Sagnir - 01.06.2006, Blaðsíða 52

^Sjzœttsfa
JSvrjarastri&ið
í zsfensfcjuTn
sam tím afieim ifdfuyn
'Steýátt
^Svavarsson er
ýæcfdfur áriz> lySo. ffann
úts/iríýahi’St jneó ffff
jraðu ísaynýrœhi árið
Z005 ca stuncTar nú
' nám ísi&ýrœ&i
vih fFásiláfa ýsfancfs.
„Litla heimsstyrjöldin“ kort úr Time árið 1937.
Spœnska borgarastríóió og áhrifþess hér á iandi hefnr hingað til ekki verió fyrirferðarmikió viðfangsefni i sagnfrœðL Þeim mun ttieira hefur
borió á borgarastríðinu í skáldverkum ýmis konar, enda hefur þaó verið sveipaó Ijóma göfugleika, hugrekkis og hugsjóna sem veitti mörgu
skáldinu innblástur hérlendis sem erlendis. Spœnska borgarastríðið vakti mikla athygli um allan lieim og svo var þvi einnig háttaó hér á
landi. Óttinn við aó stríðið myndi verða kveikjan aó annarri heimsstyrjöld og liinn göfugi málstaður sem báðir aðilar töldu sig vera berjast
fyrir, tryggóu aó borgarastyrjöldin varó forsíðuefni dagblaða hvarvetna. Hinir miklu viðskiptahagsmunir sem voru i veði fyrir íslandjukti enn
frekar á mikilvœgi stríðsins fyrir landsmenn. Það erþvi verðugt verkefni að atliuga hvernig itmjjöllun um borgarastyrjöldina var háttaó hér á
landi og hvernig atburðirnirfléttuðust inn pólitiskan og efnahagslegan veruleika á þessum erflðu tímum í hagsögu íslands.
Oftast er fjallað um borgarastríðið út frá saltfiskverslun og saltfisksölu og er þá jafnan litið á borgarastríðið sem endapunkt á hinum arðsömu
saltfiskviðskiptum við Spánverja. Það rit sem stendur upp úr hvað varðar þetta efni er Saltfiskw í sögu þjóðar eftir Valdimar Unnar Valdimarsson
sem kom út í tveimur bindum árið 1997. Þar er ítarleg og greinargóð umfjöllun um viðskiptin við Spán fram að heimskreppunni og minnst lítillega
á áhrif spænska borgarastríðsins á markaði íslendinga. Einnig skrifaði Aitor Yraola grein í Skírni haustið 1989 þar sem hann gerði grein fyrir því
hvemig spænska borgarastríðið birtist í útgefnum samtímaheimildum á íslandi. Einnig skrifaði hann doktorsritgerð við La Universidad Autónoma
de Madrid á Spáni um þetta efni en sú ritgerð hefur ekki verið gefin út og ekki fæst aðgangur að henni.
Spánn skipti Islendinga miklu máli á áratugunum fyrir borgarastríðið. Útflutningur á saltfiski til Spánar átti sér langa hefð hér á landi og á 3. og
4. áratugum síðustu aldar var þessi sala mikilvægasta útflutningsgrein landsins. Töluvert meira var flutt til Spánar en frá Spáni og hingað. Spánn
hafði ekki margar vömr að bjóða sem Islendingar töldu sig þurfa. Til að átta sig enn betur á mikilvægi Spánarmarkaðar má nefna að Spánn var það
5° ^Saynir 2.006