Ægir - 01.03.2011, Blaðsíða 12

12
eigin fjárfestinga og erfiðis.
Þarna vinna saman skynsam-
lega ákvarðað aflamark, fram-
seljanlegar veiðiheimildir og
gott markaðsfyrirkomulag
með frelsi til að velja heppi-
legustu rekstrarform fyrir
framleiðsluna. Ef við berum
þetta saman við stöðu Norð-
manna þá er þar talsvert ann-
að uppi á teningnum. Þó svo
aflamarkið sé skynsamlega
ákvarðað vantar framseljan-
leika í kvótakerfið og sveigj-
anleika í markaðsfyrirkomu-
lagið. Þeir sópa aflanum enn
upp á vertíð því skilaboð frá
viðskiptavinum um hluti eins
og afhendingartíma, gæði og
vöruform, skilar sér ekki frá
viðskiptavinum til útgerðanna
eða að útgerðirnar geta ekki
brugðist við skilaboðum
vegna kerfisins. Þarna er ver-
ið að sóa miklum auði vegna
þess að Norðmenn hafa ekki
viljað leyfa einstaklingsfram-
takinu að blómstra og skapa
arð. Ég vara stórlega við því
að við þyngjum regluverkið
og fetum okkur inn á þessa
norsku leið með tilheyrandi
sóun á verðmætunum sem
auðlindin getur skapað. Það
ættum við síðast af öllu að
gera,“ segir Daði Már og vísar
einnig til Evrópusambandsins
í þessari umræðu. „Það er
þyngra en tárum taki að sjá
hvernig þessi ríki hafa sóað
sinni auðlindarentu. Þeirra
sjávarútvegur er enda að
stórum hluta rekinn með tapi,
á styrkjum og stýrt af byggða-
stefnusjónarmiðum.“
Uppspretta arðs ekki einungis
í auðlindinni sjálfri
Daði Már er mjög andvígur
hugmyndum um þrengingu á
framsali aflaheimilda. „Frekar
vil ég auka þá möguleika en
hitt og heimila viðskipti afla-
heimilda milli stóra og litla
kerfisins. Heimildir fara þang-
að sem mestan arð er hægt
að skapa úr þeim og það er
af hinu góða. Ég held að það
að blanda saman atvinnupóli-
tík, byggðapólitík og auð-
lindamálum sé mjög óskyn-
samlegt af tveimur ástæðum.
Í fyrsta lagi er saga hins opin-
bera í að stýra uppbyggingu
á atvinnustarfsemi vægast
sagt ófögur. Í öðru lagi er
mjög varasamt að blanda
saman byggða- og atvinnu-
pólitík og nýtingu auðlinda
hafsins því þá er verið að fela
kostnaðinn af pólitískum að-
gerðum. Hvernig er hægt að
taka afstöðu til þess hvort
pólitík sé skynsamleg ef eng-
in leið er að átta sig á kostn-
aðinum? Það er mun betra að
halda þessu aðskyldu. Þetta
er það sem hefur gerst í Nor-
egi og Evrópusambandslönd-
unum, en við höfum valið að
gera ekki hér á landi. Að-
skilnaður og virkjun einstak-
lingframtaksins hefur skilað
mjög góðum árangri hér á
landi, reyndar svo góðum að
aðalefni deilnanna um sjávar-
útveginn er hver á að njóta
ágóðans. Ég er þar með ekki
að segja að við eigum ekki
að taka greiðslu fyrir aðgang
að auðlindunum, en við
verðum að viðurkenna þá
staðreynd að auðlindin er
ekki eini framleiðsluþáttur-
inn. Það þarf einnig þekk-
ingu og fjármagn og ein-
hverja sem eru tilbúnir að
taka áhættuna af rekstri í
greininni. Það er fullkomlega
eðlilegt að þeir sem leggja til
þekkingu og fjármagn og
taka áhættu af rekstrinum
njóti afraksturs í samræmi við
það,“ segir Daði Már og
bendir á að hraðar áherslu-
breytingar í sjávarútvegi síð-
ustu ár yfir í ferskfiskfram-
leiðslu séu gott dæmi um
hvernig greinin finni tæki-
færin og grípi þau strax.
„Það er ekki vafi í mínum
huga að án þessa kerfis, án
skynsamlega setts aflamarks,
án kvótakerfisins, án frelsisins
á markaðnum, án frelsisins til
að skipuleggja fyrirtækin í
takt við þarfir markaðarins,
þá hefði þetta aldrei gerst. Þá
stæðum við uppi með sjávar-
útveg eins og í Evrópusam-
bandinu, sem varla á fyrir olí-
unni.“
A U Ð L I N D A M Á L