaður hennar hefir að
bera.“
„Góð kona forðast það sem í
daglegu tali er kallað að sýnast.
Plága er það að verða hjer,
hversu margt er öðru visi en
það sýnist. Konur era t.d. marg-
ar með falskt hár, falskar tenn-
| ur og falskan hörandslit. Sje nú
gætt að því, af hverju þetta fals
stafar, kemur það í ljós, að í
mörgum tilfellum era það heit
krullujárn, krullupinnar og ým-
iskonar hárelexírar, sem hafa
eyðilagt hárið; sætindi og
hirðuleysi hafa valdi skemmd-
um í tönnum, en hörundslitinn
falsa konur eingöngu til að sýn-
ast. Góð kona má um fram alt
ekki vera hjegómagjörn eða
. „pjöttuð", eins og það kallast á
Reykjavikurmáli. En hreinleg á
hún að vera, vel búin og hirðu-
söm.“
„Heimilið er að mestu kon-
unnar verk, það er hennar
verkahringur og akur. Hennar
fyrsta áhugamál á því að vera
það, að heimili hennar sé gott
heimili. Og heimilið á að vera
eins og náttúran, full af sam-
ræmi og fegurð. En til þess að
gera þau þannig, þarf eigi litla
andlega hæfileika, listhæfileika
og smekkvísi, sem konan verð-
ur að vera gædd. Hún hefur
rjett og enda skyldu til að nema
þessa list, listina að skapa
heimili, og gera hana dýrðlega
og ekki hvað síst nú á þessum
breytingartímum, þegar eitt er
tíska í dag og annað á morgun.
Engin vitur kona eltir tískuna á
röndum; og enginn á að gera
það, það er blátt áfram
heimskulegt. Það sem til þæg-
inda má verða, það sem er nyt-
samt og það sem fellur fólki vel
í geð, það á meiri tilverarjett
heldur en hitt sem er „móðins"
en að öðru leyti verðlítið."
'
Unglingalækningar:
Unglingar eru sér-
hópur með sárþarfir
Tengist flest
áhættuhegðun
Hvaða kvillar hrjá helst þennan
- hefur faa malsvara, segir Steingerður Sigurbjörnsdottir barnalæknir
Dagana 12. og 13. september sl.
hélt Félag íslenskra barnalækna
ráðstefnu um unglingalækningar en
þær era einn partur af bamalækn-
ingum sem lítið hefur verið haldið á
lofti hér á landi, a.m.k. enn sem
komið er. En í Bandaríkjunum er
t.d. hægt að sérhæfa sig í unglinga-
lækningum sem undirgrein innan
bamalækninga.
Hugarfarsbreyting
nauðsynleg
Tilveran hafði áhuga á að fræðast
meira um hvað fælist í unglinga-
lækningum og talaði því við Stein-
gerði Sigurbjömsdóttur bamalækni
sem var einn íslensku sérffæðing-
anna á ráðstefnunni.
- Hverja era áherslumar?
„Heilbrigðisþjónusta fyrir ungl-
inga þarf að miðast við að mæta
þörfum unglinganna sem era aðrar
en þarfir fullorðinna eða yngri
bama. Við höfum líka séð að ung-
lingar nýta sér ekki þessa hefð-
bundnu heilbrigðisþjónustu. Ung-
lingar gera t.d. ekki mikið af því að
fara til heimilislæknis með einhver
vandamál heldur fara þeir frekar í
einhverjar miðstöðvar sem era þá
frekar sérstaklega fyrir þá. Þær era
ekki til hérna nema kannski mót-
taka fyrir kynsjúkdóma."
Hvað vill Steingeröur sjá gerast
hér í heilsugæslumálum unglinga?
„Byrjunin er að viðurkenna að
unglingar hafi öðravísi þarfir en
aðrir og ég held að þar skorti tölu-
vert á, það þarf kannski fyrst og
fremst hugarfarsbreytingu, þá bæði
hjá yfirvöldum og öðram. Þá þarf
maður náttúrlega að horfa á reynslu
annarra landa og hverju hún hefur
skilað sér. Síðan þegar sá sigur er
unninn, ef hann vinnst einhvem
tímann, þá er gott að skoða hvemig
sé best að gera þetta.“
aldurshóp?
„Það er minna um þessi líkam-
legu vandamál sem hrjá fyrstu ald-
ursárin, sýkingar, kvef og eyma-
bólgur, það er allt horfið. Við hefur
tekið það sem hefur verið kallað
„hin nýja sjúkdómsalda“ þar sem
um er að ræða geðrænar truflanir
og ýmsa sjúkdóma sem tengjast
áhættuhegðun, það eru þá kynsjúk-
dómar, áfengi og fikniefni, slys, of-
beldi, umferðaróhöpp og allt er
þetta fyrst og fremst tengt hegðun.
Unglingurinn tekur sér eitthvað fyr-
ir hendur sem hefur í for með sér
áhættu."
- Lærðuð þið margt á ráðstefh-
unni?
„Já, t.d. um heilsugæslumiðstöðv-
ar þar sem starfa þverfagleg teymi.
Ein er í Gautaborg nálægt mennta-
skóla og þar vinna saman barna-
læknar, hjúkrunarfræðingar, sál-
fræðingar og félagsráðgjafar og þar
er leitast við að sinna „öllu bam-
inu“ en ekki bara einstökum líkam-
legmn vandamálum, öllu því sem
viðkemur einstaklingunum.“ -ggá
Steingerður Sigurðardóttir barnalæknir segir að ýmis hegðun unglinga bjóði
upp á áhættu. Barnakvillarnir séu að baki en við taki ár umróts og á því þurfi
að taka.
Góð ráð sem
Alagsaðstæður:
nýtast í námi
Hefur þú þurft að standa upp og
halda ræðu og ffosið samstundis,
ekki munað neitt, svitnað og stam-
að? Eða kannast þú við að hafa
mætt í próf, talið að þú sért þokka-
lega undirbúinn en ekki munað
neitt þegar á hólminn var komið?
Kannski þú hafir líka lent í því að
kannast við andlit, vera á leiðinni
að heilsa en nafhinu á viðkomandi
verið gjörsamlega stolið úr þér?
Sennilega hafa allir lent í atvik-
um svipuðum þessum á lífsleiðinni.
Tilveran hefur nokkur ráð við þess-
um kvillum sem þau dr. Judith og
dr. Aron T. Beck, sem eru banda-
rískir prófessorar í sálfræði, segja
að geti hjálpað.
Að halda ræðu
- Mundu að áheyrendumir eru
ekki að bíða eftir að þú gerir mistök
eða sýnir taugaveiklunareinkenni.
Þeir hafa bara áhuga á því sem þú
ert að fara að segja.
- Stundum getur verið gott að
segja áheyrendum strax í upphafi
að þú sért stressaður og þurfir því
að nota minnismiða. Fólk er al-
mennt skilningsríkt og kannast
sjálft við vandamálið.
- Ef þú stressast upp þegar áheyr-
endur fara að spyrja spurninga er
snjallt að snúa spurningunni upp á
þá og spyrja hvað þeim finnist sjálf-
um. Éinnig er hægt að grípa á lofti
og starfi
þann hluta spurningarinnar sem þú
veist eitthvert smáræði um og
vinna út frá því.
Að taka próf
- Undirbúðu þig andlega undir
próf. Ef þú reiknar með þeim mögu-
leika að þú fáir hræðslukast eru
minni líkur að af því verði.
- Ef þú stíflast í prófi lestu það þá
allt yfir og byrjaðu á svara þeim
spumingum sem þú kannt svörin
við. Það byggir upp sjálfstraustið og
eykur líkur á að svörin við öðrum
spurningum komi aftur.
- Ekki bara lesa yfir til upprifjun-
ar. Skrifaðu niður helstu atriði og
stikkorð á spjöld og nýttu þau til að
hrista upp í minninu.
Að muna nöfn
- Minntu sjálfan þig á að heimur-
inn ferst ekki þó svo að þú munir
ekki eitthvert nafn.
- Þegar þú ert kynntur fyrir ein-
hverjum í fyrsta sinn er gott að end-
urtaka nafnið strax. Þegar þú ert
kynntur fyrir einhverjum og sagt er
„Þetta er Sigríður" svaraðu þá strax
til baka „Sæl Sigríður".
- Notaðu kímnigáfuna til að
breiða yfir minnisleysið. Ef þú
gleymir nafni skaltu bara brosa og
segja „Ég er nú bara að verða eins
og hann afi gamli,“ þá hlær fólk og
verður ekki móðgað. -ggá