Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Qupperneq 55

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Qupperneq 55
krefst virkrar túlkunar lesandans til þess að botn fáist í. 2. Táknrænir þættir sögunnar Þar sem sakamálasagan er svona auðskilin mun ég nær eingöngu hér á eftir fjalla um hina skrifanlegu þætti Grámosans og sýna hvemig ég virkjaði minn skilning við lest- urinn á þroskasögu Asmundar. Ein af þeim aðferðum sem Barthes notar til þess að greina skrifanlegan og lesanleg- an texta að, er að skoða það sem hann kallar táknræna þætti textans. Þessir táknrænu þættir, sem einungis tilheyra skrifanlegum textum, einkennast af því að lesandinn skynjar að það er eitthvað meira á bak við ákveðnar senur textans en það sem stendur beint í textanum. Textinn gefur eitthvað í skyn. Og til þess að skilja þessar duldu merkingu neyðist lesandinn til að fara fram og til baka í textanum, fínna brot og setja textann aftur saman. í eftirfarandi túlkun minni á Grámosanum mun ég leggja aðal- áherslu á hina táknrænu þætti sem gefnir eru í skyn í tengslum við ferðalagið, Sól- veigu Súsönnu og sögumanninn. Ferðalagið Ásmundur fer í ferðalag til prestssetursins og aftur til baka. Strax í byrjun sögunnar, og reyndar áður en lesandinn fær að vita um tilgang ferðalagsins, kemur í ljós að eitt- hvað alvarlegt og óvænt hefur gerst — les- andinn skynjar að það er eitthvað meira að baki þessarar ferðar. Þar segir um Ásmund: Förunautur minn sagði aldrei neitt. Hve breyttur hann var frá ferð okkar austur; þá lék hann á als oddi. Og leit hátt. . 3 Nú var hann gneypur, þagði. Hvað gerðist og hví er Ásmundur svo breyttur? Ásmundur veit að þessi ferð er farin til þess að dæma í sakamáli. Sam- kvæmt hugmyndum Ásmundar getur sam- félagið, og þeir sem eiga að halda uppi lögum þess og reglum, ekki liðið neitt brot á Guðs- og mannalögum; uppræta skal ill- gresið í kristinna manna reit, og kæfa „hvert afbrot áður en það yrði að faraldri sem enginn endir yrði á“ (44). Þetta er leiðarljós Ásmundar eftir lögfræðinámið í útlöndum. Og þetta vill hann núna, í þessari frumraun sinni, sýna umheiminum að hann geti, sýna hvers hann er megnugur eftir námið. Þessa prófraun stenst hann, þó eng- inn glæsibragur sé þar á: hann nær aðeins að knýja fram játningu hjá Sæmundi — Sólveig fyrirfer sér áður en Ásmundur nær að yfirheyra hana. Þannig upplýsist alvar- legasti glæpurinn aldrei: Drap hún bamið eða fæddist það andvana. En eru þessi rétt- arfarslegu mistök ástæðan fyrir þeim breyt- ingum sem á Ásmundi urðu? Varla. Eg tel að skoða þurfi hinn táknræna þátt sendifar- arinnar til þess að skilja þá breytingu. Ásmundur segir um þessa ferð sína: „Hann var áð vissu leyti sáttur við þessa sendiför sem varð ekki umflúin.“ (43) Af hverju verður hún ekki umflúin? Ástæðan er sú að sendiför Ásmundar er ekki bara að dæma í glæpamáli og þar með sanna getu sína sem lögfræðingur, heldur er þetta þroskaferð frá æskunni, náminu og hinu ljúfa lífi stórborgarinnar til fullorðinsáranna þar sem hinn ungi maður verður samþykkt- ur sem gildur meðlimur í samfélaginu. Sendiförin er því að nokkru leyti mann- dómsvígsla, sönnun þess að hann er ekki lengur óreyndur skóladrengur með höfuðið fullt af skáldagrillum, einsog faðir hans kallar það, heldur að hann sé orðinn þrosk- TMM 1993:2 53
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.