Sagnir - 01.06.2006, Blaðsíða 49

V°in átt uj^éfacj ijsfancfs oy A\jl5u oy vinnujvrðir jsfencfinja tifTK^Ú/ju
víða að af landinu, jafnt úr dreifbýli sem þéttbýli.4"
Um stjómmálaskoðanir ferðalanganna er erfitt að segja um með
fúllri vissu en gera má ráð fyrir að mikil vinstri slagsíða hafi verið á
þessum hópi. Af lestri dagblaða má sjá að þeir sem hafa tjáð sig um
ferðir sínar skrifa flestir í Þjóðviljann sem vitanlega rennir stoðum undir
að þeir hafi verið sósíalískir í hugsun. Slíkt kemur vitaskuld ekki á óvart
ef haft er í huga eðli byltingarinnar á Kúbu. Byltingin var sósíalísk og
því ekkert óeðlilegt að sósíalistar hafi verið meginþorri þeirra sem fóm
í vinnuferðir til Kúbu.
En þótt brigadistar geti flestir flokkast sem vinstrisinnaðir í skoðunum
verður að taka með í reikninginn að vinstrimenn vom fjölbreyttur
hópur manna og í þeim hópi var oft hver höndin upp á móti annarri.
Það vom því alls ekki allir sósíalistar stuðningsmenn Fidels Castros
og stjómarhátta hans.43 Samtök maóista hér á landi, Einingarsamtök
kommúnista (Marx-Lenínista) og Kommúnistasamtökin Marxistamir
Lenínistamir (KSML) vom byltingunni andvíg. Þessi samtök litu til
Kína varðandi túlkun á Marx-Lenínismanum og litu á allar þjóðir aðrar
en Kína og fylgiríki þeirra sem óvini kommúnismans 44 Sósíalistar sem
tengdust Fylkingunni vom hins vegar upp til hópa miklir stuðningsmenn
Fidels Castros og stjómarhátta hans.45
Það má ljóst vera að sósíalískar hugmyndir og draumurinn um að
styðja byltingu alþýðunnar á Kúbu hefúr rekið margan ferðalanginn af
stað.46 í hópi brigadista var þó einnig fólk sem vildi aðallega komast
á suðrænar slóðir og kynnast framandi menningarheimi, fólk sem var
ekki endilega að hugsa um göfug sósíalísk markmið byitingarinnar þótt
það hefði vinstrisinnaðar stjómmálaskoðanir. 47
Þessar norrænu ferðir hafa vitanlega kallað á samstarf
vináttufélaganna á Norðurlöndum og hafa hinir íslensku Kúbuvinir
ekki látið sitt eftir liggja í því samstarfi. Samstarfsfúndir hafa verið
haldnir reglulega í gegnum tíðina og hefúr VÍK iðulega átt fúlltrúa á
þeim og með þeim hætti átt aðild að stefhumörkun félaganna.48 Sem
fýrr segir fóm íslensku hópamir ævinlega í slagtogi með vinnuhópum
frá Norðurlöndunum. Ferðimar hafa því oftast verið skipulagðar á þann
hátt að hópamir safnast saman í Kaupmannahöfn, Osló eða Stokkhólmi
og þaðan farið með einni vél til Kúbu.49 Ekki var þó alltaf um beint flug
að ræða því stundum var millilent í evrópskum stórborgum á leiðinni,
t d. Berlín eða Madríd.50
Áður en hópamir lögðu af stað var haldið undirbúningsnámskeið hér
á landi þar sem hópamir vom fræddir lítillega um kúbönsk málefni.51
Albert H.N. Valdimarsson, framhaldsskólakennari, lýsir slíku námskeiði
i ferðasögu sinni en hann fór til Kúbu árið 1982:
Vináttufélag íslands og Kúbu (VÍK) hélt námskeið fyrir
tilvonandi Kúbufara. Það hófst s.hl. aprílmánaðar. Við lásum
fjölritað upplýsingarit um Kúbu, og þeir sem áður höfðu gerst
Kúbufarar sögðu frá reynslu sinni. Ingibjörg Haraldsdóttir,
formaður VÍK, stjómaði námskeiðinu, og var hún einnig okkar
aðalfræðari.52
Þegar til Kúbu var komið unnu hópamir að jafnaði í þrjár vikur. Þar
sem vegabréfsáritunin gilti í mánuð var restin af tímanum notuð til
3ð ferðast um eyjuna og skoða sig um.53 Meðan að hópamir vom að
störfúm bjuggu þeir í sérstökum vinnubúðum, iðulega dágóðan spöl
fyrir utan Havana. Dagur Þorleifsson blaðamaður lýsir aðbúnaðinum í
einum slíkum. Þær nefndust Campameto Julio Antonio Mella og vora
kenndar við stofnanda kúbanska kommúnistaflokksins. Búðimar vora
staðsettar skammt vestur af Havana:
Þama sváfúm við í fjóram miklum skálum, þar sem kojur vora í
tveim hæðum. Auk þess heyra til búðunum eldhús og matsalur,
fundarsalur, tómstundaskálar, íbúðarskálar kúbananna sem
unnu með okkur og annast rekstur búðanna, pósthús, þvottahús
o.fl.54
Ekki þótti aðbúnaðurinn í svefnskálunum sérlega góður, þar var heldur
Þröngt og héldu menn sig því að mestu utandyra meðan vakað var. Að
öðru leyti var aðbúnaður ágætur. Undir beram himni gátu menn vaggað
sér í hengirúmum og nóg framboð var af köldum drykkjum, jafnt öli sem
ávaxtasöfúm, fyrir vinnulúna menn sem vora að stikna í kúbönskum
sumarhitanum. í mat vora menn vel haldnir, matarræði var fjölbreytt
og skammtar vora ríkulega útilátnir. Jafnframt var hreinlætisaðstaða í
búðunum góð þótt mörgum þætti vatnið í sturtunum fremur kalt.55
Störf Kúbufaranna vora af ýmsum toga og blandað var saman
afþreyingu og vinnu. Albert H. N. Valdimarsson segir svo frá:
Við unnum í þrjár vikur við landbúnaðarstörf og byggingar. í
viku hverri vora fjórir heilir vinnudagar. Einn virkur dagur var
tekin í heimsóknir til stofnana og fyrirtækja. Unnið var fyrir
hádegi á laugardögum, en síðdegis á laugardögum vora haldnir
vinnufundir að kúbönskum sið. Á sunnudögum vora skoðunar-
og skemmtiferðir. Vinnuvikan hjá okkur samanstóð því af
fjórum og hálfúm vinnudegi.56
Hefðbundinn kúbanskur vinnudagur er nokkuð frábragðin því sem
tíðkast á Islandi. Dagurinn er tekinn snemma og löng hvíld er tekin
yfir heitasta part dagsins. Jón Torfason, bóndi á Torfalæk og síðar
starfsmaður á Þjóðskjalasafni íslands, lýsir hefðbundnum vinnudegi í
ferðasögu sinni:
Við voram vakin klukkan 6 með hressilegum hvatningarsöng
og ekið á vinnustað í afgömlum rútum að afloknum einföldum
morgunverði. Unnið var í tveimur lotum, frá 7-11.30 og frá 14-
17.30. Einu sinni í hvorri lotu vora smápásur og þá framreiddir
ávaxtadrykkir úr margs konar aldinum og til meðlætis kex,
samlokur og stundum gómsætar kökur. Það er hægt að hrósa
Kúbönum fyrir margt annað meira en kökugerð því þeir braðla
með sykurinn og gera þær alltof sætar.57
Fyrir brigadistana var vinnan vitanlega engin kvöð. Hjá þeim ríkti
vinnugleði og þeir vildu standa sig sem best til að hjálpa byltingunni
sem mest. Mikið kapp einkenndi því oft vinnuhópana og oft vora
keppnir um mestu vinnuafköstin, þeir sem afköstuðu mest vora
útnefndar vinnuhetjur. Einnig kepptu hópar sín á milli og keppni var oft
hörð á milli landa.58 Slíkur keppnisandi hefúr án efa stuðlað að bættum
afköstum og ekki síður að aukinni gleði í herbúðum brigadista.
Mijial, engin predikun er á við lífið sjálft.
Sem fyrr segir var ekki einungis unnið meðan dvalist var á
Kúbu. Á kvöldin vora haldnir fyrirlestrar um ýmsa þætti í kúbönsku
þjóðlífi. Þau kvöld sem ekki voru haldnir fyrirlestrar var boðið upp á
fjölbreytta skemmtidagskrá þar sem blandað var saman kúbönskum
skemmtiatriðum og atriðum sem brigadistamir stóðu sjálfir fyrir. Einnig
var stundum haldið í stuttar kvöldheimsóknir til Havana.59 Eftir að
vinnuvikunum þremur var lokið var venjan að ferðast um Kúbu, skoða
áhugaverða staði og njóta lífsins í eina viku áður en haldið var afhtr
heim á leið.60 Kúbanar virðast hafa lagt mikið á sig til að gera slíkar
ferðir sem eftirminnilegastar og mikið var um veisluhöld og tónlist og
söngur skipaði stóran sess í þessum ferðalögum.61
Kúbönsk yfirvöld lögðu mikla áherslu á að brigadistamir bæra dvöl
sinni á Kúbu vel söguna heima fyrir. Var það liður í því að bæta ímynd
’jjac/nir zoo6 ífj