Pressan - 02.02.1989, Blaðsíða 21

Fimmtudagur 2. febrúar 1989
21
Un þíðýngar!
Þessi fyrirsögn vekur eflaust
furðu hjá þeini seni hana lesa. „Un
þíðýngar“, þetta inniheldur enga
merkingu. Réttara vceri: „Um þýð-
ingar“. Þessi grein fjallar einmitt
um þýðingar og vonbrigði sem
tengjast þeim. Það var ekki a/ls fyr-
ir löngu að tveir ungir menn gerðu
sérferð I myndbandaleigu hér í bce,
I leit að myndefni af einhverju tagi,
til ágláps. Eftir nokkurt þref var
ákveðið að leigja myndina „Big
Easy“. Eftir að leigusala hafði verið
greitt fyrirfram umsamið verð var
haldið heim á leið. Er inn var komið
voru strax gerðar þœr tceknilegu
ráðstafanir sem til þurfti og því
nœst tekið til við glápið. I upphafi
myndarinnar kom fram hver dreif-
ingaraðili hennar vceri en af ein-
hverjum ástceðum kom ekki fram
hver þýðandi vceri. Það kom heldur
ekki fram í lok myndarinnar en þá
var það líka orðið Ijóst að viðkom-
andi aðili hefði sennilega ekkert
nema illt upp úrþví, þarsem þýðing
og atlur frágangur texta var í einu
orði sagt: HÖRMULEGUR.
Þýðendur hafa verið ört vaxandi
stétt nú á níunda áratugnum enda
hefur verkefnum óneitanlega fjölg-
að með myndbandafárinu og til-
komu Stöðvar tvö. Eitthvað virðist
þó vanta upp á gæðaeftirlit í þess-
um bransa, því í óteljandi tilvikum
virðist vera gengið út frá því að
áhorfandinn sé af enskumælandi
ættum og þurfi þess vegna ekkert
að lesa textann. Þetta er vitaskuld
fáránlegt og þá ekki síst þegar hugs-
að er út í. þá baráttu sem íslensk
tunga þarf að heyja gegn áhrifum
engilsaxneskunnar nú á dögum.
Hér er verkefni fyrir menntamála-
ráðuneytið því þeir eru ófáir og þá
ekki síst af yngri kynsióðinni sem
horfa á margar slíkar myndir í viku
hverri og áhrifa er líka farið að gæta
í ríkum mæli.
KYRTAN
Margar gerðir af villum eru til.
Þar ber fyrst að nefna villur sem
virðast koma inn við textaritun. í
þeim tilvikum er ýmist einunt eða
fleiri stöfum van- eða ofaukið.
Dæmi úr „Big Easy“: Lífsháttur-
lísháttur, hópur-hóur, morðingj-
arnir-morðingarnir, fylgja-fylga,
hjálpar-hjápar, ertu-eru, þennan-
þenna, tónlistina-tónlisina, kærði-
kæri, Launaávísun-Iaunaávisaun,
mismunandi-mismundandi, tala-
tal, Lyrktan-kyrtan. Næst ber að
nefna hreinar og beinar stafsetning-
arvillur (d. úr Big Easy). Gaman-
gamam, álit-ályt, ungfrú-úngfrú,
óheiðarlegur-óheyðarlegur. Því
miður er hér ekki pláss til að sýna
allar þær málfræðivillur sem koma
fyrir en þess ætti tæplega að þurfa.
Það virðist sem sagt duga í flestum
tilvikum að þýðendur kunni tungu-
málið sem þeir þýða úr ágætlega, en
hafi þess í stað íslenskukunnáttu í
algjöru lágmarki, og sem minnst
kynni af ritvélum.
Gaman væri að leggja veglegt
próf í íslensku og vélritun fyrir
þessa rnenn sem hafa að atvinnu
sinni að þýða. í venjulegunt staf-
setningaræfingum er tekið mjög
strangt á villum og í vélritunarpróf-
um grunnskóla dragast frá finnn
slög fyrir hverja villu (200 slög þarf
til að ná 10). Ef Iitið er á Big Easy
sem próf í stafsetningu og vélritun
kemur í Ijós að prófþreytandi þyrfti
að ná 300 slögum á mínútu. Nú
kann ýmsurn að finnast þessi eink-
unn óréttlát þar sem texti við heila
kvikmynd er mun lengri en grunn-
skólapróf í stafsetningu, en rétt er
að benda þeini hinum sömu á að við
þýðingar sem þessar eru menn alveg
lausir við þau skötuhjúin Þórarin
og Signýju, sem árum saman hafa
hrellt stafsetningarnema, og auk
þess hafa menn mun frjálsari hend-
ur við orðaval og ættu því að geta
skilað villulausu.
HORFÐU Á LITINN!!!!
Hér á undan hefur eingöngu ver-
ið minnst á villur i íslenskri mál-
notkun. Það er ekki þar með sagt
að þýðingarvillur séu ekki til, því
þær eru einnig mjög algengar og
má oft hafa hina mestu skemmtun
af þeim. Margir hafa brennt sigá að
þýða setninguna: „He’s in his
room“ sem „Hann er í rúminu
sínu“. Hér er auðvitað um það að
ræða að umræddur aðili sé i her-
berginu sínu. Það reynist oftast nær
rétt og til að bæta á fáránleikann er
herbergisbúinn oft á gangi unt góll'
herbergisins eða sitjandi við skrif-
borð þegar að honum er komið.
Önnur villa sem hefur náð að
festa sig í sessi er orðið „skirt“, sem
þýðir pils, sem skyrta. í þessu tilviki
hefði orðabókin getað bjargað
miklu. í öðrurn tilvikum gerir hún
aðeins illt verra. Dæmi um þetta var
Það virðist sem sagt
duga i flestum til-
vikum að þýðendur
kunni tungumálið
sem þeir þýða úr
ágætlega, en hafi
þess i stað islensku-
kunnáttu i algjöru
lágmarki, — og sem
minnst kynni af rit-
vélum.
að finna í myndinni „The Color of
Money“. í einu atriðinu var Tom
Cruise að kyssa lagskonu sína og
hölluðu þau sér upp aö hvítlökkuð-
um bíl sem var í eigu Pauls New-
man. Við þetta tækifæri lét New-
man eftirfarandi orð falla: „Watch
the paint“, sem gæti útlagst á ís-
lensku einhvern veginn svona:
„Passaðu þig að skemma ekki lakk-
ið.“ Ekki var þetta þó þýðingin þvi
hún hljómaði svona: „Horfðu á lit-
inn.“ Það má því hafa af þýðingat-
villum nokkurt gaman. En öllu
gamni l'ylgir einhver alvara og þetta
er alvarlegt mál. Það er spurning
hvort þetta sé ekki hreinlega við-
komandi kvikmyndaeftirlitinu, þvi
það skaðar unga glápendur senni-
lega meira að horl'a á virkilega illa
þýdda Disney-mynd en að liorl'a á
þá félagana Rambó og Rocky; þeir
hal'a það þó til síns ágætis að vera
lámáiir og eins og ástandið er í dag
verður það víst að leljast kostur.
liÓh\mnh\m il VÖhU-HELGAFELLS
_ __ |atȒ
omt iæg f
II MOL Ekhl \
Dæmiumnokkursértilboð
á bókamarkaðnum: Venjulegt vcrð Tilboðs- verð Afsláttur
Ljóðmæli StelngrímsThorsteinssonar . Hagleiksverk Hjálmars í Bólu . 1990,- 295,- 85%
eftir dr. Kristján Eldjárn Á matarslóðum—ferðahandbók . 1686,- 195,- 88%
eftir Sigmar B. Hauksson Drykkir við allra hæfi . 795,- 195,- 75%
—vönduð litprentuð handbók Kver meðútlendum kvæðum . 1880,- 795,- 58%
Jón Helgason þýddi Ástardraumarrætast . 987,- 95,- 90%
skáldsaga Georgette Heyer .. 1388,- 345,- 75%
Mörg hundruð bókatitlar á einstöku verði bjóðast nú á
bókamarkaði Vöku-Helgafells í forlagsversluninni að
Síðumúla 29 í Reykjavík.
Hér gefst einstakt tækifæri til þess að bæta eigulegum
verkum í bókasafn heimilisins, - bókum af öllum gerðum
við allra hæfi.
Bókamarkaður Vöku-Helgafells stendur til 4. febrúar
næstkomandi, margar bókanna eru til í takmörkuðu
upplagi og því best að drífa sig sem fyrst!
MU að 90% afsláttur! Verð niður í50 krónur!
VAM

HELGAFELL
Síðumúla 29 • Sími 688 300.