Ægir - 01.03.2011, Blaðsíða 18

18
Í G R Á S L E P P U R Ó Ð R I
við það sem áður var. Nú séu
allir grásleppubátar búnir svo-
kölluðum niðurleggjara sem
leggur netin snyrtilega niður
um leið og þau eru dregin.
Ragnar tekur undir það og
fullyrðir að niðurleggjarinn sé
ekkert annað en bylting í grá-
sleppuveiðum. Þá hafi vinnan
um borð einnig léttst til muna
þegar netasteinunum var
skipt út fyrir blýteina og neta-
hringjum, eða flotinu, skipt út
fyrir flotteinum.
Litlar vinsældir rauðmagans
Það er þó ekki bara þorskur-
inn sem getur tafið fyrir
drætti. Hinn bráðnauðsynlegi
fylgifiskur grásleppunnar,
rauðmaginn, slæðist vitaskuld
líka í netin. Nú á dögum er
rauðmaginn að mestu til
óþurftar eftir að hann hefur
lokið skyldustörfum sínum
neðansjávar. Þessum meinta
afrakstri munnvatnsfram-
leiðslu frelsarans er yfirleitt
varpað fyrir borð jafnharðan,
því þeim fer óðum fækkandi
sem vilja fá hann í land og
leggja sér hann til munns.
Áður fyrr var hann hinsvegar
þó nokkuð vinsæll matfiskur,
var ýmist borðaður nýr eða
reyktur og jafnvel stundum
hertur. Rauðmaginn skilur
auk þess oft eftir sig hnúta á
netunum, því hann er lítill og
getur vafið sig illa í garnið.
Það er seinlegt þolinmæðis-
verk að leysa úr „rauðmaga-
hnút“ og rauðmaginn því
ekki hátt á vinsældarlistanum
hjá grásleppukörlum.
„Líkin“ í land á næstu vertíð
Grásleppuveiðar eru sérstakar
að því leyti að ekki er verið
að sækjast eftir fiskinum sjálf-
um, heldur aðeins hrognum
hans. Þegar grásleppan hefur
verið skorin, þ.e. rist á kvið
hennar og hrognin hafa verið
fjarlægð, er „líkinu“ hent í
hafið. En nú er hinsvegar að
verða breyting á. Samkvæmt
nýjum reglum verður skylt að
koma með allar grásleppur
að landi á næstu vertíð. Hér á
landi hefur grásleppan lítið
verið nýtt, þó stundum sé
hún etin sigin. En nú hafa
opnast markaðir fyrir grá-
sleppuna og því ber að koma
með hana að landi. Þessi fyr-
irætlan leggst nokkuð þungt í
Óla Ægi og félaga. Þeir segja
að um borð í grásleppubátum
sé pláss jafnan af skornum
skammti, auk þess sem hinn
nýji markaður fari fram á að
grásleppan sé skorin með
öðrum og mun tímafrekari
hætti en nú er.
Mikil verðlækkun á hrognum
Markaðsverð á hrognum ræð-
ur miklu um afkomu vertíðar-
innar. Verð á grásleppu-
hrognum hefur oft sveiflast
mjög mikið á milli vertíða og
oft er vandasamt að sjá hvert
verðið verður fyrr en komið
að alveg að vertíðinni. Við
upphaf vertíðarinnar nú var
viðmiðunarverðið um 150
þúsund krónur fyrir tunnu af
hrognum. Það er umtalvert
lægra verð en greitt var fyrir
tunnuna á síðustu vertíð en
þá var verið reyndar í hæstu
hæðum og fór upp í 200 þús-
und krónur fyrir tunnuna.
Myndir og texti: Helgi Mar Árnason
Þó að hrognkelsi hafi verið nýtt við Ísland um aldir er merkilega lítið vitað
um þennan sérstaka fisk. Sérkennilegt útlit hennar varð tilefni hindurvitna
og hjátrúar fyrr á öldum en þá þótti afleitt að fá hrognkelsi á öngul því það
boðaði bráða feigð þess er dró. Það þótti einnig vita á ofsaveður ef grá-
sleppa sást vaða í vatnsborðinu. Nú á dögum vita menn hinsvegar að grá-
sleppan gengur upp að ströndinni snemma á vorin, hvar rauðmaginn bíður
hennar, og hrygnir. Að hrygningu lokinni er hlutverki hennar lokið og hún
heldur til hafs á ný en rauðmaginn annast eggin þangað til þau klekjast út.
Rannsóknir á hrognkelsum sýna að þau snúa aftur til uppeldisstöðva
sinna til að hrygna og halda tryggð við svæðið ár eftir ár. Áður en að hrygn-
ingargöngu kemur halda hrognkelsi til úti á reginhafi. Ekki er mikið vitað
um vistfræði hrognkelsa á meðan þau halda til á úthafinu en sjómenn hafa
veitt þau í botnvörpu í janúar og febrúar. Þó er vitað að þau halda sig aðal-
lega miðsævis og við yfirborðið þar sem þau éta af kappi og safna orku fyr-
ir hrygningartímann.
Lítið vitað um hrognkelsi
Þorskur er ekki vel séð veiði í grásleppunet. Hann lokar netunum og það getur verið seinlegt að greiða hann úr.
Ragnar Sigfússon greiðir grásleppu úr
netunum.