Andvari - 01.01.1939, Side 84

80
Blóm og aldin
Andvari
hafa þær oft dreift fræjum ýmissa tegunda, einkum ill-
gresis, í fótspor sín.
En dýrin dreifa einnig fræjunum með öðru móti.
Fjöldi aldina er þannig gerður, að þau geta festst við
dýrin. Hafa þau til þess ýmist króka, eða utan á þeim
er límkennt lag. Einkum eru það hnetur, sem svona
eru útbúnar. Vmis hýði geta verið það einnig. Sumar
þessar hnetur bora sig hreint og beint niður í skinn og
hold þeirra dýra, sem þær festast við, og valda með
því þjáningum dýrsins og dauða. Veldur þetta sauðfjár-
bændum í Ástralíu oft verulegu tjóni. Sum þessara ald-
ina hafa eins konar tengur, sem þau læsa utan um
fætur dýranna, sem fram hjá þeim ganga. Verða oft
alldjúp sár eftir tengurnar, en meðan aldinið hangir þann-
ig fast, sáldrast fræin smám saman úr hýðinu, eftir þw
sem dýrið ber sig um. Nokkra hugmynd um það, hversu
fræ dreifast með þessum hætti, gefur úrgangur úr ull.
sem oft sést í kringum ullarverksmiðjur. Við verksmiðju
eina í Svíþjóð hafa fundizt um hundrað tegundir plantna,
sem borizt höfðu með ull frá öðrum löndum, einkum
af suðurhveli jarðar.
Sum fræ festa sig við þá, er fram hjá ganga, með
lími. Sem dæmi slíks má nefna græðisúruna. Aldin henn-
ar eru hýði. Meðan þau eru þurr, er ekkert við þau
að athuga, en blotni þau, myndast utan á þeim límkennt
lag, svo að þau loða við, hvað sem við þau kemur, sko-
sóla, buxnaskálmar eða hjól á vögnum og reiðhjólum.
Tegund þessi vex hvarvetna um byggð ból, a. m. k. a
norðurhveli jarðar.
Mörg eru þau dýr, bæði stór og smá, sem safna ser
fræjum til forða. Þetta dreifir fjölda fræja, því að bæði
tapa dýrin oft nokkru af forða þeim, sem þau hafa safn
að, og einnig hitt, að þau eta ekki fræið sjálft, heldur