Sagnir - 01.06.2006, Blaðsíða 14

víjarnahœn jymr umK'ontuJaus aorn t cJ\eyKjaviK ajyrri hJuta 20. aJdar
því að Reykjavíkurbær tæki að sér byggingu slíks hælis og hefur það
væntanlega verið vegna þess að bærinn hafði umsjón með málum sem
lutu að fósturbömum. Þrátt fyrir áskoranir úr mörgum áttum vora það
að lokum einkaaðilar sem stofnuðu og ráku bamahæli, þó með tilstyrk
bæjarins. Bæjaryfirvöld áttu sjaldan framkvæðið að aðgerðum til þess
að koma upp bamahæli þrátt fyrir að nokkur umræða hafi verið um
það í þjóðfélaginu. Sveinn Ragnarsson, fyrrverandi félagsmálastjóri
hjá Reykjavíkurborg, hefur m.a. bent á að ákveðin þörf á hverjum tíma
ráði því hvers konar félags- eða brautryðjendastarfsemi eigi sér stað i
samfélaginu. Slík starfsemi þróast í takt við þarfir og breytingar, sem
í þessu tilfelli má kannski rekja til úrræðaleysis stjómvalda og einnig
þess að boðberar nýrrar hugmyndafræði eða aðferða töldu aðferðir sínar
vænlegri til árangurs í höndum áhugafólks en t.d. opinberra aðila.71
7Jií\isanir
Grein þessi er byggð á lokaritgerð minni til B.A. prófs í sagnfræði
við Háskóla íslands árið 2000, Fósturböm í Reykjavík 1901-1940.
1 Sjá umræður í dagblöðum, t.d. Morgunblaðið 5. apríl 1914, bls.
3. - Morgunblaðið 9. janúar 1917. - Morgunblaðið 30. nóvember 1919,
bls. 3. - bls. 2 - Tíminn 22. maí 1919, bls. 183. - Morgunblaðið 19.
nóvember 1925, bls. 6.
2 Bríet Bjamhéðinsdóttir: „Bæjarstjómarkosningar", Kvennablaðið
19:12(1913), bls.
89-91, bls. 90.
3 Vísir 22. janúar 1916, bls. [4]. - Auður Styrkársdóttir: Barátta
um vald. Konur í bœjarstjórn Reykjavíkur 1908-1922. Reykjavík, 1994,
bls. 103.
4 „Aðalfundur Bandalags kvenna“, 19.júní 11:2 (1918), bls. 11-13,
bls. 13.
5 Sjá umfjöllun um fátækt fólk sem fósturforeldra í Njörður
Sigurðsson: „Örbirgð og upplausn fjölskyldna. Rannsókn á fósturbömum
í Reykjavík á áranum 1901-1940.“ Saga XLII:2 (2004), bls. 63-93, bls.
82-85.
6 Steinunn Bjartmarsdóttir: „Bamahæli í Reykjavík", 19.júní 11:3
(1918), bls. 17-19, bls. 18.
7 Steinunn Bjartmarsdóttir: „Bamahæli í Rcykjavík", bls. 18.
8 BsR. - Borgarskjalasafn Reykjavikur. Aðfnr. 15666.
Fundargerðarbækur fátækranefndar 1919-1920. Fundur 10. október
1919.
9 BsR. Aðfnr. 4226. Gjörðabók bæjarstjómar 1917-1920. Fundur
17. október 1918.
10 BsR. Aðfnr. 15665. Fundargerðabækur fátækranefndar 1917-
1918. Fundur24. október 1918.-557?. Aðfnr. 15666. Fundargerðabækur
fátækranefndar 1919-1920. Fundur27. nóvember 1919. - Sjá ennfremur
Morgunblaðið 19. október 1918, bls. 2 og Morgunblaðið 4. desember
1919, bls. 4.
11 Nefndarálit berklaveikisnefndarinnar er skipuð var 30. okt. 1919.
Meðfylgiritum. Reykjavík, 1921, bls. 57-58.
12 Sama heimild, bls. 58.
13 Sama heimild, bls. 58.
14 Sama heimild, bls. 58-59.
15 Sama heimild, bls. 59.
16 Guðjón Friðriksson: Saga Reykjavíkur. Bœrinn vaknar 1870-
1940. 11. bindi. Reykjavík, 1994, bls. 20.
17 Moigunblaðið 18. nóvember 1918, bls. 1.
18 BsR. Aðfnr. 3157. Hjúkranarbók bamahælis í Bamaskóla 1918-
1919. - Sjá einnig umfjöllun um bamahælið í Morgunblaðinu 20. mars
1919, bls. 2.
19 Sbr. grein Bríetar Bjamhéðinsdóttur í „Bæjarstjómarkosningar",
bls. 90-91.
20 Morgunblaðið 20. mars 1919, bls. 2.
21 BsR. Aðfnr. 15666. Fundargerðir fátækranefndar 1919-1920.
Fundur 12. júní 1919. - Bjöm Bjömsson: Arbók Reykjavíkurbœjar
1940. Reykjavík, 1941, bls. 186.
22 Bjöm Bjömsson: Árbók Reykjavikurbœjar 1940, bls. 78-79.
23 Guðjón Friðriksson: Saga Reykjavíkur. Bcerinn vaknar, bls.
141.
24 Auður Styrkársdóttir. Barátta um vald, bls. 103-104.
Njörður Sigurðsson: „Orbirgð og upplausn fjölskyldna", bls. 86-
90.
26 Sama heimild, bls. 81.
27 Um það hversu erfitt var að koma bömum í fóstur má lesa betur í
Njörður Sigurðsson: „Örbirgð og upplausn fjölskyldna", bls. 82-90.
28 Knútur Amgrímsson: Thorvaldsensfélagið 70 ára. Minningarrit.
Reykjavík, 1946, bls. 76.
29 Sigríður Thorlacius: Saga Bandalags kvenna í Reykjavik 1917-
1977. [Reykjavík], 1983, bls. 36.
30 Knútur Amgrímsson: Thorvaldsensfélagið 70 ára, bls. 79.
31 Sama heimild, bls. 80.
32 BsR. Aðfnr. 7622. Bamaheimilissjóður Thorvaldsensfélagsins.
Gjafabréf Thorvaldsensfélagsins til Reykjavíkurbæjar dags. 19. nóv.
1925.
33 Vísir 7. maí 1926, bls. 2.
34 BsR. Aðfnr. 7622. Bamaheimilissjóður Thorvaldsensfélagsins.
Barnahæli Thorvaldsensfélagsins.
35 Knútur Amgrímsson: Thorvaldsensfélagið 70 ára, bls. 81.
36 Bjöm Bjömsson: Árbók Reykjavíkurbœjar 1940, bls. 190.
37 Bjöm Bjömsson: Árbók Reykjavíkurbcejar 1950/51. Reykjavík,
1953, bls. 122.
38 Moigunblaðið 1. júní 1928, bls. 3.
39 Morgunblaðið 13. ágúst 1935, bls. 6.
40 Morgunblaðið 24. júlí 1998, bls. 27.
41 Morgunblaðið 13. ágúst 1935, bls. 6.
42 Moigunblaðið 9. ágúst 1938, bls. 7.
43 Guðjón Friðriksson: Saga Reykjavíkur. II. bindi, bls. 142.
44 Skýrsla barnaverndarráðs íslands yfir tímabilið 1. júli 1932 til
31. desember 1935. Reykjavík, 1936, bls. 19-20.
45 Morgunblaðið 24. júlí 1998, bls. 27.
46 Moigunblaðið 9. ágúst 1938, bls. 7.
47 Moigunblaðið 13. ágúst 1935, bls. 6.
48 Skýrsla barnaverndarráðs íslands yfir tímabilið 1. júlí 1932 til
31. desember 1935, bls. 20. - ÞÍ. - Þjóðskjalasafn íslands. Manntal
Reykjavíkur 1931.
49 Skýrsla barnaverndarráðs íslands yfir tímabilið 1. júlí 1932 til
31. sesember 1935, bls. 20. - Skýrsla barnaverndarráðs Islands yfir
tímabilið l.janúar 1936 til 31. desember 1937. Reykjavík, 1939, bls.
21.
50 Moigunblaðið 24. júlí 1998, bls. 27.
51 Sjá Lbs,- Hbs. - Landsbókasafn - Háskólabókasafn. Njörður
Sigurðsson: Fósturböm í Reykjavík 1901-1940. Óprentuð ritgerð til
B.A. prófs við Háskóla íslands 2000, bls. 66.
52 Moigunblaðið 9. ágúst 1938, bls. 7.
53 Moigunblaðið 24. júlí 1998, bls. 27.
54 Skýrsla barnaverndarráðs íslands yfir tímabilið l.janúar 1936
til 31. desember 1937, bls. 21. - Morgunblaðið 9. ágúst 1938, bls. 7.
55 Morgunblaðið 1. maí 1938, bls. 1
56 Skýrsla barnaverndarráðs íslands yfir tímabilið l.janúar 1936
til 31. desember 1937, bls. 21.
57 Símon Jóhann Ágústsson: „Bamavemd." Félagsmál á íslandi.
Ritstjóri Jón Blöndal. Reykjavík, 1942, bls. 183-198, bls. 192.
58 Jónína Michaelsdóttir: Mér leggst eitthvað til. Sagan af Sesselju
Sigmundsdóttur ogSólheimum. [Án útg.st.], 1990, bls. 36.
59 Sama heimild, bls. 52.
60 Skýrsla barnaverndarráðs íslands yfir tímabilið 1. júlí 1932 til
31. desember 1935, bls. 21. - Símon Jóhann Ágústsson: „Bamavemd“,
bls. 192.
61 BsR. Aðfnr. 3059. Bamaheimili, dagheimili, leikskólar,
vöggustofur 1920-1968. Skipulagsskrá fyrir bamaheimilið Sólheima
dags. 2. nóvember 1933.
62 Skýrsla barnaverndarráðs íslands yfir tímabilið 1. janúar 1936
til 31. desember 1937, bls. 22.
63 Símon Jóhann Ágústsson: „Bamavernd", bls. 192.
64 Skýrsla Barnaverndarráðs íslands 1. júlí 1932 til 31. desember
1935, bls. 21-22.
65 Gils Guðmundsson: Barnavinafélagið Sumargjöf 25 ára.
Reykjavík, 1949, bls. 13-17.
66 Sama heimild, bls. 18.
67 Sama heimild, bls. 110.
68 Sama heimild, bls. 43-44.
12. ^SajJtir 2006