Skírnir - 01.01.1980, Blaðsíða 40
38
SKÍRNIR
JÓN VIÐAR JÓNSSON
ekki að honum er fullkunnugt um ástir Lofts og Steinunnar og
hann skipar syni sínum á kurteislegan hátt að binda enda á það.
Það er hæpið að gera minna úr þessum staðreyndum en kynlífi
persónanna og þær eru ólíkt trúverðugri skýring á því sem fram
fer í seinni hluta annars þáttar.
Því miður er Steinunn ekki sú stærð sem gengur upp í dæmi
þeirra feðga. Gegn tækifærismennsku Lofts og óheiðarleika setur
liún þær skyldur sem hann hefur gagnvart henni, — ef ekki sem
ástkonu hans, þá sem barnsmóður. Loftur finnur nú að sér stefnt
úr tveimur áttum og hann reynir á örvæntingarfullan hátt að
losna úr þeirri klípu sem hann er kominn í. Hann beitir ísmeygi-
legum fortölum, býður Steinunni mútur og hótar henni, en þeg-
ar ekkert af þessu dugir á hann einskis annars úrkosti en grípa
til galdranna. Dulspekin og sá máttur sem henni fylgir er Lofti
ekki annað en þægileg leið til að komast út úr þeim ógöngum
sem hann er kominn í í skiptum sínum við aðra menn, og sýna
eftirfarandi orðaskipti, sem eiga sér stað milli hans og Stein-
unnar í fyrsta þætti, þetta glögglega:
Loftur: (órólegur) Ég veit ekki, hvort það er þin sök, en mér finnst ég
eiga í sífelldri baráttu við einhverja óumflýjanlega skyldu. Þú heimtar að ég
hugsi sí og æ um þig og framtíðina, allar stundir dagsins. Ég verð þess var,
þótt þú ekki nema lítir inn í stofuna. Það er næstum því orðið eins og ákæra,
nú upp á síðkastið. Ég get naumast risið undir því lengur. Hugsanir mínar
verða að vera frjálsar. (Snertir bækurnar, verður íbygginn á svipinn). Ef til
vill finn ég aldrei það, sem ég er að leita að.
Steinunn: Ég hata bækurnar þínar.
Loftur: Sumir menn geta fundið á sér, hvar vatnsæðar eru í jörðu. Þeir
geta losað sálina frá líkamanum. Það get ég líka.
Það er í grundvallaratriðum sama bragð sem Loftur beitir í
lok annars þáttar, þegar hann ákallar djöfulinn og selur sál sína
gegn því að hann losi sig við Steinunni. En hvort sem hann
beitir sálfræðilegum aðferðum eða kallar á myrkrahöfðingjann
til liðs við sig, er markmiðið eitt og hið sama: að komast hjá
samfélagslegri útskúfun og verja tilvist sína sem þjóðfélagsveru.
Hann fylgir í einu og öllu lögmáli frumskógarþjóðfélagsins: að
traðka á öðrum til þess að geta makað sjálfur krókinn. Særingin