Pressan - 02.02.1989, Blaðsíða 4

4.
Fimmtudagur 2. febrúar 1989
lítilræði
Af grænum rækjum
Eg er ekki alveg klár á því hvenær orðiö
„lagmeti" hélt innreið sína í íslenskatungu.
Svo mikið ervíst að „lagmeti“ erekki fyrir
að fara í viðbótinni við orðabók Blöndals frá
1963, né í þeirri útgáfu af orðabók Menning-
arsjóðs sem ég hef undir höndum frá sama
ári.
Nema hvað, sem ég sit inní húsbóndaher-
berginu í fyrradag að afliðnum degi og erað
hugsa um þróun íslenskrar tungu og stöðu
málsins í nútímaþjóðfélagi, kveður skyndi-
lega við skaðræðis-skelfingaróp úr höfuð-
stöðvum konu minnar, eldhúsinu.
Þar sem konan mín er mesta hæglætis-
kona veit ég að svona hvín ekki í henni að
ástæðulausu, svo ég hrópa úr húsbónda-
herberginu fullum hálsi, en afar blíðlega:
— Hvur djöfullinn gengur eiginlega á?
Þegar ég tek svona til orða vita allir á
heimilinu að ég er of önnum kafinn til að
fara að taka virkan þátt í þeim vandamálum
sem skapast við eldhús- og grautarvafstur
kvenna, hef öðru að sinna í helgasta reit
heimilisins; húsbóndaherberginu.
En fIjótlegaerfriðhelgi staðarins rofin og
í gættinni stendur konan mín, úfin einsog
þrumuský og alblóðug á höndum og andliti.
Hún heldurádósahníf í annarri hendi og
rústunum af niðursuðudós í hinni.
— Sártertu leikinn Sámurfóstri, segi ég,
afþví ég er svo einstaklega skemmtilegur á
heimili.
En það er einsog hún sé búin að missa
húmorinn og orðin kímniskert, því hún segir
með miklum þunga:
— Geturþú ekki skaffaðannaðtil heimil-
isins en íslenskt lagmeti? Eða var kannske
meiningin að launmyrða mig og fremja þar-
með hinn fullkomnaglæp? Drepamig ánið-
ursuðudós?
Einmitt í þessari andrá hafði ég verið að
hugsa um nýyrðið „húðrof“, sem hjúkrunar-
fræðingar eru farnir að nota í staðinn fyrir
„sár“, svo ég sagði, án þess að ætla að vera
nokkuð sérstaklega skemmtilegur:
— Eigum við ekki að gera að húðrofun-
um?
Þá rauk hún fram og skellti á eftir sér
hurðum.
Þegar þessi ósköp voru afstaðin fór ég
svo að horfa á sjónvarpsfréttirnar og viti
menn, ekki baráöðru en aðalfréttin væri um
vanda hins íslenska lagmetisiðnaðar sem
rambar rétt einusinni á heljarþröminni og
nú útaf hvalveiðum íslendinga í vísinda-
skyni.
Allir sem fylgst hafa af einhverri um-
hyggju með sögu íslenskrar niðursuðu vita
að lengi var það meginvandinn hve erfitt var
að loka dósunum, en þegar það ekki tókst
og niðursuðan var send á markað urðu þeir
gjarnan ókvæða við sem áttu að borða inni-
hald dósa sem loft hafði komist í og það
stundum svo að erlendir viðskiptamenn
slitu bæði vináttu og viðskiptum.
Með elju, ástundun, fórnfýsi og þrotlausri
baráttu við óyfirstíganlega byrjunarörðug-
leikaí niðursuðu tókst svo, sem beturfer, að
loka dósunum, en það er í niðurlagningar-
vísindum talin forsenda þess að innihaldið
haldist óbreytt frá því það fer oní dósina og
þartil dósin er opnuð.
Vel að merkja ef hægt er að opna dósina.
Nú skilst mér að það séu fleiri en konan
mín sem ekki hafa lag á því að opna íslensk-
ar niðursuðudósir og í Þýskalandi fara kon-
ur víst í fýlu ef þeim er nær blætt til ólífis í
hvert skipti sem reynt er að komast ofaní
niðursuðudós.
Þetta er ekkert nýtt.
Það nýja í þessu máli er hinsvegar það að
þettaerallt hvalveiðum íslendingaívísinda-
skyni og grænfriðungum að kenna.
Það er heldur ekkert nýtt að hér á íslandi
séu soðnar niður GRÆNAR rússneskar
rækjur og sendar til Þýskalands sem ís-
lensk gæðavara.
Þetta skilst manni að þýskir neytendur
hafi ekki kunnað að meta, endareiknað með
því að innihald rækjudósanna hefði litblæ
af blóði húsmæðranna þegar þær höfðu
náð því að opna dósirnar við illan leik.
Þá hefur mönnum skilist að á mörkuðum
hafi verið — frá öðrum löndum en íslandi —
hægt að fá rauðar rækjur í opnanlegum dós-
um fyrirviðráðanlegraverð helduren þærís-
lensku.
En hverjum dettur í hug að þessar séu
ástæðurnarfyrirþví aðTengelman, Aldi Sud
og hvað þeir nú allir heita haldi að sér hönd-
um við kaup á íslenskri niðursuðu?
Engum.
Nei, nei. Þaðeru grænfriðungarsem hafa
kippt mörkuðunum undan íslendingum og
það er vegna hvalveiða íslendinga í vísinda-
skyni sem þjóðverjar viljaekki kaupaaf okk-
urdýrargrænar, rússneskar rækjurí opnan-
legum dósum.
Þessvegna verður ríkissjóður að hlaupa
undir bagga, einsog gert var um árið þegar
morkin gúanósíld varsoðin niðurá Akureyri
og send til Rússlands með þeim afleiðing-
um að við lá að rússar segðu íslendingum
stríð á hendur.
Akureyrarævintýrið hefði sjálfsagt líka
verið talið hvalveiðum í vísindaskyni og*
grænfriðungum að kenna, ef hvalveiðideil-
an og grænfriðungar hefðu verið til í dentíð.
Ég hef sagt það áður og segi það enn, að
áhugi auðhringa á umhverfisvernd, mann-
úðar- og eða dýrúðarmálum ristir varla
djúpt. Og þegar öll kurl koma til grafar eru
mótmæli auðhringa á við Tengelman, Long
John Silver og Aldi Sud, við hvalveiðum ís-
lendinga, nokkuð sem stundum hefurverið
kallað yfirskin.
Það er ekki umhverfisverndun sem svlfur
yfir vötnunum, heldur er verið, í anda frjáls-
hyggjunnar, að knýja fram verðlækkun og
vöruvöndun á íslenskum fiskafurðum.
Og í framtíðinni mun ég frekar kaupa
danskar, niðursoðnar fiskafurðir helduren
eigaþaðáhættu aðkonunni minni blæði út
ef hún opnar dós til að næla sér í bita af
grænu lag- eða góðmeti.
r4r6‘a““-,
vakt. 40% starí. . sírna|
hiá
ghjúkranarMn^^
Ljósmóðir á elliheimili?
Samkvæmt þessari athyglisverdu
auglýsingu, sem birtist í Morgun-
blaðinu fyrir skemmstu, virðist
Elli- og hjúkrunarheimilið Grund
vera á höttunum eftir ljósmóður til
starfa á stofnuninni. Þetta vekur
auðvitað svolitla undrun. Við verð-
um að vísu sífellt langlífari og
sprækari, með góðri hjálp lækna-
vísindanna, en það viröist ótrúlegt
að þörf sé fyrir ljósmóður á elli-
heimili! Nema hún eigi að aðstoða
starfsstúlkur, sem kynr.u að verða
léttari á næturvaktin; i, og gera
þeim þannig kleift að nna til síð-
ustu mínútu? Ja okkur datt þetta
nú bara sisvona í hug..
álitleg veiði!
Þá birtist önnur skondin auglýs-
ing í Morgunblaðinu í vikunni.
Þar birta bæjarfógetinn í Hafnar-
firði og sýslumaður Kjósarsýslu
heimild til að fram fari lögtök fyr-
ir söluskatti sem í eindaga er fall-
inn, án frekari fyrirvara, á kostn-
að gjaldenda. Nú vitum við
mætavel að fógetagerðir gefa oft
vel af sér í vottagjöldum og öðr-
um þess háttar þóknunum, en
ekki vitum við til þess að fógetar
hafi áður litið á lögtaksgjörðir
sem veiði. Af einhverjum ástæð-
veiði

Lögtaksúrskurður
Að beiðni Innheimtu ríkissjóðs mega farí
fram lögtök fyrir söluskatti álögöum í Hafnar
firði, Garðakaupstað, Seltjarnarnesi og Kjós-
arsýslu, sem i eindaga er fallinn, svo og fyr
ir viðbótar- og aukaálagningu söluskattí
vegna fyrri tímabila, einnig fyrir launaskatt
álögðum 1988, svo og fyrir viðbótar- of
aukaálagningu launaskatts vegna fyrri tíma
bila.
Lögtök fyrir framangreindum gjöldum get£
fariö fram án frekari fyrirvara á kostnað gjald
enda en á áhyrgö ríkissjóðs, að liönum átt£
dögum frá birtingu þessa lögtaksúrskuröar
ef full skil hafa ekki verið gerð.
Bæjarfógetinn í Hafnarfirði,
Garðakaupstað og á Seltjarnamesi.
Ci/e/i imaAi irinn i Ifincarcúch i
um hefur þó þótt við hæfi að setja
lögtaksauglýsingu fógeta undir
fyrirsögnina veiði í dálkum Morg-
unblaðsins...