Pressan - 02.02.1989, Blaðsíða 14

14
Fimmtudagur 2. febrúar 1989
er timinn mjög svo skipulagður
þegar ég er t.d. hér á landi. Og ótrú-
lega mikið af fundum. Ég skil ekki
afhverju íslendingar þurfa að vera
stöðugt á fundum. Þeir þurfa jafn-
vel fundi til að skipuleggja hvar
fundirnir eigi að vera. Þetta er oft
þreytandi, sérstaklega af því að aðr-
ir skipuleggja fyrir mann tímann,
maður gerir það ekki sjálfur.“
Svo keinur að tónleikunum. Sem
oftast eru ekki endurteknir. Getur
það ekki verið leiðinlcgt eftir alla
vinnuna sem btiið er að leggja á sig,
að spila svo verkefnin bara cinu
sinni?
„Tónleikarnir eru auðvitað að-
eins toppurinn af ísjakanum, enda-
Iokin á ákveðnu ferli. Meginatriðið
er auðvitað æfingatíminn.
En það er rétt, það er leiðinlegt að
það skuli ekki vera fleiri tónleikar,
stundum finnst mér það næstum
vera sóun á orku að eyða miklum
tíma í verk og spila það svo aðeins
einu sinni. Við stefnum á að reyna
að endurtaka hverja tónleika í
framtíðinni. Frá og með 1990.“
Hvað er það sem skapar góðan
stjórnanda?
„Það er erfitt að segja. Hann
verður auðvitað að vera músíkalsk-
ur! — Siðan held ég að sálfræðileg-
ur skilningur sé mjög mikilvægur.
Hann verður að geta umgengist
fólk á réttan hátt. Alla sem eru í
hljómsveitinni — fleiri tugi manna,
hvern með sín sérkenni og sín
vandamál. Svo eru það auðvitað
handahreyfingarnar. Það er mjög
mikilvægt að geta komið því til
skila sem niaður vill fá fram með
þeim. Það er auðvitað hægt að læra
grunnatriðin í stjórnun, sé maður
músíkalskur, á stuttum tíma. Ég
held hinsvegar að til að komast
lengra veröi maður að hafa með-
fædda hæfileika. En þetta er auð-
vitað lífstíðarnám."
Þegar þó færð verkin á nótum,
ómar þá öll lieila hljómsveitin í
hausnum á þér um leið og þú lítur
á nóturnar?
„Já, þaðgerir hún. Ég Iesnóturn-
ar yfir eins og aðrir lesa skáldsögu.
Síðan legg ég þær til hliðar og leyfi
þeim að valsa um í höfðinu á mér
áður en ég lít á þær aftur og fer að
skoða og skilgreina nánar, læra lín-
urnar. Þegar ég kem á æfingarnar
verð ég að vita nákvæmlega hvað ég
vil fá fram, öllu heldur, hvað tón-
skáldið vildi fá fram. Ég nota mjög
lítið píanóið til að styðjast við nema
í nútímaverkum."
Áttu þér uppálialdstónlist?
„Ég reyni að láta það vera þá tón-
list sem ég fæst við hverju sinni, en
auðvttað !íka manni verkin mis-
jafnlega. Frægur stjórnandi, Ge-
orge Zolti, sagði einu sinni að hann
reyndi mest að fást við verk sem
honum líkaði ekki, það væri eina
leiðin til að sigrast á þeim. Ég hef
ekki sérhæft mig, ekki enn, tel það
ekki rétt. Hinsvegar hef ég mikið
fengist við rómantíska músik;
Brahms, Bruckner, Richard Strauss,
Af tuttugstu aldar mönnum líkar
mér einna best við Stravinsky,
Nielsen og svo auðvitað Sibelius.“
Ertu harður stjórnundi?
„Þú verður að spyrja hljómsveit-
ina að því. Það fer held ég mikið
eftir henni. Ég reyni að vera strang-
ur en ekki um of. Þolinmæðin er
ákaflega mikilvæg, annars næst
aldrei neinn árangur.“
Það hefur nokkuð verið rætt um
agaleysi Islendinga að undanförnu.
Finnur þú fyrir því að islenskir
hljóðfæraleikarar séu agalausir eða
agalausari en aðrir?
„Þvert á móti. Mér finnst mjög
mikill agi ríkja hér, íslendingar
vinna svo mikið, þeir hljóta að vera
agaðir, verða að vera það. Mér
finnst þeir agaðri en Finnar t.d. Agi
getur hinsvegar verið tvíbent fyrir-
brigði. Mér er illa við aga sem
þröngvað er upp á fólk. Þar sem
það tekur öllu með þögn en eitthvað
kraumar undir. En varðandi tónlist-
armenn þá verða þeir að sjálfsögðu
að vera agaðir.“
Hefurðu einhverntíma lent í að
klúðra hljóinleikum algerlega?
„Nei, til allrár hamingju hefur
það ekki gerst og gerist vonandi
aldrei. Ég hef hinsvegar verið
áheyrandi að slíkum hljómleikum.
Það getur allt gerst, jafnvel hjá
bestu hljómsveitum.“
Þcgar Petn Sakan, adalstjórnandi Sintöníuhljóm-
svcitar íslands, kom fyrst til landsins, t'yrir u.þ.b. tveim-
ur og hált'u ári, var hann hermaður í finnska hernum.
Fckk frí til að koma og stjórna Sinfóníunni á tónleikum.
Hann mátti ekki klæðast einkennisbúningi var annað
skilyrðið af tveimur sem hann átti að uppfylla í fríinu.
Hitt var að koma ckki nákcgt herstöðvum annarra
herja. Kaldhæðnislegt að þegar hann steig út úr flugvél-
inni var það fyrsta sem mætti honum herstöðin á Kefla-
víkurfluevelli.
Með 70 man
hliómsveit _
i höfðinu
Sakari er ungur maður, ótrúlega
ungur miðað við þann árangur sem
hann hefur þegar náð sem liljóm-
sveitarstjóri, en hann er aðeins þrí-
tugur. Hann hefur þegar náð nokk-
urri alþjóðlegri frægð í sínu fagi og
auk þess að vera aðalstjórnandi
Sinfóníuhljómsveitar íslands vinn-
ur hann með hljómsveitum um öll
Norðurlönd og reyndar einnig í
fleiri löndum. Hljómsveitarstjórn-
un er, ásamt tónsmíðanámi, lengsta
nám sem menn leggja stund á í list-
um. Sakari byrjaði sjö ára að Iæra
á fiðlu og hann hefur reyndar einn-
ig lokið prófi í fiðluleik þrátt fyrir
að hann leggi ekki svo ýkja mikla
áherslu á fiðluna sem stendur. Þeg-
ar hann var fimmtán ára og var
konsertmeistari í skólahljómsveit í
Tampere, heimabæ sínum í Finn-
landi, ákvað hann að skipta yfir í
hljómsveitarstjórnun. Segir að það
sem fyrst hafi í raun vakið áhuga
sinn á stjórnun hafi verið þættir í
sjónvarpinu þarsem Leonard Bern-
stein kynnti ýmsa tónlist, stjórnaði
tónleikum og talaði við áhorfendur
milli verka. Sjónvarpsþættir sem
reyndar voru einnig sýndir hér á
landi einhverntíma í árdaga sjón-
varps. Bernstein hamaðist með
sprotann og svitinn bogaði af hon-
um, dansaði nánast á pallinum.
Sakari er ráðinn til tveggja ára
hjá Sinfóniuhljómsveitinni og sem
aðalstjórnandi leggur hann linurn-
ar i verkelnavali, mælir með ein-
leikurum og öðrum stjórnendum,
reyndar allt saman í samráði við
verkefnavalsnefnd.
Sakari: „Auðvitað varþaðáskor-
un að koma hingað og takast á við
það verkefni að verða aðalstjórn-
andi Sinfóníunnar. Ég hafði reynd-
ar komið hingað nokkrum sinnurn
áður, bæði til að stjórna á tónleik-
um og svo stjórnaði ég hljómsveit-
inni við upptökur á nútima íslensk-
um hljómsveitarverkum. Ég vissi
því að hverju ég gekk þegar ég þáði
boð um að verða aðalstjórnandi.
Það er mjög skemmtilegt að takast
á við ábyrgðina sem því fylgir að
móta verkefnaval og þróa hljóm-
sveitina. Kannski sérstaklega vegna
þess að þetta er eina fullskipaða at-
vinnumannahljómsveitin hér á
landi sem vinnur með reglubundn-
um hætti og um leið hápunkturinn
í íslensku tónlistarlífi. “
Líturöu á þessa stöðu sem stökk-
pall til frekari landvinninga í
hljóinsveitarstjórnun síðar meir?
„Alls ekki sem stendur. Hinsveg-
ar er þessi staða auðvitað ekki til
frambúðar. lnnan listarinnar ætti
engin staða að vera það, getur ekki
verið það. Ef svo væri þá blasti
stöðnun við. En það eina sem ég
hugsa nú um er að finna út hversu
langt égget komist með hljómsveit-
inni. Ef mér býðst eitthvað annað
verður það bara að hafa sinn gang,
ég hugsa ekki um það núna og vinn
alls ekki að neinu slíku marki.“
Hvernig hefur islcnskt tónlistar-
líf komið þér fyrir sjónir?
„Ég verð að segja að ég var undr-
andi á hversu mikið það er og
hversu gott. Sinfóníuhljómsveitin
er mjög góð, hér eru góðir kórar,
söngur reyndar á mjög háu stigi í
landinu. Sömuleiðis eru tónskáldin
góð og þau eru ótrúlega mörg í
svona litlu Iandi. El' litið er til Finn-
lands þá er tónlistarlífið auðvitað
mun dreifðara þar þó svo Helsinki
sé miðpunkturinn. Þar eru t.d.
þrjár fullmannaðar sinfóníuhljóm-
sveitir og samkeppnin miklu meiri.
Það er kannski það eina sem hér
vantar, samkeppni. M.a. þessvegna
fer Sinfónían í tónleikaferð um
Norðurlönd 1990, sem er reyndar,
þótt ótrúlegt sé, fyrsta tónleikaferð
hljómsveitarinnar til Norðurlanda.
Mér hefur komið nokkuð á óvart
hversu lítið samstarf er á milli
Norðurlandanna í heildina tekið,
hljómsveitin hefur lítið Ieikið af
verkum frá hinum Norðurlöndun-
um, bæði gömlum og nýjum. Von-
andi bætum við þó úr því á næsta
starfsári, en þá verða leikin hér nor-
ræn verk og heimsþekktir skand-
inavískir einleikarar munu spila
með hljómsveitinni."
Hvernig er líf hljómsveitarstjórn-
andans i nútímanum, lífir liann
mest í fcrðatöskum og á hótelum?
„Bæði og. Ég vinn að vísu mikið
í Finnlandi en ég ferðast mjög mik-
ið; t.d. frá janúar til júní á síðasta
ári eyddi ég þremur og hálfri viku
heima hjá mér.“
Þreytandi?
„Já, það getur verið það. Og erf-
itt fyrir fjölskyldulífið. Konan mín
er hinsvegar tónlistarmaður líka,
þannig að ef til vill skilur hún þetta
betur en aðrir myndu gera. En mér
Iíkar vel að vinna á ferðalögum
þrátt fyrir að það séu á því ýmisleg
vandkvæði. Erfitt að fá upplýsing-
ar af söfnum og þau tæki sem mað-
ur þarf oft á tíðum til að vinna sína
vinnu. Það er það versta. Auk þess