Andvari - 01.01.1939, Blaðsíða 77

Andvari
Blóm og aldin
73
Seti stundum frævað blóm, en annars er allt ókunnugt
um það efni.
Þá hefir yerið drepið á nokkur helztu atriðin í frjóv-
gun og frævun plantnanna, og skal nú snuið að lýsingu
aldinanna og dreifingu þeirra.
Fræ og aldin.
Þess hefir áður verið ‘getið, að egg- og frjófrumur
sameinuðust. Það kölluðum vér frævun. Jafnskjótt og
sú sameining hefir orðið, tekur hin sameinaða fruma
að skipta sér og skapast nú hið svokallaða kím, sem er
hið eiginlega fóstur plöntunnar. Eggið kallast nú orðið
íræ, og er í því kímið, oft einhver forðanæring og utan um
það er fræskurn. Þegar kímið er fullþroska, má sjá í
því vísi til allra meginhluta plöntunnar, rótar, stönguls
°9 blaðs. Allt þetta er þó smávaxið, en vex furðu fljótt,
eftir að fræið tekur að spíra. Á meðan á spíruninni
stendur, getur hin unga planta ekki sjálf aflað sér fæðu,
fyrir henni er séð frá móðurplöntunni. Flest fræ
■nnihalda svokallaða forðanæringu. Stundum er hún
9eVmd í kímblöðunum sjálfum, sem þá eru þykk og
f'kjast jafnvel kúluhelmingum t. d. matbaunin, eða þá
að forðanæringin liggur utan um kímið og nefnist þá
fraahvíta. Eins og nafnið bendir til, er hún hvít að Iit.
Annars getur forðanæringin verið með ýmsu móti, mjölvi,
sykur, feiti eða jafnvel eggjahvítuefni. Mjölvisrík eru fræ
korntegundanna, feitirík eru fræ hörplöntunnar. Meginið
af beirri plöntufeiti, sem menn nota til fæðu eða iðnað-
ar> er unnið úr fræjum eða aldinum.
íafnskjótt og frjógvunin hefir fram farið og fræið
tekur að þroskast, gerist breyting mikil í plöntunni, bæði
“'ö ytra og innra. Vexti hennar er lokið það sumarið.