SunnudagsMogginn - 05.02.2012, Blaðsíða 6

6 29. janúar 2012
Hæstiréttur Bandaríkjanna úrskurðaði 31. janúar
2010 að fyrirtæki, stéttarfélög og hugmynda-
fræðileg samtök mættu eyða að vild í auglýsingar
fyrir kosningar. Dómurinn féll í máli, sem hagsmuna-
samtökin Citizens United höfðuðu eftir að þeim var
bannað að sýna mynd, Hillary: The Movie, í kap-
alsjónvarpi í kosningunum 2008 þegar Hillary Clin-
ton, núverandi utanríkisráðherra Bandaríkjanna, var
í framboði. Samtökin Citizens United töldu að þetta
bryti gegn stjórnarskrárvörðum rétti þeirra til mál-
frelsis. Fimm hæstaréttardómarar mynduðu meiri-
hluta í málinu og skrifaði Anthony Kennedy álit rétt-
arins. Fjórir voru andvígir niðurstöðunni.
Með þessu var margvíslegum hindrunum rutt úr
vegi fyrir fyrirtæki til þess að hafa áhrif í kosninga-
baráttu. Gagnrýnendur niðurstöðu réttarins segja að
nú megi búast við að peningar flæði frá fyrirtækjum
inn í stjórnmálin, grasrótin komist ekki að og hættan
á spillingu aukist.
Einnig var hæstiréttur gagnrýndur fyrir að fara
með fyrirtæki eins og fólk. Næst mætti búast við því
að rétturinn veitti fyrirtækjum kosningarétt.
Sérstaklega var til þess tekið að þetta mál snerist
ekki um fyrirtæki heldur samtök um pólitíska hug-
myndafræði. Réttinum hefði dugað að úrskurða um
rétt þeirra til málfrelsis, en hann hefði ákveðið að
hafa fyrirtæki með.
John Paul Stevens skrifaði álit minnihlutans í mál-
inu og sagði meðal annars: „Þótt bandarískt lýðræði
sé ófullkomið hefðu fáir fyrir utan meirihluta þessa
réttar komist að þeirri niðurstöðu að meðal gallanna
væri skortur á fé frá fyrirtækjum í pólitík.“
Hæstiréttur afnam höft á framlög fyrirtækja
Hæstiréttur Bandaríkjanna var gagnrýndur fyrir að
veita fyrirtækjum sama rétt og einstaklingum.
Reuters
Peningar ráða miklu í bandarískri póli-tík og haft hefur verið á orði að til aðfinna sigurvegara þurfi ekki annað enað athuga hvaða frambjóðandi hafi
mesta peninga í sjóðum sínum. Frambjóðendur
eru hins vegar ekki einir um að eyða peningum
í Bandaríkjunum, ýmsir hópar eru einnig at-
kvæðamiklir og ekki alltaf auðvelt að greina
hvaðan peningarnir koma. Frambjóðendur eru
eins og korktappar í peningasvelgnum.
Á síðasta degi janúarmánaðar rann út frestur
til að gera grein fyrir pólitískum framlögum og
sjóðum gagnvart bandaríska kosningaeftirlit-
inu, FEC. Þar er auk kosningasjóða frambjóð-
endanna um að ræða félög, sem í beinni þýð-
ingu myndu kallast pólitískar aðgerðanefndir,
PAC.
Helsta stuðningsnefnd Mitts Romney, sem
sækist eftir því að verða forsetaefni repúblikana
ásamt þremur öðrum, nefnist Restore Our Fut-
ure og safnaði rúmlega 30 milljónum dollara
(3,6 milljörðum króna) 2011 og er með rúmlega
23 milljónum dollara (2,8 milljarða króna) á
reikningum.
Stuðningsnefnd helsta keppinautar hans,
Newts Gingrich, nefnist Winning Our Future
og hefur aflað tveggja milljóna dollara (tæpra
247 milljóna króna) og er með um 1,2 milljónir
dollara (148 milljónir króna) í sjóðum.
Barack Obama Bandaríkjaforseti hefur einnig
aðgerðanefnd að baki sér, Priorities USA Ac-
tion, sem var með 1,8 milljónir dollara (222
milljónir króna) í sjóðum í árslok. Obama hefur
einnig fengið fjölda framlaga frá einstaklingum
undir 200 dollurum (25 þúsund krónum) í sína
eigin sjóði eða 58 milljónir dollara alls.
Aðgerðanefndirnar hafa leikið stórt hlutverk
í forkosningum repúblikana. Þær birta auglýs-
ingar í þágu frambjóðenda þar sem hart er sótt
að andstæðingum þeirra. Frambjóðendurnir
geta hins vegar látið eins og þessar árásir komi
þeim ekki við.
1. febrúar voru starfandi 302 pólitískar að-
gerðanefndir, sem höfðu eytt 45 milljónum
dollara (5,5 milljörðum króna). Samkvæmt
fjölmiðlakönnun Wesleyan Media Project hefur
Restore Our Future, aðgerðanefnd Romneys,
varið átta milljónum dollara (tæpum milljarði
króna) í rúmlega 13.500 útvarps- og sjónvarps-
auglýsingar í sex ríkjum, Iowa, Suður-
Karolínu, Arizona og Michigan. Könnunin
leiddi í ljós að umsvif slíkra aðgerðanefnda hafa
margfaldast frá kosningunum fyrir fjórum ár-
um. Fjöldi auglýsinga, sem hagsmunasamtök
borga, hefur aukist um 1.600% miðað við sama
tíma í kosningabaráttunni fyrir fjórum árum.
Þessi stökkbreyting á rætur að rekja til úr-
skurðar hæstaréttar Bandaríkjanna árið 2010
þar sem takmörk við því hverju fyrirtæki og
stéttarfélög mega eyða í kosningum voru af-
numin, án þess að þurfa að lúta sömu takmörk-
unum og frambjóðendur svo fremi að þau hafi
ekki samráð við frambjóðendurna um aðgerðir
sínar. Því hefur jafnvel verið haldið fram að
áhrif þeirra hafi haft meira að segja um hlut-
skipti frambjóðendanna en frammistaða þeirra
í kappræðum og á endalausum kosningafund-
um.
Megnið af framlögunum, sem greint var frá
um mánaðamótin, rann til aðgerðanefnda, sem
styðja repúblikana, enda er kosningabaráttan í
raun ekki hafin hjá demókrötum. Fjár-
framlögin eru ekki alltaf auðrekjanleg. Í The
New York Times var tekið dæmi um 250 þús-
und dollara (rúmlega 30 milljóna króna) fram-
lag til aðgerðanefndar til stuðnings Romney frá
fyrirtæki með höfuðstöðvar í pósthólfi og enga
starfsmenn svo vitað sé.
Blaðið segir að í raun sé ógerningur að átta
sig á heildarmyndinni vegna þess að mikið af
framlögunum fer til samtaka, sem yfirlýst er að
ekki séu rekin í gróðaskyni. Slík samtök eru
háð meiri takmörkunum en aðgerðanefndirnar
um hvernig þau megi verja peningum, en þurfa
ekki að gefa upp hvaðan peningarnir koma.
Mikið fé virðist koma úr fjármála-, orku-,
fasteigna- og fjárhættuspilageirunum. Þá mega
einstaklingar aðeins gefa frambjóðanda 2.500
dollara (rúmar 300 þúsund krónur), en hinum
pólitísku aðgerðanefndum berast ávísanir upp
á allt að einni milljón dollara (123 milljónir
króna). Þá hefur ein aðgerðanefnd, American
Crossroads, safnað rúmlega 51 milljón dollara
(6,2 milljörðum króna), sem ætlunin er að nota
í kosningabaráttunni í ár.
Í fréttaskýringu í The New York Times segir
að hin nýja staða hafi hjálpað þeim sem mest
gefa í repúblikanaflokknum og hallast að Rom-
ney að ná undirtökunum í kosningabaráttunni
í krafti peninganna. Margir af þeim, sem mest
gefi til flokksins, hafi látið fé renna til aðgerða-
nefndar Romneys, sem hafi pundað á andstæð-
inga hans, en hann hafi átt í mestu vandræðum
með að ávinna sér traust hins íhaldssama
kjarna flokksins.
Korktapp-
ar í pen-
ingasvelg
Féð flæðir inn
í bandarísk
stjórnmál
Mitt Romney og Newt Gingrich gantast í sjónvarpssal og Ron Paul fylgist með. Kjósendur kunna að vera á báðum áttum
um Romney, en peningarnir streyma til hans og svokallaðra pólitískra aðgerðanefnda, sem styðja hann.
ReutersVikuspegill
Karl Blöndal kbl@mbl.is
„Þessi dómur er at-
laga að sjálfu lýðræð-
inu,“ sagði Barack
Obama Bandaríkja-
forseti í stefnuræðu
sinni viku eftir að
Hæstiréttur úrskurð-
aði um málfrelsi fyr-
irtækja að við-
stöddum sex
dómurum réttarins.
„Með fullri virðingu
fyrir aðskilnaði valds-
ins gekk hæstiréttur í
síðustu viku gegn ald-
argamalli lagahefð og
opnaði að ég tel flóð-
gáttirnar fyrir sér-
hagsmunum – þar á
meðal erlendum fyr-
irtækjum – til að eyða
án takmarka í kosn-
ingum hjá okkur.“
Snupraði
dómara
– fyrst og fre
mst
ódýr!
1498kr.kg
Lambalæri með trönuberja og epla marineringu
DÚNDUR-
VERÐ