Tíminn - 18.03.1979, Blaðsíða 7

Sunnudagur 18. mars 1979
7
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
Kaupmáttur launa skiptir
meira máli en krónutalan
Frumvarp
forsætisráðherra
Sú varð niðurstaðan af viö-
ræöum stjórnarflokkanna um
efnahagsfrumvarp ólafs Jó-
hannessonar forsætisráðherra,
aö hann lagöi einn fram frum-
varpiö á Alþingi siöastl.
fimmtudag. Frumvarpiö er i þvi
formi, sem samkomulag haföi
náöst um i rikisstjórninni á
fundi hennar laugardaginn 10.
þ.m. Ráöherrar Alþýöubanda-
lagsins breyttu siöar afstööu
sinni eftir skyndifund, sem
haldinn var i stjórn Alþýöusam-
bands Islands mánudaginn 12.
þ.m. Þeir neituöu þvi þegar til
kom aö standa aö flutningi
frumvarpsins og var þvl ekki
hægt aö flytja þaö sem stjórnar-
frumvarp, þótt hinir tveir
stjórnarflokkarnir styddu þaö.
Niöurstaöan varö þvi sú, aö for-
sætisráöherra flutti þaö einn.
Fyrir forsætisráöherra var
ekki lengur hægt að draga þaö
aö leggja frumvarpiö fyrir
þingiö. Segja má aö það hafi
veriö i smiöum hátt á þriöja
mánuö eða siöan sérstakri
ráðherranefnd var faliö aö
vinna aö undirbúningi þess 19.
desember slðastl. Hún lauk ekki
samningi frumvarpsins, en skil-
aöi allitarlegum drögum fyrir 1.
febrúar. Forsætisráðherra var
faliö aö vinna frumvarp upp úr
þessum drögum, jafnframt þvi
sem hann heföi til hliösjónar
stefnuyfirlýsingu rikisstjórnar-
innar og greinargerð efnahags-
laganna frá 1. desember, en þar
er getiö ýmissa atriöa sem
rikisstjórnin var orðin sammála
um.
Vinnubrögö til
fyrirmyndar
Forsætisráöherra lagði frum-
varp sitt fyrir rikisstjórnina 12.
febrúar siöastl. Jafnframt var
þaö sent ýmsum aöilum til um-
sagnar, einkum þó stéttarsam-
tökum. Þá var frumvarpið
einnig afhent fjölmiölum til
birtingar. Þannig var samtök-
um og einstaklingum gefinn
sem beztur kostur á að kynna
sér efni þess og láta I ljós álit
sitt áöur en þaö yröi lagt fyrir
þingiö. Tvimælalaust eru þessi
vinnubrögö til fyrirmyndar,
þegar um slikt stórmál er aö
ræða. Eftir aö umbeðnar um-
sagnir lágu fyrir hófust viöræö-
ur milli stjórnarflokkanna um
breytingar á frumvarpinu meö
hliösjón af þeim ábendingum,
sem fram höföu komiö. Þessar
viöræöur leiddu til fulls sam-
komulags um frumvarpiö á
fundi rikisstjórnarinnar 10.
þ.m., eins og áöur segir. All-
verulegar breytingar höföu þá
veriö geröar á frumvarpinu, og
þó mestar á veröbótakafla þess,
þar sem óskir launþegasamtak-
anna höfðu aö verulegu leyti
veriö teknar til greina. Fleiri
breytingar höföu einnig veriö
geröar i samræmi viö óskir
þeirra og munu ráöherrar Al-
þýðubandalagsins hafa staðið
aö samkomulaginu á stjórnar-
fundinum 10. þ.m., i þeirri trú,
aö búiö væri aö taka fullnægj-
andi tillit til launþegasamtak-
anna.
Þaö mun nú reyna á það i
þinginu endanlega, hvort sam-
komulag næst milli stjórnar-
flokkanna eöa ekki. Eftir allt
það þóf, sem búiö er aö vera um
þetta mál innan rikisstjórnar-
innar, er vafalaust heppilegast
að lokaþátturinn fari fram fyrir
opnujn tjöldum.

Illa undirbúinn skyndifundur breytti afstööu ráöherra Alþýöubandalagsins
Illa undirbúin
skyndifundur
Svo getur fariö, að skyndi-
fundurinn, sem haldinn var i
stjórn Alþýðusambandsins 12.
þ.m., og breytti afstööu
ráðherra Alþýöubandalagsins,
eigi eftir að reynast örlagarlk-
ur. Eftir algerlega ónóga athug-
un, sem oftast einkennir skyndi-
fundi, var þar borin fram krafa
um nýjar breytingar á kjara-
bótakafla frumvarpsins, enda
þótt áöur væri búiö aö gera
miklar breytingar á honum
vegna tilmæla launþegasam-
takanna, eins og áöur segir.
Þessi nýja krafa byggöist á þvi,
aö sérfræöingar Alþýöusam-
bandsins töldu sig hafa reiknaö
út, aö i hinum nýja kjarabóta-
kafla frumvarpsins fælist 6-7%
kauplækkun.en hins vegar geröu
þeir af undarlegum ástæöum
það ekki jafn ljóst aö sama
skapi, aö hér var um aö ræöa
lækkun á krónutölu launanna,
en ekki raunverulegum kaup-
mætti þeirra. Væru launin
hækkuö i krónutölu, sem þessari
upphæö næmi, myndi veröbólg-
an aukast aö sama skapi og
kaupmáttaraukningin veröa lit-
il eöa engin.
Hér geröist þaö, sem oft áöur
hefur valdiö ógæfu i islenzkum
efnahagsmálum, aö verkalýös-
foringjar einblina á krónutölu
launanna, en hugsa minna um
kaupmátt þeirra og þá
skerðingu, sem veröbólgan
veldur á krónunum. Af hálfu
æsingamanna I Alþýöubanda-
laginu, sem vilja núverandi
rikisstjórn feiga, var óspart
skákaö I skjóli þessa misskiln-
ings á áöurnefndum skyndi-
fundi.
34% eða 39%
1 viötali viö Steingrim Her-
mannsson dómsmálaráöherra,
sem birtist i Tlmanum 15. þ.m.,
var rakin afstaöa Framsóknar-
flokksins til frumvarpsgeröar-
innar. Viö hana lögöu Fram-
sóknarmenn áherzlu á þrjá
meginþætti, eöa i fyrsta lagi aö
draga úr veröbólgunni, i ööru
lagi aö treysta atvinnuöryggiö
og i þriöja lagi aö tryggja sem
mestan kaupmátt launa.
Steingrimur Hermannss^n
skýrði frá þvi, aö samkvæmt út-
reikningum Þjóöhagsstofnunar,
væri meðalverðbólga á árs-
grundvelli áætluð um 34%, ef
efnahagsfrumvarpiö væri sam-
þykkt eins og gengið var frá þvi
á stjórnarfundinum 10. þ.m.
Hún heföi hins vegar ekki oröiö
nema um 30%, ef upphaflegt
frumvarp forsætisráöherra
heföi veriö samþykkt fyrir 1.
marz. Þá er það áætlun þjóö-
hagsstofnunar, aö sé miöaö viö
frumvarpiö eins og þaö er nú,
veröi kaupmáttur launa heldur
meiri á árinu 1979 en hann var
1978, eða 108.9% á móti 107.6%,
ef miðaö er viö visitölu.
Þá upplýsti Steingrimur Her-
mannsson, að samkvæmt út-
reikningum þjóöhagsstofnunar
myndi verðbólgan veröa um
39% á þessu ári, ef fariö væri
eftir tillögum Alþýöubandalags-
ins, i staö 34% samkvæmt frum-
varpinu, eins og þaö er nú. Hér
munar verulega og þessi munur
myndi t.d. hafa þau áhrif, aö
kauphækkun, sem menn fengu i
krónutölu, skilaöi sér ekki I
auknum kaupmætti.
Óraunhæf
kauphækkun
Steingrimur Hermannsson
upplýsti enn fremur, aö sam-
kvæmt áætlun Hagstofunnar
væru veröbætur 1. júni næstk.
áætlaöar 11% að öllu óbreyttu.
Samkvæmt frumvarpinu, eins
og það er nú, myndu þær verða
um 6%, en samkvæmt tillögum
Alþýöubandalagsins um 9%.
Mat forstjóra Þjóðhagsstofnun-
ar er þaö, aö þetta myndi reyn-
ast óraunhæf kauphækkun, sem
þjóöarbúiö gæti ekki staöið
undir vegna versnandi viö-
skiptakjara og hlyti þvi aö leiöa
til meiri veröbólgu og skerðing-
ar á kaupmætti fljótlega á
eftir, þannig gæti hún leitt til
þess, að meöalkaupmáttur yröi
minni á árinu en samkvæmt
frumvarpinu. Auk þess myndi
hún veikja atvinnuöryggib.
Þaö er ógæfa verkalýðsfor-
ustunnar, aö hún hefur i kjara-
baráttunni yfirleitt lagt meiri
áherzlu á krónutölu launanna en
kaupmátt þeirra. Ef kaup-
mátturinn heföi verið lagöur til
grundvallar heföi litill eöa eng-
inn ágreiningur þurft aö veröa
nú um þessi mál. Ef forustu-
menn verkalýðshreyfingarinn-
ar gæfu kaupmættinum og at-
vinnuörygginu meiri gaum,
myndi hún ekki risa gegn verö-
bótaákvæðum frumvarpsins.
Þá gætu æsingaöfl Alþýðu-
bandalagsins ekki haft þau áhrif
á gerðir hennar, sem raun ber
hörmulegt vitni um.
Mesta nýmæliö
Þaö má hiklaust fullyröa, aö
verði frumvarp forsætis-
ráðherra samþykkt á Alþingi i
óbreyttu formi, sé stigiö veru-
legt spor til aö draga úr verö-
bólgu og treysta atvinnuöryggi.
Frumvarpiö er i stórum
dráttum i samræmi viö þær
efnahagstillögur, sem sam-
þykktar voru á sameiginlegum
fundi þingflokks og fram-
kvæmdastjórnar Framsóknar-
flokksins i janúarmánuði
siöastl., en þær voru byggðar á
ályktun flokksþings Fram-
sóknarmanna, sem haldiö var
siöastliöinn vetur.
Mesta nýmæli frumvarpsins
felst tvimælalaust i þeim kafla
þess, er fjallar um verðtrygg-
menn og málefni
ingu sparifjár og lánsfjár. Þar
er i samræmi viö stefiiu Fram-
sóknarflokksins farinn meöal-
vegur milli hávaxtastefnu og
lágvaxtastefnu. Vextir á innlán-
um verða lækkaöir en höfuö-
stóllinn verður verðtryggöur.
Otlán munu hækka á sama hátt.
Meö þessu er stefiit aöþvt.að
hætt veri aö ræna sparifjáreig-
endur, jafnhliöa þvi, sem dregiö
er úr eftirspurn eftir lánsfé i von
um verðbólgugróða.
Þaö dylst engum, sem eitt-
hvaö ihugar þessi mál, aö at-
vinnuöryggi landsmanna stafar
nú ekki hætta af ööru meira en
veröbólgunni og stöðugum vixl-
hækkunum verölags og kaup-
gjalds. Þaö er ekki til lengdar
hægt aö leika þann leik, sem
nokkrir verkalýösleiðtogar léku
á siöastl. hausti, þegar þeir hót-
uöu að hætta að starfa I verö-
lagsnefndinni, nema rikis-
stjórnin féllist á tiltekna verö-
hækkun gosdrykkja og sælgætis.
Þeir sögöu, aö ella myndi fram-
leiösla þessara vara stöövast og
margt manna myndi þá missa
atvinnu. Til lengdar er ekki
hægt aö tryggja atvinnuöryggiö
á þehnan hátt.
Sundraður
og stefnulaus
Það getur ekki fariö hjá þvi,
aö margir brosi, þegar forkólf-
ar Sjálfstæðisflokksins eru aö
hneykslast yfir ósamkomulagi
milli stjórnarflokkanna. For-
ingjar Sjálfstæöisflokksins eru
eiginlega þeir einu, sem ekki
geta gert þaö.
Svo mikil er persónuleg
sundrungin innan Sjálfstæöis-
flokksins, aö varla kemur fyrir
aö þingflokkurinn geti kosið
fulltrúa i nefnd, án þess aö þaö
taki marga fundi og langvinnt
samningaþóf utan þeirra. Klik-
ur i flokknum leggja vissa leiö-
toga hans i einelti og er þar
skemmst að minna á, aö Albert
Guömundsson var útilokaöur
frá þátttöku i þeim þingnefnd-
um, þar sem hann taldi þekk-
ingu sina koma að mestum not-
um. Af svipuöum ástæöum
dróst kosning á formanni þing-
flokksins dögum saman, þvi aö
viss öfl innan Sjálfstæöisflokks-
ins vilja hvorki heyra hann né
sjá.
En þótt persónulegi
ágreiningurinn i flokknum sé
mikill, er hinn málefnalegi
ágreiningur þó enn meiri. Litiö
dæmi um þetta er það, að Sjálf-
stæöismenn i Vinnuveitenda-
sambandi tslands leggja
áherzlu á aö dregiö sé úr verö-
lagshöftum og hvers konar
frjálsræöi aukiö sem mest. I
stjórn Alþýöusambands tslands
skrifa fulltrúar Sjálfstæöis-
flokksins hins vegar undir plagg
meö Alþýðubandalagsmönnum,
þar sem þvi er mótmælt aö lögin
um verðlag og samkeppnis-
hömlur, sem samþykkt voru á
siöasta þingi, veröi látin koma
til framkvæmda.
Þrátt fyrir þá eymd, sem ein-
kennir nú Sjálfstæöisflokkinn og
hér hefur litillega verið rakin,
reyna sumir forustumenn hans
aö bera sig borginmanniega og
heimta nýjar kosningar. Svo
getur fariö, aö til þeirra komi.
En kjósendur myndu þá gera
sér ljóst af vinnubrögðum Sjálf-
stæöisflokksins aö undanförnu,
sundrungu hans og stefnuleysi,
aö það væri aö fara i geitarhús
aö leita ullar, aö vænta ein-
hverrar nýtilegrar forustu af
honum.