Andvari - 01.01.1939, Síða 120

116
Einokunarfélögin 1733—1758
Andvari
Félagið aflaði miklu betri markaða fyrir íslenzku vör-
una en kaupmenn höfðu áður náð, og einnig mun það
hafa knúið íslendinga til meiri vöruvöndunar en tíðkazt
hafði áður en það kom til sögunnar, því að þá máttu
menn selja á höfnum utan síns verzlunarumdæmis þær
vörur, sem kaupmaður þeirra hafði neitað að taka, og
nágranna hans gat þótt það gott samkeppnisbragð að
kaupa af þeim vöruna, jafnvel þótt svikin væri. V7íst er
og um það, að félagið græddi vel. í skýrslum til stjórn-
arinnar töldu kaupmenn árlegan ágóða af verzluninni
20 000 dali, kváðust leggja í útgerðina 100 000 dali á
ári og selja íslenzku vöruna fyrir 120 000 dali. Ágóða
af vörunni, sem þeir fluttu hingað til Iands, töldu þeir
ekki fram, og hefir hann þó eflaust nokkur verið, eink-
um af munaðarvöru. Samkvæmt sjóðbók félagsins gaf
það arð af hlutafénu, sem hér segir:
1734 (fyrir bæði fyrstu árin) 12 0/o.
1735 — — — — 6 —
1736 — — — — 10 —
1737 — — — — 10 —
1738 — — — — 12 —
1739 — — — — 12 —
1740 — — — — 12 —
1741 — — — — 12 —
Sjóðbók vantar fyrir árið 1742, sem var síðasta ár fé-
lagsins. Þess skal getið, að ársarður var greiddur af
hlutafénu einu, en ekki af þeim fjárhæðum, sem verzl-
unarhús þau og vörubirgðir m. m. námu, er kaupmenn
létu ganga til félagsins, þegar það var stofnað, þó að
þeir ættu auðvitað kröfur til félagsins samkvæmt þerni
framlögum. Þær kröfur hafa líklega ekki verið greiddar
fyrr en félaginu var slitið, enda fengu þá kaupmenn fe
sitt aftur með ríkulegum vöxtum.