Dvöl - 01.01.1940, Blaðsíða 38

32
D VÖL
fjöllunum höfðust Lappar við með
hreindýr sín. Búskaparháttum
svipaði mjög til þess, sem er á ís-
landi. Heyja var aflað á útengjum,
en ræktað land lítið. Annað korn
en bygg þekktist ekki. Á síðari ár-
um hafa orðið stórfelldar breyting-
ar á búskaparháttum í Norrlandi.
Nýræktin hefir aukizt stórum og
nýjar og betri korntegundir fengizt
fyrir atbeina tilraunastöðvarinnar
1 Svalöf, sem fræg er orðin fyrir
jurtakynbætur. Samgöngur voru
mjög slæmar fram að aldamótum
síðustu. Myrkviðir og stórár tor-
velduðu mönnum ferðalög, svo að
byggðirnar voru einangraðar og
höfðu lítið samband við umheim-
inn. Flestir Svíar þekktu lítt til
þessa fátæka en víðlenda lands-
hluta, enda bárust engin verðmæti
þaðan önnur en grávara. Sagt var,
að þrennt væri það í Svíþjóð, sem
ekki þrifist fyrir norðan Dalelfi:
aðalsmenn, eikur og hveiti. Má
nærri geta, að íbúar hinna frjó-
sömu landa sunnan Dalelfar hafi
látið sig litlu skipta þetta furðu-
land þar nyrðra, þar sem heiðnir
og göldróttir Lappar höfðust við á
fjöllum uppi, birnir og úlfar í skóg-
um og bændur áttu ójafnan leik
við vetrarhörkur og kuldasumur.
Nú er öldin önnur. Nú eru Svíar
hreyknir af Norrlandi, og þangað
ferðast fjöldi manna á hverju
sumri til skemmtunar og fróðleiks.
Fegurð fjallanna er við brugðið, og
sænska ferðamannafélagið hefir
látið byggja þar fjölda sælu- og
gistihúsa, er sumarlangt eru full af
innlendum og erlendum ferðalöng-
um. Einna frægast er gistihúsið í
Abisko. Þar er landslag hrikalegt
og fagurt. Rafknúnar járnbrautar-
lestir þjóta um fjöllin með farþega
og járnstein til Luleá eða Narvik.
Heilar borgir hafa risið upp, þar
sem áður var þögul eyðimörk. Það
eru auðæfi landsins, járnið í fjöll-
unum og skógarnir, sem valdið
hafa þessari furðulegu breytingu,
sem ævintýri er líkust.
Saga járnnámsins í Norrlandi á
sér langan aðdraganda. Þremur ár-
um eftir dauða Gústafs II. Adólfs
gaus upp sá kvittur, að fundizt
hefðu auðugar silfurnámur lengst
norður í fjöllum, nánar tiltekið í
Nasafjalli við Arjeplog. Þessi fregn
barst eins og eldur í sinu um þvert
og endilangt landið og þótti mjög
að vonum. Um þessar mundir var
þjóðin ölvuð af sigursæld sænskra
vopna og hinni nýunnu stórveldis-
stöðu landsins, sem reyndar var
öðrum og óglæsilegri málmi að
þakka en silfri, þar sem járnið var
frá Bergslagen. Sænskir lærdóms-
og stjórnmálamenn töldust nú
jafnokar spekinganna í Vín, Róm
og París, og sænskir aðalsmenn
voru ef til vill ögn rembilátari og
jafnvel meiri sundurgerðarmenn í
klæðaburði en glæsilegir riddarar
Spánar og Frakklands, þótt feður
þeirra hefðu gengið í vaðmálsföt-
um og sofið á hálmdýnum. Því
skyldi ekki hið fátæka og hrjóstr-
uga land geyma gimsteina og perl-