Skírnir - 01.01.1980, Blaðsíða 98

96
PÁLL BALDVIN BALDVINSSON
SKIRNIR
Lárusi Bjarnasyni, Jóni Þorkelssyni, Bjarna frá Vogi, Jóni Ólafs-
syni, Guðmundi Hannessyni. Eftirherman var Ijós hverjum
áhorfanda. Og það var einmitt á þeirri forsendu sem leikurinn
var bannaður þegar daginn eftir frumsýningu „að kröfu herra
Einars skálds Hjörleifssonar sem vitanlega er sýndur sem ein
aðalpersónan í leikritinu .. ,“13
í kjölfar bannsins urðu mikil blaðaskrif, fundir voru haldnir
til að kynna sjónarmið spíritista, Stúdentafélagið fundaði sér-
staklega um málið. í blöðum áttust við Einar Kvaran, Guðmund-
ur Finnbogason og Andrés Bjömsson. Það var einkum tvennt
sem fundið var að leiknum: eftirhermurnar og afstaðan til
spíritismans. Bæði var að spíritistum þótti hart vegið að starf-
semi sinni með skopstælingunni og aðdróttunum um fals, sbr.
heiti miðilsins, íschariot, falsspámanninn Baresus og glæpa-
manninn Barrabas; svo voru þeir æfir yfir árásinni á Hannes
Hafstein og William Stead. Stead hafði farist á Titanic árið áð-
ur. Hann var þekktur hér á landi af verkum sínum um spírit-
isma sem Einar hafði þýtt. Lýsingar sjónarvotta á framkomu
hans á sökkvandi skipinu höfðu slegið á hann dýrðarljóma.
Hann hafði safnað saman þeim sem ekki komust í báta, beðist
fyrir og sungið með þeim sálminn Hærra minn guð til þín. Eftir
dauðann hafði liann birst á miðilsfundum ytra og hafði þess
verið getið í ísafold hversu bjartur og stór hann hafði sýnst.
í leiknum var það skopstælt þannig að hár maður lék hann og
var að auki á stultum. Þegar Feiti-Stead birtist á sviðinu ætluðu
stúdentar að kyrja sálminn Hærra minn guð til þín, og fyrstu orð
draugsins áttu að vera: „The time is come. We are going down.“
Á lokaæfingu bannaði bæjarfógeti að sálmurinn væri sunginn.
Önnur ádeiluefni revíunnar voru minna rædd. Þó er víða
gripið á. í augum höfunda er Bræðingurinn svik við málstað
þjóðfrelsis. í leiknum er það lagt í munn séra Einari að hann
sé gerður til að tryggja hópi manna sérréttindi og bitlinga.
Ádeila leiksins beinist að þessum hluta betri borgara og gerir
þá afkáralega í skinhelgi og hégómagirnd. Skopstæling á borg-
aralegum siðvenjum, hjónavígslu, veislu með hátíðaræðum,
samningsgerð, umræðufundi, styður tilgang höfunda að gera
sem minnst úr þeim góðborgurum sem þeir deila á. í samtölum