Réttur - 15.03.1935, Side 25

Jóhannes úr Kötlum:
„Og foförgin klofnuðu“.
Ritdómur eftir Kristiim Andrésson.
Höfundur þessarar bókar hefir af skilyrðislausri
einurð, sem svo fátíð er orðin, viljað móta í skáld-
söguform einn þátt úr þróunarsögu þjóðlífsins á síð-
ustu tímum. En sú mótun hefir ekki tekizt og sagan
ekki orðið nein listræn heild. Efnið liggur eftir sem
áður að mestu leyti ómótað. 1 sögunni fer aðallega
tvennu fram, lýsingu á hjónabandi og búskaparbasli
fátæks bónda. Hjónabandslýsingin, með tilsvarandi
þriðja manni, yfirgnæfir lengst af, en búskaparsagan
er fléttuð inn í öðru hvoru, unz ástarsagan deyr út, og
það félagslega fer meir að ryðja sér til rúms, eftir að
sagan hefir flutzt til Reykjavíkur. Það er hvorki hægt
að skilgreina „Og björgin klofnuðu" sem félagssögu
eða ástarsögu, en hún vill vera hvorttveggja. 1 raun-
inni snýst hún öll um eina persónu, Hauk á Bjargi,
sýnir þróun hans frá rómantik til realisma, og er að
því leyti skapgerðarlýsing.
En umfram allt hefir höfundur þessarar sögu vilj-
að segja sannleikann og lýsa veruleikanum, eins og-
hann kemur fyrir. Þess vegna hliðrar hann sér ekki
hjá því, að draga fram í félagslífi og fari persóna
sinna jafnt hið ljóta, ófullkomna og auðvirðilega. Af
trúmennsku við staðreyndir lífsins hefir skáldið ekki
viljað draga neitt undan, þó að þeim persónum, sem
það mótar eftir staðreyndunum, sé það til hneysu eða
óvirðingar. Við erum í öllum skáldskap vanastir því,
25